14 Ιουνίου 2012

Οι αυτοκτονικές τάσεις της Γερμανίας

Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία της Γερμανίας, οι εξαγωγές τον Απρίλιο έπεσαν 1,7% σε σχέση με τον Μάρτιο. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι αυτή η πτώση συντελέστηκε την ίδια ώρα που οι εξαγωγές προς τρίτες χώρες (εκτός Ευρώπης) αυξήθηκαν κατά 10,3%.
Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι οι γερμανικές εξαγωγές προς την Ευρώπη έχουν ακόμα την μερίδα του λέοντος και κάνουν τη διαφορά για την ανάπτυξη και την σταθερότητα της Γερμανίας.

Το ερώτημα είναι, τι θα γίνει αν οι εξαγωγές προς την Ευρώπη μειωθούν δραματικά, τι επιπτώσεις θα έχει αυτό για την Γερμανία και αν μπορεί η Γερμανία να τις αναπληρώσει από αλλού;

Αν οι γερμανικές εξαγωγές μειωθούν δραματικά, η Γερμανία θα μπει σε ύφεση και μάλιστα μεγάλη. Η Γερμανία δεν θα μπορεί να αντικαταστήσει αυτές τις εξαγωγές από τρίτες χώρες, διότι δεν υπάρχει αγορά ανάλογη του μέγεθος και του βιωτικού επιπέδου της Ευρώπης, που θα μπορούσε να γίνει αποδέκτης των εξαγωγών της Γερμανίας, προς αντικατάσταση της Ευρώπης.

Υπό ποιες προϋποθέσεις όμως θα μπορούσαν να μειωθούν δραματικά οι εξαγωγές της Γερμανίας προς την Ευρώπη;

Να διαλυθεί η νομισματική ένωση και η κάθε χώρα γυρίσει πίσω στο εθνικό της νόμισμα.

Να δούμε μια ανάλογη ύφεση όπως της Ελλάδος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως Ισπανία και Ιταλία.

Μια σοβαρά υποτιμημένη δραχμή και λιρέτα να είσαστε σίγουροι ότι θα μειώσουν τις εξαγωγές της Γερμανίας μαχαίρι, διότι απλά οι πολίτες των χωρών αυτών δεν θα μπορούν να πληρώσουν το τίμημα των γερμανικών προϊόντων, ακόμα και αν ήθελαν.

Επίσης, μια ύφεση ανάλογη της Ελλάδος σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Το βιωτικό επίπεδο ανά την Ευρώπη θα πέσει τόσο πολύ, που θα αδυνατούσαν οι κάτοικοι της Ευρώπης να αγοράσουν ένα BMW με την ίδια ευκολία που μπορούν σήμερα.

Βάζοντας στην άκρη το θέμα διάλυσης της νομισματικής ένωσης, το δεύτερο σενάριο, αυτό της ύφεσης, έρχεται κατά πάνω μας. Η αδυναμία της Ευρώπης να αντιμετωπίσει σωστά (με τους κανόνες της αγοράς πάντα) το θέμα του υπέρογκου κρατικού και τραπεζικού χρέους, έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στο τραπεζικό σύστημα και κατ΄ επέκταση στην πραγματική οικονομία πολλών χωρών.

Στην περίπτωση της Ισπανίας όλα δείχνουν ότι θα γίνουν ξανά τα ίδια λάθη. Αντί απλά να μηδενιστούν οι κάτοχοι τραπεζικών ομολόγων πρώτης κυριότητας (όπως θα έπρεπε να γίνει και στην Ιρλανδία), με παράλληλη διαγραφή των προβληματικών χειρόγραφων, η Ισπανία θα δανειστεί λεφτά που (κατά τις αγορές) δεν θα μπορεί εύκολα να ξεπληρώσει, αφαιρώντας πολύτιμους πόρους από την οικονομία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αλλού.

Αυτή η μη κατανόηση της ανάγκης για άμεση ανόρθωση των τραπεζικών ισολογισμών (με παράλληλη διαγραφή των προβληματικών παγίων) θα βάλει σε ακόμα δυσχερέστερη θέση την ευρωπαϊκή οικονομία. Η ύφεση τελικά του νότου θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερα την κατάσταση στη Γερμανία και τη Γαλλία.

Και άσχετα αν ορισμένοι ομολογιούχοι πάρουν τα λεφτά τους πίσω σε αυτό τον κύκλο, οι τιμές των κρατικών ομολόγων θα συνεχίσουν να διολισθαίνουν, διότι δεν μπορείς να κρύψεις τα προβλήματα σου από την αγορά. Η μείωση της αξίας του κρατικού χρέους της Ιταλίας και της Ισπανίας, θα χτυπήσει ακόμα και τις γερμανικές τράπεζες πολύ γρήγορα.

Ακόμα και χώρες όπως η Ολλανδία που δεν έχουν πρόβλημα κρατικού χρέους σήμερα (έχουν όμως πρόβλημα ιδιωτικού χρέους), θα το αποκτήσουν, στην προσπάθειά τους να αναπληρώσουν τους ισολογισμούς των τραπεζών τους, φορτώνοντας τους πολίτες τους.

Και σε αυτό το σημείο θα καθοριστεί το όλο παιχνίδι. Αν επιμείνει η Γερμανία να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές της (όταν έρθει η ώρα), εκδίδοντας χρέος και φορτώνοντας τη ζημιά στους Γερμανούς φορολογούμενους, τότε ακόμα και η Γερμανία θα χάσει την ΑΑΑ πιστοληπτική της ικανότητα.

Υποθέτω ότι σε αυτό το σημείο η ύφεση στη Γερμανία θα φτάσει το 5%, χωρίς όμως καμία προοπτική ανάκαμψης, διότι η κατάσταση στη νότια Ευρώπη θα έχει ξεπεράσει το σημείο της μη επιστροφής. Και χωρίς την γερμανική οικονομική μηχανή να παράγει πλεονάσματα, δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος άλλος στην Ευρώπη να μπορεί να σώσει την ήμερα.

Εκτιμώ ότι είμαστε 6-12 μήνες μακριά από αυτό το σημείο. Το παιχνίδι δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα και η κρίση χρέους θα χτυπήσει την καρδιά του σκληρού πυρήνα της Ευρώπης, Γαλλία και Γερμανία.

Και μόνο όταν γίνει αυτό, θα αναγκαστεί η Ευρώπη να κοιτάξει κατάμουτρα το πρόβλημα και να κάνει όλα αυτά που σας έχω περιγράψει τους τελευταίους 18 μήνες.

Κουρέματα σε κρατικό χρέος και τραπεζικά ομόλογα πρώτης κυριότητας και ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος, χρησιμοποιώντας όμως κεφάλαιο (equity) που θα δημιουργηθεί δια μαγείας με την δημιουργική λογιστική που μόνο ο ανώτατος θεσμός της κεντρικής τράπεζας μπορεί να προσφέρει.

Οτιδήποτε λιγότερο από το παραπάνω κάνουν, εκτιμώ (για άλλη μια φορά) ότι δεν θα λύσει κανένα πρόβλημα κανενός.
Γιώργος Καισάριος
george-croped.jpg