Τα ηλεκτρικά πατίνια μπήκαν στη ζωή μας ως μία από τις πιο βολικές λύσεις μικροκινητικότητας στις πόλεις. Είναι εύχρηστα, σβέλτα, βολικά και παράγουν μηδενικούς ρύπους, χωρίς θόρυβο.
Ωστόσο, η ανεξέλεγκτη χρήση τους, ιδιαίτερα από ανηλίκους, έρχεται να οδηγήσει σε προτάσεις για λήψη νέων μέτρων -σαν αυτά που υιοθετούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες-, όπως η υποχρεωτική ασφάλισή τους, μέχρι και η απαγόρευσή τους, όπως αυτή που εξετάστηκε στη Θεσσαλονίκη, εν αναμονή των αλλαγών στη χρήση τους -και των βαρύτατων προστίμων, μέχρι και ποινών σε βαθμό κακουργήματος για παραβάσεις που σήμερα είναι… καθημερινότητα- που προβλέπει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας…
Τα θύματα
Αυτές τις μέρες ένας 12χρονος δίνει μάχη για τη ζωή του στη ΜΕΘ του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού», καθώς παρασύρθηκε από αυτοκίνητο στη λεωφόρο Μεσογείων, στον Χολαργό. Λιγότερο από έναν μήνα πριν, στη Νέα Σμύρνη, σε ένα άλλο σοκαριστικό τροχαίο, ένας 15χρονος παρασύρθηκε από το τραμ - γλιτώνοντας μόνο με τραυματισμούς. Ανεξάρτητα από τις συνθήκες των ατυχημάτων, προστέθηκαν στην ολοένα και διευρυνόμενη λίστα των ατυχημάτων με πατίνια, που είναι σχεδόν καθημερινά και με διάφορους τρόπους, αιτίες και θύματα.
Από έναν εξάχρονο που παρασύρθηκε από οδηγό πατινιού και έναν 40χρονο που έπεσε σε κάδο σκουπιδιών με το πατίνι του την ώρα της αποκομιδής στη Θεσσαλονίκη έως τον 21χρονο και τον 15χρονο που έπεσαν επάνω σε διερχόμενο αυτοκίνητο με το πατίνι στο οποίο επέβαιναν «δικάβαλο».
Με τον ΚΟΚ στη χώρα μας να προβλέπει με σαφήνεια τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινούνται τα ηλεκτρικά πατίνια, η «απάντηση» της Τροχαίας είναι στοχευμένοι έλεγχοι στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, από τους οποίους προκύπτουν εντυπωσιακά αποτελέσματα για το χάος που επικρατεί.
Στην τελευταία «εξόρμηση» στη Θεσσαλονίκη, βεβαιώθηκαν 248 παραβάσεις μέσα σε ένα δεκαήμερο για μη χρήση κράνους και ανακλαστικού γιλέκου, για χρήση κινητού τηλεφώνου, για μεταφορά συνεπιβατών(!) έως και πιο εξοργιστικά, όπως την οδήγηση πατινιού υπό την επήρεια αλκοόλ, αλλά και την κίνηση τη νύχτα χωρίς το όχημα να έχει φώτα.
Τα παραπάνω δεν προκαλούν ιδιαίτερη… έκπληξη στους άνδρες και τις γυναίκες της Τροχαίας, καθώς μέσα στις περισσότερες από 2.500 παραβάσεις που βεβαίωσαν στο πρώτο πεντάμηνο του τρέχοντος έτους και στις πολυάριθμες καταγγελίες που έχουν λάβει από πολίτες, τα έχουν… δει και ακούσει όλα: πατίνια να κάνουν σφήνες με 120 χλμ. την ώρα σε κεντρικές οδικές αρτηρίες της Αθήνας, ανήλικοι να βγαίνουν με τα πατίνια σε κεντρικές λεωφόρους όπως η Συγγρού για… κόντρες (ποιος θα φτάσει γρηγορότερα στην παραλιακή!), διοργάνωση παράνομων «αγώνων» σε πεζόδρομους, δικάβαλα και τρικάβαλα σε ηλεκτρικά σκούτερ, ανάπτυξη υπερβολικής ταχύτητας σε πεζοδρόμια, παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη, μέχρι και οδηγούς να κινούνται τα ξημερώματα στην εθνική οδό με πατίνια χωρίς φώτα, αλλά και πεταμένα πατίνια μέσα σε ρέματα.
Στο… πυρ το εξώτερον
Η Θεσσαλονίκη είναι η τελευταία πόλη της Ελλάδας στο «τραπέζι» της οποίας έπεσε, πριν από περίπου έναν μήνα, μέχρι και η απαγόρευση κυκλοφορίας των πατινιών. Η δημοτική αρχή της πόλης έφτασε στο «αμήν» με τη σωρεία των καταγγελιών από τους πολίτες για τον αντικοινωνικό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν πολλοί τα ηλεκτρικά πατίνια, ενοικιαζόμενα και ιδιωτικά.
Στα ενοικιαζόμενα, οι καταγγελίες αφορούσαν την κατάληψη δημόσιων χώρων (εκεί δηλαδή όπου τα πέταγαν, κυριολεκτικά, οι χρήστες τους αφού δεν τα χρειάζονταν πια), όπως ράμπες αναπήρων, αλλά και το γεγονός ότι δύο εξ αυτών βρέθηκαν πεταμένα στο ρέμα ΥΦΑΝΕΤ της Κάτω Τούμπας από την εθελοντική ομάδα «The Cleaningans». Και στα ιδιωτικά, όπως έχει επισημάνει ο αντιδήμαρχος Δημοτικής Αστυνομίας, Δημοτικών Κοινοτήτων και Γειτονιών, Κωνσταντίνος Τσιαπακίδης, η διαπίστωση ότι τα περισσότερα είναι «πειραγμένα» για να πιάνουν μεγαλύτερες ταχύτητες, οδήγησε στην έκκλησή του να τηρούνται τα όρια ταχύτητας που προβλέπει ο ΚΟΚ γι’ αυτά.
Η δημοτική αρχή αποφάσισε να δημιουργήσει μια κανονιστική σε ό,τι αφορά την ορθή χρήση των πατινιών και να ξεκινήσει μια διαβούλευση με τις εταιρείες ενοικίασης αυτών των οχημάτων μικροκινητικότητας. Ταυτόχρονα με ένα σαφάρι ελέγχων στους δρόμους και τα… πεζοδρόμια, η σκέψη ήταν εάν δεν θα μπορούσε να βρεθεί λύση, είτε να εφαρμοστεί τέλος χρήσης του πατινιού από τον δήμο, είτε να απαγορευτεί η κίνησή τους στην πόλη.
Οι εταιρείες, στη διαβούλευση με τον δήμο έδειξαν ότι υπάρχει η θέληση από τη μεριά τους να τηρούνται οι βασικοί κανόνες ώστε να γίνει ευκολότερη η ζωή των πολιτών με τη μικροκινητικότητα, και όχι δυσκολότερη. Ετσι, κατέληξαν σε μία «συμφωνία κυρίων».
Οι έξι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα ενημερώνουν τους χρήστες ότι είναι υποχρεωμένοι να φορούν κράνος, να μην επιβιβάζουν δεύτερο άτομο και να τηρούν τους κανονισμούς του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Ετσι, δεν υπάρχει «δικαιολογία» στα πρόστιμα που κόβουν τα κλιμάκια της Τροχαίας, τα οποία συνεχίζουν την «εξόρμηση» για τους χρήστες που αδιαφορούν για τον ΚΟΚ.
Παράλληλα, οι χρήστες θα είναι υποχρεωμένοι να αφήνουν τα πατίνια που έχουν χρησιμοποιήσει σε προκαθορισμένους χώρους και όχι σε πεζοδρόμια, πλατείες και άλλους χώρους, ανεξέλεγκτα. Αυτό το τελευταίο, πιθανότατα οδηγεί και στην πληρωμή από την πλευρά των εταιρειών τέλους κατάληψης των (προσυμφωνημένων) κοινόχρηστων χώρων που «παρκάρουν» τα πατίνια τους.
Η Μαδρίτη
Το μέτρο της απαγόρευσης των οχημάτων μικροκινητικότητας μπορεί να φαντάζει ακραίο, δεν είναι όμως ιδιαίτερα μακρινό. Πριν από μία εβδομάδα, στη Μαδρίτη έληξε η διορία που είχε δοθεί από τον δήμο της ισπανικής πρωτεύουσας στις τρεις εταιρείες που νοικιάζουν ηλεκτρικά πατίνια (Lime, Dott, Tier Mobility) για να τα απομακρύνουν. Είχε προηγηθεί σωρεία καταγγελιών και διαμαρτυριών για επικίνδυνη οδήγηση, αλλά και χάος στο πάρκινγκ που προκαλούσαν οι χρήστες τους (οι οποίοι τα εγκατέλειπαν όπου έβρισκαν).
Ο δήμαρχος Χοσέ Λουίς Μαρτίνεθ είχε προειδοποιήσει τις εταιρείες να βάλουν όρια στον τρόπο που κυκλοφορούν και που σταθμεύουν οι πελάτες τους, ώστε να μην ανακαλέσει τις άδειές τους. Αυτό δεν έγινε, και στις 23 Οκτωβρίου έληξε η διορία που είχαν οι εταιρείες να μαζέψουν τα περίπου 2.000 ηλεκτρικά πατίνια και σκούτερ τους.
Παρά το γεγονός ότι τα ιδιωτικά πατίνια παραμένουν νόμιμα στην ισπανική πρωτεύουσα, οι ιδιοκτήτες τους μπαίνουν στο «στόχαστρο». Σε πρώτη φάση υποχρεούνται να τηρούν ευλαβικά τους Κανόνες Οδικής Κυκλοφορίας και στάθμευσης, ενώ σύντομα, μέσω νόμου που έρχεται, όλοι οι ιδιοκτήτες ηλεκτρικών πατινιών θα κληθούν να τα δηλώσουν σε ειδική πλατφόρμα. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά θα είναι σαν να οδηγούν μηχανάκια (δηλαδή θα μπορεί εύκολα να βεβαιώνεται μια παράβαση και να χρεώνεται ο παραβάτης εάν έχει σταθμεύσει παράνομα, για παράδειγμα), ενώ θα μπορέσει να εφαρμοστεί αποτελεσματικά η απαγόρευση χρήσης τους για άτομα κάτω των 16 ετών.
Η Μαδρίτη δεν είναι η μοναδική πόλη που λαμβάνει τέτοια σκληρά μέτρα. Το περασμένο καλοκαίρι η Μελβούρνη απαγόρευσε εντελώς την κίνηση των e-scooters στους δρόμους και τα πεζοδρόμιά της, καθώς κρίθηκε ότι ήταν αδύνατο να μπει ένα φρένο στις παραβάσεις του ΚΟΚ και τα ατυχήματα που προκαλούσαν οι χρήστες τους. Σε άλλες πόλεις και χώρες υπάρχουν αυστηροί κανόνες που διέπουν την κίνησή τους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε πόλεις της Γαλλίας, της Δανίας και της Γερμανίας είναι υποχρεωτική η ασφάλιση των ηλεκτρικών πατινιών.
Σε γενικές γραμμές, μέχρι σήμερα η κίνηση των ηλεκτρικών σκούτερ και άλλων οχημάτων μικροκινητικότητας διέπονται από συγκεκριμένους κανονισμούς. Για παράδειγμα, οι χρήστες τους υποχρεούνται να φέρουν κράνος και ανακλαστικό γιλέκο, απαγορεύεται να κινούνται σε δρόμους που έχουν όριο ταχύτητας άνω των 50 χλμ. και να κινούνται με ταχύτητα άνω των 25 χλμ. (άνω των 6 χλμ. αν είναι ανήλικοι).
Αλλάζουν όλα
Ο νέος ΚΟΚ έρχεται να τα αλλάξει όλα, καθώς προβλέπει ουσιαστικά κίνητρα για χρήση οχημάτων μικροκινητικότητας (ηλεκτρικά πατίνια, ποδήλατα τροχοπέδιλα, ηλεκτρικές τροχοσανίδες, hoverboards, καθώς και ηλεκτροκίνητα αμαξίδια για ΑμεΑ), αλλά και βαρύτατες ποινές για τη μη ορθή χρήση τους. Στην πράξη λοιπόν, καθώς ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας μειώνει στα 30 χλμ. το όριο ταχύτητας στον αστικό ιστό, ανοίγει τον δρόμο ώστε να κινούνται τα οχήματα μικροκινητικότητας σε… περισσότερους δρόμους, με όρους των υπόλοιπων δίτροχων (μοτοσικλετών κ.λπ.), επιτρέποντας να κινούνται όπως αυτά σε κεντρικές λεωφόρους.
Ομως, από την άλλη, θεσπίζει αυστηρότατες ποινές για τη μη τήρηση των ορίων ταχύτητας, τη μη χρήση κράνους κάνοντας αναφορά και στα οχήματα μικροκινητικότητας, την παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και την αντικανονική προσπέραση.
Και αφού προσωποποιεί τις ποινές, δηλαδή πλέον δεν θα τιμωρεί ποτέ το όχημα (όπως συνέβαινε έως τώρα με αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας) αλλά τον παραβάτη, θα είναι πλέον πολύ εύκολο και γρήγορο να βεβαιώνονται ποινές για παραβάσεις στους οδηγούς των ηλεκτρικών πατινιών. Αυτό αφορά και τους ανήλικους, αφού όλοι ανεξαιρέτως οι οδηγοί ηλεκτρικών πατινιών, είτε πρόκειται για ιδιωτικά είτε μισθωμένα, οφείλουν να έχουν μαζί τους ταυτοποιητικά έγγραφα και αποδεικτικό της ενοικίασης του οχήματος - κάτι για το οποίο έχουν ήδη βεβαιωθεί εκατοντάδες κλήσεις από την Τροχαία.
Με τις ποινές να είναι αυστηρότατες, προβλέποντας πρόστιμα που φτάνουν έως και τις 10.000 ευρώ και ποινές φυλάκισης έως και πέντε ετών, μπαίνουν στο… παιχνίδι και οι οδηγοί των οχημάτων μικροκινητικότητας, τους οποίους αφορά επίσης η κατηγορία παραβάσεων Ε3, δηλαδή οι υψηλής επικινδυνότητας παραβάσεις και η αντικοινωνική οδήγηση.
Σε αυτές περιλαμβάνεται η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η επικίνδυνη οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η κίνηση στη ΛΕΑ, η παραβίαση STOP, οι παραβάσεις «που συνδέονται με την επίδειξη ικανότητας, εντυπωσιασμού, ανταγωνισμού ή την τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων, καθώς και των παραβάσεων των διατάξεων με τις οποίες ορίζεται ο τρόπος προσπέρασης οχημάτων» και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ που θα τιμωρούνται ποινικά, με τις ποινές να είναι ιδιαίτερα αυστηρές, έχοντας κακουργηματικό χαρακτήρα.
Για την ακρίβεια, στον Ποινικό Κώδικα υπάρχει πρόβλεψη τέτοιων (κακουργηματικού χαρακτήρα) ποινών γι’ αυτές τις παραβάσεις. Προβλέπεται, λοιπόν, φυλάκιση έως τρία έτη αν προκύπτει κίνδυνος σε ξένα πράγματα, φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν προκύπτει κίνδυνος για άνθρωπο, κάθειρξη έως δέκα έτη για βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών για θάνατο ανθρώπου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
Τι ισχύει μέχρι σήμερα
Αρχικά, τα e-scooters διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τα μικρά, στα οποία η μέγιστη ταχύτητα ορίζεται στα έξι χιλιόμετρα ανά ώρα και επιτρέπεται να οδηγούνται από άτομα ηλικίας 12 ετών και άνω, αποκλειστικά στα πεζοδρόμια (αφού εκλαμβάνονται από τον ΚΟΚ ως πεζοί), και τα μεγαλύτερα πατίνια, στα οποία η ανώτατη ταχύτητα ορίζεται σε 25 χλμ. (οι ταχύτητες για τα πατίνια δεν αλλάζουν με τον νέο ΚΟΚ), που θεωρούνται ποδήλατα και κινούνται στο οδόστρωμα ακολουθώντας τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
Εκτός από το όριο ταχύτητας των 25 χλμ., για τα ηλεκτρικά πατίνια αυτά επιτρέπεται να τα οδηγούν άτομα ηλικίας από 15 ετών και άνω, ενώ δεν επιτρέπεται η κίνηση σε μεγάλες λεωφόρους, οδούς ταχείας κυκλοφορίας (και φυσικά τους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους), ορίζοντας την απαγόρευση της κίνησής τους σε δρόμους που έχουν όριο ταχύτητας πάνω από 50 χιλιόμετρα ανά ώρα.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, απαγορεύεται αυστηρά η μεταφορά δεύτερου ατόμου στα οχήματα αυτά, ενώ οι οδηγοί υποχρεούνται να φορούν κράνος και αντανακλαστικό γιλέκο τις νυχτερινές ώρες - εκτός από τα φωτιστικά σώματα που οφείλει να έχει το e-scooter σε λειτουργία εμπρός και πίσω.
Τα ηλεκτρικά πατίνια πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κουδούνι, λευκό ή κίτρινο φως μπροστά και κόκκινο ανακλαστικό φως πίσω. Απαγορεύεται κατά την οδήγησή τους η χρήση κινητού τηλεφώνου και ακουστικών, ενώ κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η χρήση κινητού με ανοιχτή ακρόαση, εάν αυτό είναι στερεωμένο σε ειδική βάση στο ηλεκτρικό πατίνι.
Βάσει του σημερινού ΚΟΚ, οι οδηγοί e-scooters υποχρεούνται να χρησιμοποιούν τους ποδηλατόδρομους. Αν δεν υπάρχουν, υποχρεούνται να χρησιμοποιούν το δεξί άκρο του οδοστρώματος.
Σε χώρους όπου κυκλοφορούν πεζοί, οι οδηγοί υποχρεούνται να κινούνται με ταχύτητα ανάλογη των πεζών και να τους παραχωρούν προτεραιότητα. Οταν δημιουργείται εμπόδιο ή κίνδυνος, οι οδηγοί είναι υποχρεωμένοι να οδηγούν τα ηλεκτρικά οχήματα βαδίζοντας.
Γιώργος Καραγιάννης
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ