Γιατί πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα το Ισραήλ και η Ισπανία, είδαν τον αριθμό των νέων κρουσμάτων να εκτινάσσεται, περίπου δέκα ημέρες αφότου άνοιξαν τα σύνορά τους; Γιατί δεν συνέβη κάτι ανάλογο σε έκταση με την Ελλάδα; Ποιος είναι ο άσος που έχει στο μανίκι του μόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης;
Η στατιστική πραγματικότητα είναι ότι η Ελλάδα ξεχώρισε για τους σωστούς χειρισμούς της και στη φάση μετά την επέλαση του πρώτου κύματος της πανδημίας που προκάλεσε ο κορονοϊός.
Πώς; Θέτοντας σε λειτουργία για πρώτη φορά ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που εντοπίζει τα ύποπτα εισαγόμενα κρούσματα.
Το ψηφιακό πρωτόκολλο αφίξεων, το PLF (Passenger Locator Form) ή πιο γνωστό στο Μέγαρο Μαξίμου ως… Εύα, ήταν επιλογή και ρίσκο του έλληνα Πρωθυπουργού, που είχε στόχο τη διάσωση του τουρισμού. Και όχι απλώς χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη χώρα μας. Αλλά είναι και κάτι που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε από ελληνικά μυαλά.
Η ιδέα έπεσε στο τραπέζι κάπου στο Λος Αντζελες από τον Κίμωνα Δρακόπουλο, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (UCS), με σπουδές στο MIT. Ο Κίμων ενδιαφερόταν πολύ για τα επιδημιολογικά δεδομένα της πανδημίας και είχε ξεκινήσει τη συνεργασία με έναν καθηγητή από το UCS και το Πανεπιστήμιο Wharton στην Πενσυλβανία για τη δημιουργία ενός αλγόριθμου που είτε θα εντόπιζε είτε θα κατηγοριοποιούσε τα ύποπτα για κορονοϊό περιστατικά.
«Στην αρχή δεν είχαν αποκρυσταλλώσει την ιδέα τους, οπότε δεν γνώριζαν αν αυτό που θα δημιουργήσουν θα είναι ερευνητικό ή κάτι που θα μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα», εξηγεί στο Protagon ειδικός που συμμετέχει στη δημιουργία, υλοποίηση, αλλά και εξέλιξη του προγράμματος.
Τις πρώτες ημέρες που «έπλαθαν» την Εύα, χρησιμοποιούσαν για την τροφοδότησή της προσομοιώσεις από τα ελληνικά στατιστικά δεδομένα.
Γνωρίζοντας ότι η χώρα μας τα έχει πάει εξαιρετικά καλά στην πρώτη φάση, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο Κίμων αποφάσισε να στείλει email στον Πρωθυπουργό και να τον ενημερώσει για τις δυνατότητες του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης και κάποια από τα δεδομένα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τους απάντησε άμεσα και δέχθηκε με χαρά να τους ακούσει. Ετσι, ύστερα από πολλά zoom calls, στα οποία ο Πρωθυπουργός ενημερωνόταν συνεχώς και κάλυπτε τις απορίες του για το τι και πώς μπορεί να υπολογίσει και να προβλέψει η Εύα, η Ελλάδα βρέθηκε την 1η Ιουλίου με το σύστημα PLF.
Η πανέξυπνη ΕύαΗ τεχνητή νοημοσύνη της Εύας φέρεται να είναι αρκετά αποτελεσματική, δεδομένου ότι οι χώρες που κάνουν τυχαιοποιημένο έλεγχο στα εισαγόμενα κρούσματα εντοπίζουν πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου. Ετσι, δημιουργούνται νέες εστίες και αναγκάζονται να κάνουν τοπικά lockdown ή να αλλάξουν τους κανόνες εισόδου σε ξένους επισκέπτες.
Πρόκειται για ένα σύνθετο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, που έχει σχεδιαστεί από τους Κίμωνα Δρακόπουλο, Βίσαλ Γούπτα (Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας), Αμσα Μπαστάνι (Πανεπιστήμιο Wharton της Πενσυλβανίας) και Γιάννη Βλαχογιάννη, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Νϊκου Χαρδαλιά.
Η Εύα για να λειτουργήσει θα πρέπει πρώτα να τροφοδοτηθεί από δεδομένα. Κάποια από αυτά είναι ο αριθμός των διαθέσιμων PCR τεστ που υπάρχουν καθημερινά, σε ποια σημεία εισόδου της χώρας μπορούν να γίνουν άμεσα οι εξετάσεις κ.ά., τα οποία συνδυάζει με τη δραστηριότητα της νόσου στην κάθε χώρα, την επικινδυνότητα κάθε τουρίστα, που διαμορφώνουν κάποια από τα χαρακτηριστικά του (ηλικία, πρόσφατα ταξίδια κ.ά.).
Παίρνοντας τα αποτελέσματα από τα εργαστήρια, τροφοδοτείται και πάλι την Eύα και οι ειδικοί μαθαίνουν αν είχαν καλά αποτελέσματα. Και έτσι η Εύα μαθαίνει και κάνει καλύτερα την επόμενη στόχευση.
Σύμφωνα με τις υποδείξεις που έκανε η Εύα, από την 1η έως και τις 26η Ιουλίου διεξήχθησαν συνολικά στα σημεία εισόδου της χώρας 171.138 έλεγχοι σε σύνολο 1.294.798 εισερχομένων στη χώρα και τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι 344, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
«Από αυτά, 70 είναι ακόμα ενεργά, 213 έχουν επιστρέψει στη χώρα προέλευσης και 61 είναι πλέον μη ενεργά και παραμένουν στη χώρα μας. Οσον αφορά την προέλευση των κρουσμάτων, τις τέσσερις από τις πέντε πρώτες θέσεις εξακολουθούν να καταλαμβάνουν φίλες χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου», εξηγεί ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς.
Η Εύα βέβαια δεν δουλεύει στον… αυτόματο. Ο Κίμων βρίσκεται στην Αθήνα αυτήν την περίοδο και ο Γιάννης στο Λος Αντζελες, σύμφωνα με την Πολιτική Προστασία. Μία μεγάλη ομάδα από έλληνες επιδημιολόγους καθημερινά αξιολογούν τα αποτελέσματα, αλλά είναι και υπεύθυνοι για την ακρίβεια των νέων δεδομένων που θα δώσουν στο πρόγραμμα.
Ο τελικός ρόλος της Εύας είναι πολύ σοβαρός, αφού παίρνει μέρος στον διάλογο με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά και συμμετέχει στις αποφάσεις για το κλείσιμο ή το άνοιγμα των συνόρων. Δίνει την επιστημονική της άποψη για το ποια θα είναι τα νέα μέτρα που θα επιβληθούν στα σύνορα χωρίς να τρέφει κανένα ανθρώπινο συναίσθημα. Αν η Εύα υποστηρίξει ότι όλοι όσοι έρχονται από την Αλβανία θα μπαίνουν επειδή είναι καθαροί, η γνώμη της θα μετρήσει.
Η Εύα, σύμφωνα με τους δημιουργούς της, μπορεί να προβλέψει με αρκετά μεγάλη ακρίβεια 48 ώρες πριν από την επιδημιολογική κατάσταση σε μία χώρα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα μπορεί να λάβει πολιτικές αποφάσεις πριν ξεσπάσει κάπου τοπική εστία. Από τη στιγμή που γίνεται σωστή πρόβλεψη, δεν χρειάζεται να περιμένουμε το αποτέλεσμα…
Τι μπορεί να «δει»Κατ’ αρχάς, η Εύα δεν κρατάει ονόματα, ούτε άλλα προσωπικά δεδομένα. Οτιδήποτε φτάνει στην οθόνη των ειδικών είναι τελείως ανώνυμο. Αυτά που ρωτάει να μάθει αλλάζουν ανάλογα με το σημείο εισόδου στη χώρα μας.
Αν για παράδειγμα μία πτήση έχει 20 Βρετανούς, η Εύα, για να αξιολογήσει ποιος είναι υψηλού κινδύνου, θα λάβει υπόψη της αν αυτοί έχουν μετακινηθεί από τη χώρα τους τις τελευταίες 15 ημέρες.
Επίσης, βάζει στο μικροσκόπιό της ολόκληρες οικογένειες, όταν τα μέλη τους ταξιδεύουν μαζί και όχι ένα άτομο από την οικογένεια.
Πλέον, η Εύα έχει δείξει τόσο καλά αποτελέσματα που, βρίσκοντας τη χρυσή τομή, έχει καταφέρει να διατηρήσει ένα εξαιρετικό ισοζύγιο, ώστε να μην επιτρέπει σε άτομα με κορονοϊό να περάσουν στη χώρα και έτσι να κινηθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια ο τουρισμός.
Τα δύο αμερικανικά πανεπιστήμια που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα του ηλεκτρονικού της εγκεφάλου, αναμένεται να παρουσιάσουν σε επιστημονικά περιοδικά τα πρώτα δεδομένα τον Σεπτέμβριο.
Σύμφωνα με τις πρόχειρες εκτιμήσεις των υπευθύνων τους, είναι τόσο καλά, που αναμένεται και άλλες χώρες σύντομα να «τρέξουν» το σύστημα για τους επισκέπτες τους. Και όσο περισσότερες χώρες το χρησιμοποιήσουν και ανταλλάξουν δεδομένα, τόσο καλύτερη θα γίνεται η στοχοποίηση των πιθανών φορέων του κορονοϊού, όπως γίνεται άλλωστε με όλα τα προγράμματα αυτού του είδους.
Η Εύα, ή το σύστημα EVA, δόθηκε στη χώρα μας δωρεάν από τα αμερικανικά πανεπιστήμια με τη μεσολάβηση των δύο ελλήνων ειδικών. Οι επόμενες χώρες που θα χρησιμοποιήσουν το σύστημα, προφανώς θα κληθούν να πληρώσουν κάποιες χιλιάδες ευρώ.
Γιάννης Δεβετζόγλου
