«Τι ήταν αυτό που με συγκινούσε τόσο; Ήξερα βαθιά μέσα μου πως αυτός ήταν ένας αγώνας αβέβαιος, άνισος, ίσως και καταδικασμένος. Γιατί τότε βάζαμε το κεφάλι μας στη λαιμητόμο», γράφει στο βιβλίο του ο Αλέξης Τσίπρας.
Τη φράση αυτή που ειπώθηκε λίγο μετά τη μεγάλη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 μπορεί να τη συναντήσει κανείς στη σελίδα 115 του βιβλίου του πρώην πρωθυπουργού που κυκλοφορεί σήμερα στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας. Είναι μια φράση που εκτός από προφητική αποδεικνύεται και απολύτως αντιπροσωπευτική της πλοκής, του ύφους και των προθέσεων του βιβλίου.
Είναι σαφές πως πρόκειται για ένα βιβλίο που επιχειρεί να υπερασπιστεί τις πολιτικές του επιλογές με ΚΑΜΙΑ αυτοκριτική διάθεση, αφού για όλα φταίνε οι άλλοι. Δεν διστάζει μάλιστα να «αδειάσει» και αρκετά από τα πρωτοκλασάτα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που φέρουν ευθύνη για τα μεγάλα λάθη και την κατάρρευση του κόμματος. Μια κατάρρευση που αποτελεί τη φυσική συνέχεια των αλυσιδωτών γεγονότων που περιγράφονται στο βιβλίο.
Στις υπόλοιπες 761 σελίδες της «Ιθάκης» ο πρώην πρωθυπουργός καταθέτει τη δική του εικόνα για τα κρίσιμα γεγονότα της διακυβέρνησής του, παραθέτει άγνωστα γεγονότα, αναλύει το παρασκήνιο πίσω από αυτά και περιγράφει τον ρόλο των πρωταγωνιστών της δραματικότερης, ίσως, περιόδου της Μεταπολίτευσης.
Παράλληλα, αποκαλύπτει τις κρίσιμες στιχομυθίες που είχε με τους ηγέτες της Ευρώπης Ένωσης, τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν την κρίσιμη περίοδο της διαπραγμάτευσης του ελληνικού προγράμματος διάσωσης.
Ακόμη, δίνει τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, τις επιδιώξεις και τις μεθοδεύσεις όλων των κρίσιμων παικτών εκείνης της περιόδου, αναλύοντας παράλληλα τον ρόλο και των πρωτοκλασάτων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, αλλά και αργότερα την περίοδο που η Κουμουνδούρου βρέθηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Κρίσιμο είναι το κεφάλαιο για την περίοδο του 2019 – 2023 στο οποίο ο Αλέξης Τσίπρας αφηγείται τη «δική του αλήθεια», για το πώς από το 32% στις εκλογές του 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει το στοίχημα της επανεκκίνησης και αρχίζει σταδιακά να χάνει έδαφος, παραδιδόμενος στις εσωκομματικές συγκρούσεις, μεταξύ των «φατριών» – μιλά μάλιστα για μάχη μεταξύ του αριστερού ελιτισμού και του τοξικού λαϊκισμού (η πρώτη αναφορά είναι για την Ομπρέλα ή δεύτερη για την πλευρά Πολάκη – Παππά, κάνει και μια προσωποποίηση του δίπολου στο σχήμα Τσακαλώτος – Πολάκης).
Όπως εξηγεί κατέληξε να προτείνει σε Έφη Αχτσιόγλου και Αλέξη Χαρίτση τα ηνία του ΣΥΡΙΖΑ επειδή μετά τις εκλογές του 2023 ο γνωστός επικοινωνιολόγος και νυν συνεργάτης του Νίκος Μαρατζίδης του είχε πει: «Εσύ είσαι τελειωμένος». «Είσαι σαν τους Εβραίους κρατούμενους που τους πήγαιναν μεταγωγή στο Άουσβιτς. Και είσαι στον σταθμό πριν επιβιβαστείς στο τρένο. Έχεις δυο επιλογές. Ή να επιβιβαστείς, για να βρεθείς μετά από κάποιες μέρες στα κρεματόρια, ή να επιχειρήσεις να το σκάσεις, που και πάλι οι περισσότερες πιθανότητες είναι να σε πυροβολήσουν», γράφει ο Τσίπρας.
Ο δρόμος προς την εξουσία - Συμμαχία με τον Καμμένο και η νέα σύμπραξη «Βελουχιώτη με Ζέρβα»
«Τη στιγμή που πάω να μπω στο αυτοκίνητο, δύο Ζητάδες πλησιάζουν και παίρνουν θέση για να συνοδεύσουν το όχημά μου»: Είναι η στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του εκλογικού θριάμβου του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά ότι όλα έχουν αλλάξει στη ζωή του. Ίσως είναι και η στιγμή που συνειδητοποιεί πως η διαχείριση της εξουσίας απαιτεί κάτι παραπάνω από την απλή άσκηση των πολιτικών που έχει κανείς μέσα στο κεφάλι του. Είναι η στιγμή που πιθανά συνειδητοποιεί πως εξουσία είναι η παράλληλη διαχείριση των συμβολισμών, απαιτεί συμβιβασμούς και συμμαχίες.
Αυτό το τελευταίο είναι κάτι που κατάλαβε, σύμφωνα με τη διήγησή του, πολύ γρήγορα, σχεδόν από την πρώτη στιγμή! «Είχαμε σημειώσει μια μεγάλη νίκη, αλλά αυτοδυναμία δεν είχαμε. Όλοι έλεγαν έρχεται ο Τσίπρας, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε θρίαμβο, αλλά κυβέρνηση δεν είχαμε».
Λίγο-πολύ η συνέχεια γνωστή: ο θριαμβευτής ΣΥΡΙΖΑ που είχε εξασφαλίσει 149 έδρες στο νέο Κοινοβούλιο απευθύνθηκε στο κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Πάνου Καμμένου για να σχηματίσει κυβέρνηση. Αυτό που δεν είναι γνωστό όμως είναι το παρασκήνιο της πρώτης συνάντησης των δύο ανδρών, ένα παρασκήνιο το οποίο περιγράφει ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός με τα δικά του λόγια: «Ανέβηκε στον έβδομο όροφο (σ.σ.: ο Καμμένος), βγάλαμε τις τυπικές φωτογραφίες και όταν έκλεισε η πόρτα είπε "δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι αντιπρόεδρος, θέλω το υπουργείο Άμυνας, είναι το όνειρό μου. Θέλω να συμμετάσχω σε αυτήν την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε τη νέα εθνική ενότητα! Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας"». Ο γνωστός για την αμετροέπειά του αρχηγός των ΑΝΕΛ προκάλεσε την πρώτη έκπληξη στον πρώην πρωθυπουργό, ο οποίος αντέτεινε «Ηρέμησε Πάνο!», προσθέτοντας πως χρειάζεται τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη και πλειοψηφία, και ανακοινώνοντας στον συνομιλητή του πως θα ζητήσει και από τον Σταύρο Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην κυβέρνηση. «Μην τον φέρεις αυτόν, θα μας διαλύσεις, θα τα δίνει όλα στους έξω», προέτρεψε ο Πάνος Καμμένος, που αποδείχθηκε προφήτης, καθώς ένα αναπάντεχο γεγονός θα ανατρέψει τα αρχικά σχέδια του Αλέξη Τσίπρα.
«Ανεβαίνοντας με τα πόδια τις σκάλες της Κουμουνδούρου, κάποια στιγμή ο Θεοδωράκης φτάνει στον όροφο που ήταν το γραφείο του Λαφαζάνη.
"Τι θες εσύ εδώ; Μην κάνεις τον κόπο, πρόλαβε ο άλλος", λέει ο Λαφαζάνης. "Τι εννοείς;", του απαντάει ο Θεοδωράκης.
"Ήταν πάνω με τον Καμμένο, τα βρήκαμε".
Και έτσι ο Θεοδωράκης δεν έκανε τον κόπο. Ανέβηκε μεν για λόγους ευγένειας μέχρι τον έβδομο... αλλά η συνάντηση τελείωσε πριν αρχίσει».
Η πρώτη ημέρα στο Μαξίμου - Το κόκκινο τηλέφωνο και η μακαρονάδα με κιμά
«Ο Αντώνης Σαμαράς δεν άντεξε να με δει», γράφει ο Αλέξης Τσίπρας, κάνοντας λόγο για «επιτομή της στάσης του κατεστημένου πολιτικού συστήματος απέναντί μου», που τον αντιμετώπιζε ως «καταληψία που κάθεται στα σαλόνια τους και τα μολύνει με τη χρηματοπιστωτική ασφυξία».
«Αντί για τον Σαμαρά, συνάντησα στο πλατύσκαλο του Μεγάρου τον Τζανακόπουλο. "Γεια σας κύριε Σαμαρά, τι κάνετε; Ευχαριστώ που είχατε την καλοσύνη να με υποδεχτείτε, αλλά σαν να αραίωσαν λίγο τα μαλλιά σας!"», του είπε ο Τσίπρας και γέλασαν και οι δύο.
Με αυτό το χιουμοριστικό περιστατικό ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει την πρώτη ημέρα του στο Μέγαρο Μαξίμου, στηλιτεύοντας τη στάση του προκατόχου του που όχι μόνο δεν τον υποδέχθηκε, σύμφωνα με τα ειωθότα, αλλά ταυτόχρονα, όπως υποστηρίζει ο πρώην πρωθυπουργός, φρόντισε να ναρκοθετήσει τη διαδικασία μετάβασης της εξουσίας, ποντάροντας στην «αριστερή παρένθεση».
«Και σε αυτό το κρύο, μουντό και σκοτεινό κτίριο (σ.σ.: εννοεί το Μέγαρο Μαξίμου) μπήκα και δεν βρήκα έναν άνθρωπο να μου εξηγήσει ούτε πώς λειτουργεί το περιβόητο κόκκινο τηλέφωνο. Που, παρεμπιπτόντως, δεν ήταν κόκκινο, μαύρο ήταν. Η Ελένη Σταυρακάκη, η γραμματέας μου [...] έφερε κάτι συντρόφους από το τμήμα πληροφορικής του ΣΥΡΙΖΑ που είχαν επιστρατευθεί και μου εξήγησαν πώς λειτουργεί εκείνο το δήθεν κόκκινο τηλέφωνο».
Η ενδιαφέρουσα περιγραφή του πρώην πρωθυπουργού για τις πρώτες του ώρες στο Μέγαρο Μαξίμου δεν σταματά εδώ, χαρίζοντας στον αναγνώστη μια πρώτη γεύση των άγνωστων στιχομυθιών που είχε ως πρωθυπουργός με διάφορους παράγοντες της ελληνικής πραγματικότητας που κατά τη διάρκεια της αφήγησης θα πληθαίνουν.
«Και πριν προλάβουν να φύγουν από το γραφείο, μόλις έμεινα μόνος, ξαφνικά αυτό το αναθεματισμένο άρχισε να χτυπάει. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο στρατηγός Κωσταράκος, τότε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ», που τον ενημέρωσε για ένα τρομερό δυστύχημα με αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας. «Μάλιστα, Αρχηγέ, λυπάμαι πολύ. Να μεταβιβάσετε τα συλλυπητήριά μου στους δικούς τους [...]. Αλλά πείτε μου σας παρακαλώ, εάν έχετε την καλοσύνη, εγώ τι πρέπει να κάνω;», θα γράψει ο Αλέξης Τσίπρας σε μια σπάνια εξομολογητική διάθεση για τις πρώτες, μουντές, παγερές και μακάβριες, όπως τις χαρακτηρίζει, πρώτες του ώρες ως πρωθυπουργός.
Ωστόσο, πολύ γρήγορα μπήκε στην κανονικότητα της δουλειάς που είχε να επιτελέσει. «Θυμάμαι πως συνέχισα να δουλεύω χωρίς να πάρω ανάσα [...]. Οι ώρες πέρασαν και τότε συνειδητοποίησα ότι δεν είχα φάει τίποτα όλη μέρα! "Ρε παιδιά, θα παραγγείλετε κάτι να φάμε;". Αλλά πριν προλάβει κάποιος να απαντήσει, ένας καλοσυνάτος σερβιτόρος του Μεγάρου Μαξίμου μου λέει "κύριε πρόεδρε, να σας φτιάξω μια μακαρονάδα με κιμά;". Ήταν μια απλή ζεστή μακαρονάδα με κιμά [...] και αυτή τη μακαρονάδα τη θυμάμαι ακόμη. Ίσως ήταν και το μόνο που θυμάμαι με θετικά συναισθήματα από αυτήν την πρώτη ημέρα».
«Ο Βαρουφάκης ήταν περισσότερο σελέμπριτι και λιγότερο οικονομολόγος»
Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η περιγραφή -όχι με πολύ κολακευτικά λόγια, η αλήθεια είναι- που κάνει ο κ. Τσίπρας για τον Γιάνη Βαρουφάκη, πάλαι ποτέ στενό του συνεργάτη και υπουργό Οικονομικών των κυβερνήσεών του την πρώτη δραματική περίοδο της διαπραγμάτευσης με την τρόικα. Μάλιστα αποκαλύπτει και δύο ενδιαφέρουσες ιστορίες με τους δυο τους που είναι ενδεικτικές του ιδιαίτερου ταμπεραμέντου του πρώην υπουργού.
«Ο Βαρουφάκης δεν ήταν ένα απλώς οικονομολόγος με θεωρίες. Ήθελε με άλλα λόγια να δοκιμάσει τα μαθηματικά του μοντέλα και τις θεωρίες παιγνίων που δίδασκε, στο πεδίο της μάχης. Συνοπτικά, υπήρχε σε αυτόν μια εμμονή, μια διάθεση να φτάσει μέχρι τέλος ακόμα και εάν αυτό θα προκαλούσε κατάρρευση της κυβέρνησης ή και της χώρας», γράφει ο κ. Τσίπρας. Σε ένα άλλο σημείο, σημειώνει: «Ο Βαρουφάκης από asset μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι οι συνεργάτες του».
Ο πρώην πρωθυπουργός κάνει ακόμα αναφορές στους σχεδιασμούς του Γιάνη Βαρουφάκη λέγοντας: «Τότε άρχισε να μου αναλύει το πλάνο του. Θα τυπώναμε, έλεγε κάποια κουπόνια και αντί να δώσουμε χρήματα στους συνταξιούχους και στους μισθωτούς, θα δίναμε κουπόνια και με αυτά θα μπορούσαν να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες. Όταν το άκουσα δεν ήξερα αν πρέπει να κλάψω ή να γελάσω. Αντέδρασα: «Καλά είσαι με τα καλά σου; Που θα δίνουμε κουπόνια αντί για συντάξεις; Δεν θα σταθούμε ούτε μια μέρα. Ποιος συνταξιούχος θα δεχθεί να πάρει κουπόνια αντί για συντάξεις;». Μετά άρχισε να μου λέει ότι υπήρχε και η εναλλακτική να μην τυπώσουμε κουπόνια, αλλά να τα κάνουμε όλα ηλεκτρονικά με το κινητό. Να συναλλάσσονται οι συνταξιούχοι με το κινητό το 2015! Με την προχειρότητα αυτή τελείωσε για μένα η συζήτηση».
Φυσικά αναφέρεται και στην διακοπή της συνεργασία τους σημειώνοντας: «Εξαίρεση στο κλίμα της χαράς ήταν εκείνο το βράδυ ο Βαρουφάκης. Κυριολεκτικά δεν μιλιόνταν, προφανώς επειδή διαισθάνονταν αυτό που ερχόταν. Είχε φτάσει με τη σύζυγο του Δανάη στο Μαξίμου, αφού εντωμεταξύ είχε προλάβει να διαπράξει το τελευταίο του ατόπημα. Είχε σπεύσει να κάνει δηλώσεις από το Υπουργείο του πριν από το δικό μου διάγγελμα.
Όταν ήρθε λοιπόν στο Μαξίμου, του είπα «Γιάνη, έκλεισε ένας κύκλος, πετύχαμε μια πολύ σημαντική νίκη και τώρα πρέπει να πάμε να πετύχουμε και μια συμφωνία η οποία θα είναι βιώσιμη. Έπαιξες έναν καθοριστικό ρόλο, αλλά ο ρόλος αυτός έχει τελειώσει. Δεν είσαι το πρόσωπο πάνω στο οποίο μπορεί να στηθεί μία στρατηγική συμφωνίας και πρέπει να κάνω ανασχηματισμό. Και σου προτείνω να πάρεις άλλο Υπουργείο». Αυτός έδειξε πολύ χολωμένος. Μου είπε ότι κατά την άποψή του δεν θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία. Από την αρχή, είπε, είχε αυτήν την εκτίμηση και επίσης δεν ήθελε να πάρει άλλο Υπουργείο».
Τέλος, δεν διστάζει να «καρφώσει» δύο φορές τον Γιάνη Βαρουφάκη. Στην πρώτη, αποκαλύπτει πως ο Βαρουφάκης ήταν πρόθυμος να υπογράψει την παράταση του δεύτερου μνημονίου πριν τη γνωστή διαπραγμάτευση που οδήγησε στο δημοψήφισμα. «Του είπα "μα αυτό, Γιάνη, είναι παρόμοιο. Μας ζητούν να υπογράψουμε παράταση του δεύτερου προγράμματος. Δηλαδή παράταση του μνημονίου". "Άσ' το πάνω μου", απάντησε. Και εγώ εκνευρισμένος του απάντησα "Γιάνη, τι είναι αυτά που λες; Τι άσ' το πάνω μου;"».
Η δεύτερη περίπτωση αφορούσε τη συνάντηση του Βαρουφάκη με την Κριστίν Λαγκάρντ, διευθύντρια, τότε, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. «Η συνάντηση με τη Λαγκάρντ δεν απέδωσε τα αναμενόμενα [...]. Ο Βαρουφάκης που χαρακτηρίζονταν από ένα μείγμα ευφυΐας και αφέλειας με πήρε τηλέφωνο για να μου πει ότι "τα βάσανά μας τελείωσαν". Μια-δυο μέρες αργότερα, μπήκα στο Μαξίμου και τον αντικρίζω με ένα κουτάκι αναψυκτικό να κάθεται χαλαρός. "Λύσαμε τα θέματά μας. Συνάντησα την Κριστίν, η οποία συμφωνεί σε όλα μαζί μου"» θα πει τότε ο Βαρουφάκης, με την πραγματικότητα βέβαια να τον διαψεύδει λίγο αργότερα.
Το πολιτικό θρίλερ της διαπραγμάτευσης, η τηλεφωνική επικοινωνία με Ομπάμα και η κρυάδα από τον Πούτιν
Το βιβλίο φέρνει ξανά στο φως γεγονότα όπως η δύσκολη διαπραγμάτευση υπό την έντονη πίεση των δανειστών και την ίδρυση της νέας «Ιεράς Συμμαχίας», όπως τη χαρακτηρίζει, που στόχευε στην αυστηρή τιμωρία του ανυπάκουου ελληνικού λαού και στην πολιτική απομάκρυνση του αριστερού ηγέτη του, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τσίπρας. Επιπλέον, παρουσιάζει τις «15 ημέρες που συγκλόνισαν την Ευρώπη», το δημοψήφισμα και την πολύωρη τελική διαπραγμάτευση, αποκαλύπτοντας τον απρόσμενα θετικό ρόλο που διαδραμάτισαν ο Μπαράκ Ομπάμα και ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Γκάμπριελ, ενάντια στο μπλοκ του Grexit που είχαν στήσει ο Σόιμπλε και ο τότε Ολλανδός πρωθυπουργός και σημερινός γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε.
Ωστόσο, μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η άγνωστη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης το 2015, λίγους μήνες πριν από το δημοψήφισμα, που διαλύει τη σχετική μυθολογία που επικρατεί σχετικά με την πρόθεση του Κρεμλίνου να βοηθήσει οικονομικά την Ελλάδα την κρίσιμη εκείνη στιγμή: «Ήθελα λοιπόν να ξέρω πού πατάω. Να μου πει ξεκάθαρα ποια ήταν η θέση της Ρωσίας [...]. Η απάντησή του ήταν όχι απλώς ειλικρινής, αλλά θα έλεγα ωμή. Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο, διότι εάν τα έδινε στην Ελλάδα θα ήταν σαν να τα πετούσε σε σκουπιδοτενεκέ. "Να τα βρεις με τη Μέρκελ", μου είπε απλά και καθαρά».
Για την τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ομπάμα μετά το δημοψήφισμα και λίγο πριν την κρίσιμη Σύνοδο που κατέληξε στο τρίτo μνημόνιο, ο κ. Τσίπρας γράφει: «Στις Βρυξέλλες δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα λίγο πριν αναχωρήσω για τη Σύνοδο [...]. "Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω. Να ξεκινήσουμε από το καλό; Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα. Το κακό; Το κακό είναι ότι έχουν συσπειρωθεί δυνάμεις εναντίον σου που θέλουν να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση. Σου ζητάω να είσαι ψύχραιμος και να ξέρεις εμείς θα είμαστε on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και θα παρέμβουμε εάν χρειαστεί". Αυτή η κίνηση του Ομπάμα μου έδινε το σήμα ότι ήταν μαζί μου». Στην πραγματικότητα, ο Αμερικανός πρόεδρος αναφερόταν στην προσπάθεια που έκανε να πείσει τη Μέρκελ πως η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ, σε αντίθεση με τις εισηγήσεις που δεχόταν από τον Σόιμπλε για Grexit.
Μέσα από την έντονη αφήγηση των γεγονότων, γίνεται σαφές ότι ο συγγραφέας επιχειρεί να πείσει τον αναγνώστη πως ούτε ο πρώην πρωθυπουργός ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ επιθυμούσαν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ ή την επιστροφή στη δραχμή. Παράλληλα υποστηρίζει πως είναι μύθος ότι το τρίτο πρόγραμμα στήριξης κόστισε 100 δισεκατομμύρια ευρώ, εξηγώντας ότι τα χρήματα αυτά δεν διατέθηκαν εξ ολοκλήρου για αποπληρωμές ομολόγων. Τέλος, τονίζεται ότι η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την έναρξη νέου γύρου διαπραγματεύσεων, που κατέληξε σε μια συμφωνία καλύτερη για την Ελλάδα, καθώς περιελάμβανε τη ρύθμιση του χρέους, με τον κ. Τσίπρα να επισημαίνει ότι αυτό το γεγονός το αναγνωρίζουν και φίλοι αλλά και εχθροί.
Το «άδειασμα» σε Αχτσιόγλου, Χαρίτση και η λάθος εκτίμηση για Κασσελάκη
Εκτενής αναφορά στο βιβλίο γίνεται και στα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ, και κυρίως στα γεγονότα που ακολούθησαν μετά τη συντριβή στις εκλογές του 2023 που οδήγησε στην παραίτησή του από την προεδρία του κόμματος. Μάλιστα, ο Αλέξης Τσίπρας δεν διστάζει να παρουσιάσει τα δύο στελέχη της Νέας Αριστεράς ως κατώτερα των περιστάσεων.
Για την Έφη Αχτσιόγλου, ο πρώην πρωθυπουργός παραθέτει με κάθε λεπτομέρεια τη συνάντηση που είχε μαζί της προκειμένου να της προτείνει να τεθεί επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ το 2023, γεγονός που, όπως υποστηρίζει, θα μπορούσε να αποτελέσει τον τέλειο αιφνιδιασμό για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ωστόσο η δική της άρνηση στην πρότασή του, τελικά αιφνιδίασε μόνον εκείνον: «Ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτική, στα όρια της άρνησης. Τα επιχειρήματά της, ομολογώ, δεν μου φάνηκαν καθόλου πειστικά […] Εντέλει, όπως φάνηκε και στη συνέχεια, η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα, χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και τη σημασία της δικής μου στήριξης».
Στο ίδιο μήκος κύματος και για τον Αλέξη Χαρίτση, ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει το ραντεβού με τον σημερινό πρόεδρο της Νέας Αριστεράς στο σπίτι του στο Σούνιο, όπου του ανακοίνωσε την πρόθεσή του να τον προτείνει για πρόεδρο του κόμματος στη θέση του: «Στο άκουσμα της απόφασής μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρότασή μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ».
Η αποδόμηση Κασσσελάκη
Γλαφυρές και με λογοτεχνικό ύφος είναι και οι αναφορές στον Στέφανο Κασσελάκη. Ειδικότερα, ο πρώην πρωθυπουργός σημειώνει ότι τον είχε προτείνει ο Παύλος Πολάκης «ως μια καλή περίπτωση υποψηφίου από την ομογένεια για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας». Στη συνέχεια ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να τον αποτρέψει από το να διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος. Χαρακτηριστική η πιο κάτω αφήγηση: «Η εικόνα στην αρχή (σ.σ.: όταν εξελέγη πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ο Στ. Κασσελάκης) ήταν λίγο κωμικοτραγική. Ήταν σαν να ζούμε κάποιο ριμέικ της γνωστής ιταλικής κωμωδίας "Viva la liberta", του Ρομπέρτο Άντο, όπου ο ηγέτης του Κεντροαριστερού Κόμματος της Ιταλίας, που υποδύεται ο Τόνι Σερβίλο, αντιμετωπίζει κρίση κατάθλιψης και εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Τα πράγματα παίρνουν απρόσμενη τροπή, όταν ο βοηθός του ανακαλύπτει τον δίδυμο αδελφό του και, στην απελπισία του, τον παρουσιάζει ως τον κανονικό αρχηγό του κόμματος. Ο οποίος όμως είναι παντελώς άσχετος με το κόμμα και την πολιτική και εκεί αρχίζουν μια σειρά από ευτράπελα. Κάπως έτσι και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ, στην απελπισία της, εξέλεξε τον Στέφανο».
Απολαυστική είναι όμως και η περιγραφή του για τη συνάντησή τους λίγο πριν ο Στέφανος Κασσελάκης ανακοινώσει την υποψηφιότητά του. «Προσπάθησα να τον αποθαρρύνω. Τον ρώτησα εάν είναι σίγουρος αλλά ζητούσε και τη γνώμη μου. Κατά τη γνώμη μου, του τόνισα, είναι παρακινδυνευμένη απόφαση, καθώς θα "έτρωγε πολύ ξύλο", χωρίς να έχει καμία ελπίδα να εκλεγεί. Μου φάνηκε υπερφίαλος. Είχε τη βεβαιότητα ότι σύντομα θα εκλεγεί πρωθυπουργός. Όταν έφυγαν (σ.σ.: μαζί με τον Τάιλερ), η Μπέττυ γυρίζει και μου λέει "αυτός θα φάει τα μούτρα του". "Γιατί το λες;". "Δεν άκουσες τι με ρώτησε; Σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδί και η αγωνία του είναι πώς θα το μεγαλώσουν στο Μαξίμου". "Και τι του απάντησες;". "Αγάπη να υπάρχει και όλα γίνονται. Τι να του απαντήσω...". Τελικά, έπεσα έξω στην εκτίμησή μου. Το "ξύλο" δεν το έφαγε τελικά αυτός. Άρχισε να το τρώει ο ΣΥΡΙΖΑ».
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου
Ο πρώην πρωθυπουργός αφιερώνει σχεδόν 600 λέξεις στη γυναίκα που πρότεινε για πρόεδρο της Βουλής, αλλά που στη συνέχεια μετάνιωσε πικρά.
Την αποκαλεί «χαρακτηριστική περίπτωση αυτοκαταστροφικής αδιαλλαξίας», περιγράφει τη συστηματικά συγκρουσιακή και παρελκυστική τακτική της και κάνει λόγο για απρόβλεπτη και εμμονική στάση από την πλευρά της.
«Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου», γράφει ο Αλ. Τσίπρας για την τότε πρόεδρο της Βουλής. «Δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα».
Το απόσπασμα από το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα για τη Ζωή Κωνσταντοπούλου:
«Οι ηγέτες οφείλουν να συνδυάζουν την ηθική της πεποίθησης με την ηθική της ευθύνης. Δεν αρκεί να λογοδοτούν στη συνείδησή τους ή στην Ιστορία. Οφείλουν να λογοδοτούν στον λαό τους, με βάση τα αποτελέσματα των πράξεών τους και τις συνέπειες που αυτές προκαλούν στην πραγματική ζωή.
Εκείνες τις κρίσιμες ώρες, λοιπόν, η δική μου ευθύνη ήταν να κερδίσω τη μάχη για την αξιοπρέπεια και την ευημερία του ελληνικού λαού, όχι τη μία σε βάρος της άλλης. Η καθεμία χωρίς την άλλη θα ήταν ανεπαρκής. Και το να επιμένει κανείς άκαμπτα μόνο στη μία πλευρά, αυτή της αξιοπρέπειας, αγνοώντας τις επιπτώσεις της, δεν είναι πολιτική ακεραιότητα, είναι αδιαλλαξία ή αφέλεια. Τόσο η αδιαλλαξία όσο και η αφέλεια, όταν κυβερνά κανείς, μπορεί να γίνουν εργαλείο αυτοκαταστροφής.
Μια χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας αυτοκαταστροφικής αδιαλλαξίας ήταν εκείνη της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η διαχείρισή της υπήρξε μία από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες εκείνης της περιόδου. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει να αναλάβει τη θέση της Προέδρου της Βουλής, σε μια προσπάθεια να δώσουμε εικόνα ανανέωσης και μαχητικότητας. Μια νέα και δυναμική γυναίκα, σε μια θέση που είθισται να ανήκει σε απόμαχους της πολιτικής, σκέφτηκα όταν αποφάσισα να την προτείνω για τη θέση.
Ωστόσο, η στάση της ήταν συστηματικά συγκρουσιακή και παρελκυστική. Ήταν εξάλλου εξαρχής αντίθετη σε κάθε ιδέα Συμφωνίας, χωρίς όμως να αισθάνεται την παραμικρή ανάγκη να καταθέσει μια εναλλακτική πρόταση. Όταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: "Θα πάμε στον ΟΗΕ". Κι όταν, σχεδόν απελπισμένος, τη ρωτούσα "Κι αν πάμε, τι ακριβώς θα αλλάξει; Δεν θα έχουν ήδη καταρρεύσει τα δημόσια ταμεία και οι τράπεζες;", επανερχόταν πεισματικά: "Το χρέος είναι επονείδιστο, στον ΟΗΕ πρέπει να απευθυνθούμε". Επέμενε σε μια δική της, αυστηρά μονοδιάστατη αντίληψη για το πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως τις επείγουσες ανάγκες της χώρας και τις πολιτικές προκλήσεις της συγκυρίας.
Μετά τη συμφωνία, η Κωνσταντοπούλου, για να αντιταχθεί στις κεντρικές επιλογές της Κυβέρνησης, μετατράπηκε σε αντίπαλη φωνή. Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση. Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζαν εσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν ως το επόμενο πρωί.
Εμείς πασχίζαμε να εξασφαλίσουμε ένα δάνειο-γέφυρα, για να καλύψουμε τις ανάγκες της χώρας, κι αυτή δημιουργούσε συνεχώς διαδικαστικά προσκόμματα. Αντί να αναλάβει την πολιτική ευθύνη και να παραιτηθεί από ένα αξίωμα, που της είχε ορίσει μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία πλέον διαφωνούσε κάθετα, επέμενε με εξουσιαστική μανία, γαντζωμένη στην καρέκλα, προσδοκώντας προφανώς ότι μια τέτοια στάση θα της επέτρεπε να εκπληρώσει τις αρχηγικές της φαντασιώσεις.
Το αποκορύφωμα της απρόβλεπτης και εμμονικής στάσης της ήρθε όμως αργότερα, τον Αύγουστο, στις διαδικασίες ψήφισης της δανειακής σύμβασης. Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής, έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά, η οποία υπονόμευε τον ρόλο που έπρεπε να υπηρετεί. Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου. Εξαντλούσε εσκεμμένα και κρατούσε το Σώμα της Βουλής ξάγρυπνο μέχρι τις 6 το πρωί, χωρίς να υπηρετεί κανέναν θεσμικό σκοπό, πέρα από την ανάγκη για την έκφραση της διαφωνίας της με θεαματικό τρόπο. Δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα»
Ο Παύλος Πολάκης
Τα «λάθη» και οι άστοχες δηλώσεις που έκανε ο Παύλος Πολακης δεν έμειναν ασχολίαστα από τον Αλέξη Τσιπρα. Μάλιστα επιλέγει να αναφερθεί σε γεγονότα που συνέβησαν στην προεκλογική περίοδο αφήνοντας να εννοηθεί ότι κόστισαν εκλογικά στην Κουμουνδούρου.
Αναφέρεται στις ευρωεκλογές του 2023. «Με την κεκτημένη ταχύτητα της καταγγελίας, οδηγηθήκαμε σε λάθη που εξαφάνιζαν το δίκιο μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου λάθους ήταν η άδικη επίθεση του Πολάκη στον υποψήφιο Ευρωβουλευτή της ΝΔ Κυμπουρόπουλο, λίγο πριν από τις ευρωεκλογές. Αυτό αντιμετωπίστηκε από τη ΝΔ ως μάννα εξ ουρανού».
Μάλιστα, σημειώνει πως τότε δόθηκε η ευκαιρία στον Κυριακό Μητσοτάκη να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας σε βάρος του κ. Πολάκη και έτσι ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχεται ότι δεν είχε άλλο δρόμο από το να στηρίξει τον υπουργό του μετατρέποντας την μομφή σε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση.
Ο κ.Τσίπρας επιλέγει να σταθεί και στην εποχή της πανδημίας. «Μέσα στην ιδιόμορφη και δύσκολη αυτή περίοδο, εμφανίστηκε πάλι με το δικό του 'μπαϊράκι' ο Παύλος Πολάκης. Χωρίς καμία συνεννόηση, με αναρτήσεις και δηλώσεις του, υποβάθμισε την αξία των εμβολίων, αμφισβητούσε τις οδηγίες της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων και ασκούσε έντονη κριτική στον Σωτήρη Τσιόδρα, κατηγορώντας τους επιστήμονες ως καθοδηγούμενους από πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες» γράφει ο πρώην πρωθυπουργός.
Μάλιστα σημειώνει πως τότε ήταν η πρώτη φορά που σκέφτηκε τη διαγραφή του χανιώτη βουλευτή και αναφέρει: «Αρκετοί είχαν εισηγηθεί τότε να τον διαγράψω… Τελικώς, όμως, αν και ομολογώ ότι το σκέφτηκα πολύ, δεν αποφάσισα κάτι τέτοιο».
Ο Αλέξης Τσίπρας επιλέγει να αναφερθεί και στα γεγονότα που έγιναν πριν από την ήττα στις εκλογές του 2023 περιγράφοντας με μελανά χρώματα το τι συνέβαινε στην Κουμουνδούρου φέρνοντας ως παράδειγμα τις προειδοποιήσεις του Παύλου Πολάκη να συμπληρωθεί το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ στα Χανιά από φιλικό του πρόσωπο. «Υπήρξε μια έντονη συναισθηματική φόρτιση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, σχεδόν ένας οδυρμός για το τι θα σήμαινε η απουσία του Πολάκη από τα ψηφοδέλτια: ότι θα προκαλούσε αποσυσπείρωση, ότι θα 'καταστρεφόμασταν' χωρίς αυτόν στην Κρήτη, ότι θα άνοιγε νέο κύκλο εσωκομματικής κρίσης. Το οξύμωρο είναι ότι ο οδυρμός διαπερνούσε όλες τις τάσεις. Η επιθυμία τους ήταν να ορίζουν οι τάσεις και όχι ο Πρόεδρος και τα συλλογικά όργανα τους υποψήφιους. Κι αυτή η επιθυμία αποδείχθηκε ισχυρότερη από τις διαφορές τους».
Εν τω μεταξύ, η απόφαση του Παύλου Πολάκη να κάνει ανάρτηση με τις φωτογραφίες 13 δικαστών και 15 δημοσιογράφων αναφέρει πως ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι: «Εξοργίστηκα. Έβγαλα μια ανακοίνωση με την οποία τον έθετα εκτός ψηφοδελτίων, με αποτέλεσμα αντιδράσεις από όλες τις πλευρές μέσα στο κόμμα. Όχι μόνο συνοδοιπόροι του Πολάκη, αλλά και εσωκομματικοί αντίπαλοί του, αντιτάχθηκαν με σφοδρότητα στην απόφαση αυτή… Με δυο λόγια, το ατόπημα του Πολάκη ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία της ΝΔ να πλήξουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Η απόφαση που τον έθετε εκτός ψηφοδελτίων ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία των τάσεων να πλήξουν εμένα». Τελικά η τραγωδία των Τεμπών, άλλαξε τα δεδομένα, ανέτρεψε τις εξελίξεις και με τη συγνώμη του ο Παύλος Πολάκης μπήκε στις λίστες για τις εκλογές.
Ο Νίκος Παππάς
Έξω από το «κάδρο» δεν έμεινε ούτε ο Νίκος Παππάς. Μετά την καταδικαστική απόφαση που είχε στη διαμάχη του με τον επιχειρηματία Καλογρίτσα αναφέρει: «Επικοινώνησα αμέσως με τον Νίκο, αναμένοντας να δω ποια στάση θα κρατούσε ο ίδιος. Φανερά πληγωμένος από την απόφαση δεν έδειξε καμία διάθεση να θέσει ζήτημα παραίτησης, προσωρινής αποχής ή έστω να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποσυρθεί από την πρώτη γραμμή, ενόψει εκλογών».
Και συνεχίζει λέγοντας πως «εκ των υστέρων, εκτιμώ ότι έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το κόμμα αλλά και τον εαυτό του, αποσύροντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Κι αυτό, γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».
Ο Τσακαλώτος
Για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο μεταφέρει μια στιχομυθία που είχαν γι' αυτόν με την Άνγκελα Μέρκελ: «Σε εκείνη την πρώτη τους γνωριμία, η Μέρκελ δεν έδειξε να τον υποδέχεται θετικά [...]. Στη συνέχεια, πάντως, εκτίμησε τη συμβολή του στη διαχείριση των διαπραγματεύσεων. Πολύ καιρό αργότερα, τη θυμάμαι να μου λέει: "Τελικά, είχα πολύ άδικο για τον Τσακαλώτο, στάθηκε πολύ καλά, ενώ στην πρώτη συνάντηση είπα 'Τι είναι τούτος που μας έφερε ο Τσίπρας'"».
Ο “θεσμικά συνεπής” Καμμένος
Στον αντίποδα, ως έντιμη αποτιμά την στάση του πρώην Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Πάνου Καμμένου, ακόμη και αν η συνεργασία τους προκύπτει σχεδόν… τυχαία, όπως αφηγείται ο Αλέξης Τσίπρας στο βιβλίο του. Παρά τη σταθερή αντιμνημονιακή ρητορική του Προέδρου των ΑΝ.ΕΛ, ένα… ασανσέρ οφείλεται, κατά τον πρώην Πρωθυπουργό, στην κυβερνητική σύμπραξή του με τον κ. Καμμένο, ο οποίος πρόλαβε, σύμφωνα με την αφήγηση τον Σταύρο Θεοδωράκη, στο νήμα.
Όπως περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας μετά την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία τον Γενάρη του 2015, “ζήτησα να συναντήσω τον Σταύρο Θεοδωράκη ως αρχηγό του κόμματος «Το Ποτάμι» και τον Πάνο Καμμένο που ηγούνταν των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Την επομένη λοιπόν ήρθε πρώτα ο Καμμένος στο γραφείο μου στην Κουμουνδούρου. Με τον Πάνο είχαμε από πριν κάποιου είδους επαφές και συζητήσεις, κυρίως ο Παππάς έκανε τις επαφές και εγώ είχα μιλήσει μια-δυο φορές μαζί του. Μερικούς μήνες νωρίτερα, μάλιστα, στις 14 Οκτωβρίου 2014 είχαμε συναντηθεί επισήμως στο γραφείο μου στη Βουλή με θέμα την πρόταση των ΑΝ.ΕΛ. για τα κόκκινα δάνεια”. “Ήρθε λοιπόν στην Κουμουνδούρου νωρίτερα από τον Θεoδωράκη, λίγα λεπτά νωρίτερα μάλιστα από το προγραμματισμένο ραντεβού μας, και έξω από τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ έκανε δηλώσεις στα τηλεοπτικά συνεργεία, όπου ουσιαστικά προανήγγειλε την επικείμενη συμφωνία, πριν καν ανάβει να με συναντήσει”, αναφέρει ο πρώην Πρωθυπουργός, για να εγκωμιάσει στην συνέχεια τον κυβερνητικό του εταίρο.
Ο Τσίπρας κράζει Πολάκη, Ζωή, Βαρουφάκη, Παππά, Κασσελάκη, θαυμάζει Προκόπη και (ολίγον) Καμμένο, άφωνος για Καραμανλή
Ονειρο του Πάνου Καμμένου από την αρχή ήταν να γίνει Υπουργός Άμυνας σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα
“Ανέβηκε στον έβδομο όροφο, βγάλαμε τις τυπικές φωτογραφίες και όταν έκλεισε η πόρτα μου είπε: «Εγώ θέλω το Υπουργείο Άμυνας και δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Θέλω το Υπουργείο Άμυνας, γιατί αυτό ήταν το όνειρό μου. Θέλω να συμμετάσχω σε αυτή την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε μια νέα εθνική ενότητα. Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας...» συνεχίζει ο κ. Τσίπρας, συμπληρώνοντας με νόημα πως “πέρα από τις συνήθεις υπερβολές του, που τις ανέμενα, ομολογώ ότι με εξέπληξε η στάση του. Περίμενα πως θα έθετε συγκεκριμένους όρους και απαιτήσεις για τη συμμετοχή του στην Κυβέρνηση. Αντί γι' αυτό, η προσέγγισή του ήταν διαφορετική, σχεδόν απρόσμενη, και αυτό ομολογώ με αιφνιδίασε θετικά”.
Μάλιστα, “η αλήθεια είναι πως, παρά τις κατά καιρούς ανορθόδοξες, για τα δεδομένα ενός πολιτικού αρχηγού, συμπεριφορές του, που προκάλεσαν συχνά αμηχανία ή και ενόχληση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ο Πάνος Καμμένος στάθηκε με θεσμική συνέπεια απέναντί μου και στήριξε τη λειτουργία της Κυβέρνησής μας χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή της συνοχή. Δεν μας έβαλε παράλογους όρους, δεν μας υπονόμευσε, δεν μας τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια” καταλήγει για τον κυβερνητικό του εταίρο ο κ. Τσίπρας.
Τι γράφει για τον Ψυχάρη, τη γάτα Ιμαλαΐων και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη
Στο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα «Ιθάκη», το οποίο κυκλοφορεί σήμερα στα βιβλιοπωλεία, υπάρχει και η στιχομυθία στο περιβόητο ραντεβού στο σπίτι της συνεργάτιδας του Τσίπρα, Ζωής Χαλιδιά, με τη γάτα των Ιμαλαΐων.
«Στη συζήτηση ο Ψυχάρης ήταν απολύτως ευθύς. "Έρχεσαι να γίνεις πρωθυπουργός. Αν θέλεις να γίνεις ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης, δεν μπορείς να μην έχεις μαζί σου τα μέσα ενημέρωσης που παραδοσιακά ανήκαν εκεί. Ο ΔΟΛ ήταν πάντα εκεί [...]. Αυτή η σύγκρουση μεταξύ μας πρέπει να τελειώσει, αλλά και εσύ πρέπει να βοηθήσεις, γιατί βουλιάζουμε".
"Τι σημαίνει βουλιάζουμε;" τον ρώτησα. "Ο δανεισμός", μου απάντησε, "τα χρέη του ομίλου".
"Και πώς το φαντάζεσαι; Εμείς δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε όπως οι προηγούμενοι, δεν είμαστε ίδιοι", με κοίταξε σχεδόν με απογοήτευση.
"Δεν σου ζητάω να κάνεις ό,τι έκαναν εκείνοι", μου απάντησε, "αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει να βρεθεί μια λύση".
"Καλά", του είπα, "και πώς θα αντέξετε αυτή τη στροφή; Εσείς έχετε κτίσει εδώ και καιρό σκληρό αντι-ΣΥΡΙΖΑ προφίλ".
Εκεί με κοίταξε σχεδόν χαμογελώντας. Και μου είπε το πιο ωμά ειλικρινές πράγμα: "Κοίταξε, οι εφημερίδες είναι σαν τις βιτρίνες των καταστημάτων. Μια φορά έχουν καλοκαιρινά, μια φορά χειμωνιάτικα, το μαγαζί είναι το ίδιο, δεν αλλάζει"».
Η συνάντηση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και το έμμεσο κομπλιμέντο στην Ντόρα
«Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, άγνωστο γιατί, μου έδειχνε ιδιαίτερη συμπάθεια. Έχω την υποψία πως η συμπάθεια πήγαζε και από το γεγονός πως ταλαιπωρούσα τον Σαμαρά», γράφει ο κ. Τσίπρας. «Μια φορά με είχε συναντήσει τυχαία στο αεροδρόμιο στην αίθουσα των VIP και συνομιλήσαμε πάνω από τρία τέταρτα. Ήταν, θυμάμαι, ζεστός ως άνθρωπος και ευχάριστος συνομιλητής. Χάρισμα που μάλλον κληροδότησε στην κόρη του Ντόρα. Πάντως, ενάμιση μήνα μετά τις προγραμματικές τον συνάντησα ξανά σε μια εκδήλωση του ΣΕΒ [...] και μου ψιθύρισε "παιδί μου, καλά τα πας, αλλά πρέπει να ξέρεις, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς υπουργό Οικονομικών"».
Τι αναφέρει ο Τσίπρας για τη δήλωση Κατρούγκαλου
Παρά το γεγονός ότι η δήλωση του Γιώργου Κατρούγκαλου για τις αυξήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία στοίχισε παρά πολύ στον ΣΥΡΙΖΑ με αποτέλεσμα μάλιστα ο πρώην υπουργός να βρεθεί εκτός κόμματος τα τελευταία χρόνια, ο Αλέξης Τσίπρας δείχνει να μη του αποδίδει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην ήττα του κόμματος του. «Η δήλωση Κατρούγκαλου μας χτύπησε στο πιο ευαίσθητο σημείο, στην αχίλλειο πτέρνα μας, για να μιλήσουμε με ομηρικούς όρους. Σε χρόνο – ρεκόρ, η φράση του είχε φτάσει σε περισσότερα από τρία εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες βομβαρδίζονταν με μηνύματα συναγερμού: «Προσέξτε, έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ να μας διαλύσει ξανά».
«Για να είμαι ειλικρινής, όταν ένα πλοίο βυθίζεται αύτανδρο από ένα χτύπημα τορπίλης, δεν φταίει μόνο η τορπίλη. Ένα γερό σκαρί δεν θα βυθιστεί αμέσως. Το σκαρί του ΣΥΡΙΖΑ όμως βυθίστηκε σε ελάχιστο χρόνο από την τορπίλη Κατρούγκαλου, επειδή ήταν σαθρό και έμπαζε ήδη νερά. Είναι λάθος συνεπώς να μετατρέψουμε ένα πρόσωπο σε αποδιοπομπαίο τράγο. Η ευθύνη είναι συνολική. Και πρωτίστως βαραίνει εμένα. Την επόμενη των εκλογών την ανέλαβα, δημόσια, ξεκάθαρα και χωρίς υπεκφυγές».
Τι αναφέρει για την περίφημη διαπραγμάτευση
Ο πρώην πρωθυπουργός μέσα στις 760 σελίδες του βιβλίου του εξιστορεί την δύσκολη περίοδο της διαπραγμάτευσης και τις σχέσεις που ανέπτυξε με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Είχε, όπως περιγράφει, σχεδόν καθημερινές επαφές με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ.
Στην πρώτη επίσκεψή του στο Παρίσι, σύμφωνα με το βιβλίο, ανέφερε στον Γάλλο πρόεδρο: «Του ξεκαθάρισα ότι δεν επιθυμούσα την έξοδο από το ευρώ, αλλά δεν μπορούσα να συνεχίσω τη λάθος συνταγή και για την οικονομία και για την κοινωνία, που βίωνε μια κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης».
Για το τηλεφώνημα με τον τότε Αμερικανό πρόεδρο τονίζει: «Στις Βρυξέλλες δέχθηκα τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Ήμουν στο ξενοδοχείο, λίγο πριν αναχωρήσω για τη Σύνοδο. Αφού μου έδωσε συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μου είπε:
- «Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω».
- «Να ξεκινήσουμε από το καλό;»
- «Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα».
- «Και το κακό;»
- «Το κακό νέο είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντι σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα που ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί»...
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται ειδικά στον ρόλο που έπαιξε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως υπέρμαχος του «Όχι», για το οποίο «πάλεψε» ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών και μετά το καλοκαίρι του 2016 κατά τη διάρκεια των αξιολογήσεων. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Έπλασε για τον εαυτό του συνειδητά την εικόνα του σκληρού Γερμανού, εκείνου που 'βάζει στους Έλληνες τα δυο πόδια σ' ένα παπούτσι'. Μόνο που, στην πραγματικότητα, πίσω από αυτό το αφήγημα κρυβόταν η απροθυμία του να αναμετρηθεί με τα πραγματικά αίτια της κρίσης: τις αδυναμίες του ευρωσυστήματος, τις κοινωνικές ανισότητες, τις αστοχίες των μνημονιακών προγραμμάτων. Αντί για αυτοκριτική, διάλεξε την ηθικολογία. Αντί για λύση, την τιμωρία».
Με δραματικό τόνο ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει στην «Ιθάκη» τις συνεχείς αποχωρήσεις του από τη Σύνοδο Κορυφής κατά τη διαπραγμάτευση των 17 ωρών στις 13 Ιουλίου του 2015: «Στάθηκα απέναντί τους και τους είπα με ορθωμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση για παζάρια: 'Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε πως πήρατε την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία, είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε μια χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό'» (…).
» Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: 'Τελείωσε'.
» Θυμάμαι ακόμη καθαρά, σαν να ήταν χθες, τη σκηνή μέσα στο ασανσέρ. Ήμασταν αμίλητοι, εγώ, οι αστυνομικοί και η Ελένη, η γραμματέας μου, με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία. Έσπασα τη σιωπή: 'Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα' δεν ήταν απόγνωση. Ήταν πικρή συνείδηση. Ήξερα τι σήμαινε…
» Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα που ήταν στη γραμμή 'Μην κάθεσαι άλλο, σήκω και φύγε, this is a coup'. Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν σκυφτός σε μια καρέκλα, με τους αγκώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του. Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω: 'Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;' 'Δεν ξέρω', μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύφλεκτος από χαρακτήρα, είπε: 'Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς' (…)
» Ξανακατεβαίνω κάτω. Αρχίζουν και μαζεύονται όλοι και όταν ξαναρχίζει η συνεδρίαση παίρνω τον λόγο. 'Είμαστε όλοι πολύ κουρασμένοι. Έχετε άλλη πρόταση ή να φύγουμε;'. Αυτοί ξανά τα ίδια. 'Αυτό είναι ντροπή' τους λέω, 'δεν έχει κανένα νόημα να το συνεχίσουμε' - και φεύγω ξανά. 'Σταματάμε εδώ. Γεια σας!' Για δεύτερη φορά έφυγα από την αίθουσα (…)
» Όπως κατευθυνόμουν για το γραφείο μας, περπατώντας στον διάδρομο, αισθάνθηκα να με ακολουθεί κάποιος τρέχοντας. Ήταν ένας εύσωμος Γάλλος αστυνομικός, που ερχόταν ασθμαίνοντας προκειμένου να με σταματήσει και από πίσω του ακολουθούσε ο Ολάντ. Μπήκαμε μαζί στο γραφείο της ελληνικής αποστολής. Καθίσαμε αποκαμωμένοι στον μικρό καναπέ, ο ένας στη μια άκρη και ο άλλος στην άλλη, και άρχισε να μου λέει: 'Όχι, Αλέξη, δεν πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να μείνουμε, να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση' (…)
» Μετά τον Ολάντ, ήρθε στο γραφείο μας ο Τουσκ, για να μου πει πως θα έπαιρνε άμεσα πρωτοβουλία να γεφυρώσει τις διαφορές και να καταλήξουμε σε συμφωνία. 'Δεν πρόκειται να φύγουμε' μου είπε 'αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία' (…)
» Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις και καταφέραμε να φτάσουμε σε συμφωνία, ήρθε η Μέρκελ στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας, αποκαμωμένη και χλομή από την κούραση και μου είπε: 'Αλέξη, έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγμάτευση για την Ουκρανία, έξω να έχει βομβαρδισμούς, διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν… αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει'.»
Τι αναφέρει για την Κυβέρνηση 2015
Πολλές αναφορές κάνει ο Αλέξης Τσίπρας σε συνεργάτες του που είχαν άλλη οπτική από τη δική του, ξεκάθαρη τοποθέτηση πως η έξοδος από το ευρώ δεν ήταν κάτι υπό συζήτηση και δεν μπήκε ποτέ στο τραπέζι παρά τις πιέσεις της Γερμανίας, της Ολλανδίας, άλλων βόρειων χωρών και των σκληρών του ΔΝΤ. Αναφέρει χαρακτηριστικά για το πρώτο υπουργικό συμβούλιο που συγκάλεσε: «Το πιο σοβαρό, όμως, πρόβλημα δεν ήταν η ενδυμασία, αλλά οι δηλώσεις τους πριν και μετά την ορκωμοσία. Μέχρι να προσέλθουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ορισμένοι πρέπει να είχαν ανεβάσει ο καθένας τους από μια μονάδα τουλάχιστον τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Ο ένας κοινωνικοποιούσε Υπηρεσίες, ο άλλος προσλάμβανε απολυμένους, ο τρίτος έδιωχνε τους Κινέζους από τον Πειραιά. Επικρατούσε η αισιοδοξία της βούλησης και απουσίαζε η απαισιοδοξία της νόησης».
Περιγράφει και την αντίδραση του Παναγιώτη Λαφαζάνη, όταν με την παρουσία και άλλων υπουργών ανακοίνωσε την απόφαση του η χώρα να πάει σε δημοψήφισμα: «Μίλησε για κατάσταση 'πολέμου'. Θεωρούσε βέβαιο ότι οι εταίροι δεν θα αποδέχονταν το δημοψήφισμα και πως έπρεπε να προετοιμαστούμε, από τη Δευτέρα κιόλας, για την επόμενη φάση: να ελέγξουμε τους βασικούς κρίκους του κράτους και να ξεκινήσουμε τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα. 'Εκεί θα οδηγηθεί το πράγμα', είπε με σιγουριά. Πρότεινε μάλιστα να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδας. Τον διέκοψα: 'Τι ακριβώς παίρνουμε και πως το παίρνουμε, Παναγιώτη;'. Εκείνη την ώρα δεν είχα καμία διάθεση για θεωρητικολογίες. Ήμασταν σε καθεστώς απόλυτης πίεσης…
Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς».
Ο Παυλόπουλος από το... 2008
Με ένθερμο τρόπο αναφέρεται ο πρώην Πρωθυπουργός στον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, με τον οποίο είχαν γνωριστεί το Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου.
“Εκείνες τις ώρες ήταν σε διαρκή και καθημερινή επικοινωνία μαζί μου με ειλικρινή διάθεση να αποφευχθούν τα χειρότερα, δηλαδή να μην κλιμακωθεί η βία” περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας. “Τότε άρχισε να διαμορφώνεται ανάμεσά μας μια σχέση ειλικρίνειας, αμοιβαίας εκτίμησης και ουσιαστικής επικοινωνίας” συνεχίζει, σχέση η οποία “με τον καιρό, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου να τον προτείνω για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας”.
Η κριτική για το δημοψήφισμα στον ΓΑΠ
Δεν είναι λίγες, ακόμη, οι αναφορές της “Ιθάκης” στο πρόσωπο του πρώην Πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος διετέλεσε Πρωθυπουργός στα χρόνια της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ. Όλα ξεκινούν στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, όταν ο Αλέξης Τσίπρας καλείται ως ομιλητής, αλλά η πρόσκληση θεωρήθηκε παγίδα για τον ίδιο, όπως εξομολογείται αργότερα. “Ό,τι δεν κατόρθωσε όμως να πετύχει το τέχνασμα Παπανδρέου στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ με την πρόταση μετεκλογικής συνεργασίας που απορρίφθηκε, το πέτυχε ο Δεκέμβριος και τα συνταρακτικά γεγονότα μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου” υποστηρίζει ο κ. Τσίπρας, προσθέτοντας ότι η πρόσκληση να μιλήσει στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ήταν “με σκοπό να με “εκθέσουν”.
Ακόμη, μιλώντας επικριτικά για τον Γιώργο Παπανδρέου και την απόπειρά του για δημοψήφισμα, “στη Βουλή, χωρίς να γνωρίζω όλη αυτή τη διαβούλευση που εκτυλισσόταν τότε στο παρασκήνιο, πήρα το λόγο και προκάλεσα τον Παπανδρέου να διεξάγει δημοψήφισμα, ώστε την απόφαση να επικυρώσει ή να απορρίψει ο ελληνικός λαός. Τελικά, μπροστά στο κρίσιμο σταυροδρόμι, αυτός επέλεξε τον φαινομενικά ασφαλέστερο δρόμο, εκείνον που, με μαθηματική ακρίβεια, θα οδηγούσε στην πολιτική του καταστροφή. Αποφάσισε να επικυρώσει τη σύμβαση με το ΔΝΤ μόνο με την κυβερνητική πλειοψηφία των 160 εδρών. Ούτε με αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών ούτε μέσω δημοψηφίσματος. Και τα δύο είχαν τον κίνδυνο της ήττας, αλλά όχι τη βεβαιότητα της διάλυσης” σχολιάζει με νόημα ο κύριος Τσίπρας
Οι ενδοιασμοί και ο … Θεοδωράκης
Αν και ο πρώην Πρωθυπουργός δεν παραγνωρίζει ότι ο Πρόεδρος του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης του ήταν ένα πρόσωπο γνώριμο λόγω των τηλεοπτικών τους συνεντεύξεων, εντούτοις εκτιμά πως η κυβερνητική τους συνεργασία θα προσέκρουε σε ιδεολογικές και πολιτικές αντιθέσεις, εφόσον τελικά συνέπρατταν.
Όμως, τον προσκάλεσε τον Γενάρη του 2015 στην Κουμουνδούρου λίγα λεπτά μετά τον Πάνο Καμμένο, διερευνώντας το ενδεχόμενο συνεργασιών. Ενημερώνοντας τον κ. Καμμένο για μια τέτοια κυβερνητική προοπτική, “σκέφτομαι, λοιπόν, να προτείνω και στον Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην Κυβέρνηση» περιγράφει ο κ. Τσίπρας και μεταφέρει ως απάντηση του κ. Καμμένου πως «μην τον φέρεις αυτόν, θα μας διαλύσει, θα τα δίνει όλα στους έξω» . Κατά την αφήγηση Τσίπρα, “ο Σταύρος Θεοδωράκης πέρασε την κεντρική πόρτα των γραφείων της Κουμουνδούρου. Μπήκε στο κτίριο χωρίς να κάνει δηλώσεις και άρχισε να ανεβαίνει από τις σκάλες. Δεν μπορούσα να φανταστώ πόσο σημαντική θα ήταν τελικά αυτή η λεπτομέρεια. Με τον Σταύρο Θεοδωράκη τίποτα δεν ήταν προεξοφλημένο, το αντίθετο. Καμμένος και Θεοδωράκης κινούνταν σε τελείως διαφορετικά πολιτικά και αισθητικά μήκη κύματος. Εντούτοις, πίστευα ότι μετά τις εκλογές τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν”.
“Είχαν γίνει κάποιες διερευνητικές επαφές για να κλειστεί το ραντεβού, αν και γενικά στην κυρίαρχη διαιρετική τομή της εποχής, ο Θεοδωράκης και το Ποτάμι δεν συγκαταλέγονταν στις λεγόμενες αντιμνημονιακές δυνάμεις. Υπήρχε ένα μεγάλο μέρος στον ΣΥΡΙΖΑ που τον αντιπαθούσε έντονα, αλλά και ορισμένοι που πίστευαν ότι η συμμετοχή του στην Κυβέρνηση θα βοηθούσε. Και εγώ είχα γενικά καλή σχέση μαζί του, από την εποχή που ήταν δημοσιογράφος και του είχα παραχωρήσει και κάποιες ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις. Ωστόσο, ομολογώ δεν ήμουν απόλυτα πεπεισμένος ότι θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε αρμονικά, γιατί το κλίμα τότε ήταν πολωμένο στη διαχωριστική γραμμή Μνημόνιο - αντι-Μνημόνιο κι αυτό θα δυσκόλευε τις κινήσεις μας”, προσθέτει ο πρώην Πρωθυπουργός, προεξοφλώντας εμμέσως την αδυναμία συνεργασίας τους.
Ο “οπαδός της εξόδου” Λαφαζάνης
Αναφερόμενος στην πρώην Πρόεδρο της Βουλής, ο Αλέξης Τσίπρας την αθροίζει με τους “οπαδούς της εξόδου” από το ευρώ, όπως και ο πρώην Υπουργός και επικεφαλής του “Αριστερού Ρεύματος”, Παναγιώτης Λαφαζάνης. Όπως αφηγείται ο Αλέξης Τσίπρας, “μετά τη συμφωνία, η Κωνσταντοπούλου, για να αντιταχθεί στις κεντρικές επιλογές της Κυβέρνησης, μετατράπηκε σε αντίπαλη φωνή. Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση. Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζαν εσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν ως το επόμενο πρωί”.
Στο πλαίσιο αυτό, “το αποκορύφωμα της απρόβλεπτης και εμμονικής στάσης της ήρθε όμως αργότερα, τον Αύγουστο, στις διαδικασίες ψήφισης της δανειακής σύμβασης. Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής, έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά, η οποία υπονόμευε τον ρόλο που έπρεπε να υπηρετεί. Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου. Εξαντλούσε εσκεμμένα και κρατούσε το Σώμα της Βουλής ξάγρυπνο μέχρι τις 6 το πρωί, χωρίς να υπηρετεί κανέναν θεσμικό σκοπό, πέρα από την ανάγκη για την έκφραση της διαφωνίας της με θεαματικό τρόπο” υπενθυμίζει για τις δραματικές εκείνες στιγμές ο πρώην Πρωθυπουργός, συμπεραίνοντας πως “δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα”.
Η υποτίμηση της «Ομπρέλας»
Παράλληλα, ο πρώην Πρωθυπουργός δεν φείδεται αναφορών και για ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, αν και μερικά εξ’ αυτών, όπως για παράδειγμα ο Νίκος Βούτσης, συνηγόρησαν στην ανάδειξή του στην ηγεσία του κόμματος. Ωστόσο, η ήττα του 2019 δημιούργησε νέα εσωκομματικά δεδομένα και τον “ Δεκέμβριο του 2020, λοιπόν, με επισκέφτηκαν στο γραφείο μου με κάθε επισημότητα ο Βούτσης, ο Τσακαλώτος, ο Βίτσας, ο Παπαδημούλης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας. Η πολυμελής αυτή αντιπροσωπεία ήρθε να μου ανακοινώσει ότι συγκροτείται μια νέα τάση, την οποία βάφτισαν «Ομπρέλα».
“Ποια ήταν η πολιτική, ή ιδεολογική, βάση αυτής της συσπείρωσης; Μία και μόνη. Η αντίθεσή τους στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε έναν σύγχρονο, μαζικό, δημοκρατικό και ανοικτό κόμμα της Αριστεράς. Και η αντίθεση με μένα, που στήριζα αυτό τον μετασχηματισμό” τονίζει ο πρώην Πρωθυπουργός, ενώ “εκτιμώ τότε ότι ήταν μια πρωτοβουλία χωρίς ιδιαίτερο πολιτικό βάρος, που δεν θα μπορούσε να ανακόψει τη στρατηγική μας. Μέσα μου κυριαρχούσε η βεβαιότητα πως, όταν θα έφτανε η ώρα του Συνεδρίου, τα μέλη του κόμματος και ο προοδευτικός κόσμος θα έπαιρναν τον μετασχηματισμό στα χέρια τους. Και τίποτε δεν θα μπορούσε να τον σταματήσει”.
“Ήταν μια σωστή εκτίμηση, αλλά με εσωκομματικούς όρους. Εκείνο που υποτίμησα ήταν πως δεν επρόκειτο απλώς για εσωτερικές εξελίξεις που δεν ενδιέφεραν την κοινωνία. Επιδρούσαν αρνητικά στην ήδη βεβαρημένη εικόνα του κόμματος”, όπως συμπεραίνει.
Η “Δήμητρα” και ο… Τσακαλώτος
Αν και ο Αλέξης Τσίπρας θεωρεί ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος υπήρξε το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να διαδεχθεί τον Γιάνη Βαρουφάκη ως Υπουργός Οικονομικών, εντούτοις “η Ν.Δ. είχε στα χέρια της ένα εσωκομματικό κείμενο, που υπέγραψε ο Τσακαλώτος μαζί με άλλα στελέχη της «Ομπρέλας», γραμμένο καιρό πριν από τις εκλογές, όταν είχα ζητήσει να τεθούν σοβαρές προτάσεις για το προεκλογικό μας πρόγραμμα. Εκείνοι, λοιπόν, πρότειναν την ιδέα τοπικών νομισμάτων, την οποία θεώρησαν τόσο λαμπρή, ώστε την έδωσαν και στη δημοσιότητα”, όπως αφηγείται ο κ. Τσίπρας.
“Θυμάμαι ότι είχα τότε πραγματικά εξοργιστεί κυρίως με τον Τσακαλώτο, την πλήρωσε όμως ο Ανδρέας Ξανθός. Ήταν ίσως η μοναδική φορά που μίλησα σε τόσο έντονο τόνο και μάλιστα σε έναν άνθρωπο με ήπιο χαρακτήρα, όπως ο Ανδρέας. Αλλά αυτός βρέθηκε κατά τύχη μπροστά μου τη στιγμή που το έμαθα και αυτός πλήρωσε τη νύφη. Έφτασα να του φωνάζω: «Αν δεν θέλετε να ξανακερδίσουμε ποτέ εκλογές, αν θέλετε να υπονομεύσετε το κόμμα, πείτε το καθαρά», όπως περιγράφει, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα για το παράλληλο νόμισμα κόστισε στο εκλογικό αποτέλεσμα του κόμματος.
Η “Κίνηση Μελών”
Απέναντι στην “Ομπρέλα” οργανώθηκαν στελέχη που είχαν ως προμετωπίδα τους τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με ρητορική και εσωκομματικές πρακτικές, ωστόσο, που δε φαίνεται να ενθουσίαζαν τον Αλέξη Τσίπρα. “Απέναντι στην «Ομπρέλα» δραστηριοποιήθηκε ένα άλλο μπλοκ, στο οποίο πρωτοστάτησαν στελέχη όπως ο Παππάς, ο Πολάκης και η Τζάκρη. Τους κινούσε υποτίθεται η στήριξη του σχεδίου επανεκκίνησης, αλλά εκείνο που τους συγκινούσε ήταν η αντιπαλότητα με την «Ομπρέλα». Η αντιπαλότητα αυτή δεν ήταν μόνο πολιτική. Ήταν και μια σύγκρουση κουλτούρας και ύφους, που έφτανε και στη βάση του κόμματος. Οι μεν υποστήριζαν ένα κόμμα κλειστό μεν, αλλά σοβαρό και μετρημένο. Οι δε πρότειναν μια πιο λαϊκή, σκληρή, αντι-δεξιά γραμμή, βασισμένη κυρίως στην αντιδεξιά ρητορική και στην καταγγελία. Οι μεν προέβαλλαν μια πιο ορθολογική επιχειρηματολογία, αλλά συχνά δυσνόητη και ελιτίστικη. Οι δε μιλούσαν μια γλώσσα κατανοητή, αλλά εξέπεμπαν έναν λόγο επιθετικό, συχνά τοξικό, σε μια περίοδο που οι πολίτες ήθελαν ηρεμία και όχι όξυνση. Μια σύγκριση του Πολάκη με τον Τσακαλώτο μπορεί ίσως να αποδώσει καλύτερα αυτή τη διαφορά ύφους και κουλτούρας”, όπως επισημαίνεται.
Η μεγάλη “ακατανόητη” εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ
Σε μια ανάγνωση με απόσταση δεκαετίας, ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί να συνοψίσει σε μερικές γραμμές το γενικό κλίμα που επικρατούσε τις ημέρες της διαπραγμάτευσης εντός του ΣΥΡΙΖΑ, περιγράφοντας την ψυχική και πολιτική απόσταση με το ίδιο το κόμμα του. Ακόμη και για τον ίδιο, “μερικά πράγματα μου φαίνονταν ακατανόητα στον ΣΥΡΙΖΑ. Και δεν είχα έρθει από άλλον πλανήτη, ήμουν κομμάτι αυτού του κόσμου. Έπαιρνα μέρος σε κομματικές διαδικασίες από τα δεκαπέντε μου, είχα ξοδέψει σ’ αυτές εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, ώρες από τη ζωή μου, αλλά υπήρχαν στιγμές που δεν καταλάβαινα πώς είναι δυνατόν να μην κατανοούν την κατάσταση, τις δυσκολίες, την πολιτική μας. Θα τους αδικούσα αν έλεγα ότι δεν έδιναν τη μάχη. Την έδιναν, οι περισσότεροι, από την πρώτη γραμμή. Στήριζαν την πολιτική μας, ακόμα κι αν δεν την κατανοούσαν ή και διαφωνούσαν με ορισμένες πλευρές της. Παρ’ όλα αυτά, από το καλοκαίρι του 2015, μια γκρίνια, μια αρνητική στάση, μια υπερβολική τάση για αυτοκριτική, επηρέαζαν την κομματική ατμόσφαιρα.
Αισθανόμουν πως ένιωθαν την ανάγκη να ζητάμε διαρκώς συγγνώμη που είχαμε ξανακερδίσει τις εκλογές”, όπως αναφέρει.
“Προφανώς υπήρχαν πολιτικά αίτια. Η στροφή που υποχρεωθήκαμε να κάνουμε στη στρατηγική μας ήταν λογικό να ζαλίσει πολλούς. Καθώς, όμως, στην Αριστερά οι ηθικές αποτιμήσεις παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, ένα αίσθημα ενοχής ένιωθα να υποβόσκει στο κομματικό σώμα. Νεοφιλελεύθερη λιτότητα, συμβιβασμοί, πολιτικές με τις οποίες δεν συμφωνούσαμε, αλλά έπρεπε να ασκήσουμε για να σωθούν η κοινωνία και η χώρα, δεν άφηναν πολλούς να κοιμηθούν. Ομολογώ πως ανάμεσά τους ώρες ώρες ήμουν κι εγώ και ίσως γι’ αυτό τους καταλάβαινα τόσο καλά. Άλλο όμως η κατανόηση κι άλλο η δικαιολόγηση. Δεν δικαιολογούσα ούτε στον εαυτό μου ούτε και σε κανέναν άλλο καμιά ταλάντευση. Ήμουν επικεφαλής μιας ομάδας αφοσιωμένων ανθρώπων, που ο λαός μάς εμπιστεύτηκε τη βαριά ευθύνη να σώσουμε τη χώρα”, όπως περιγράφει.
Η “πρώτη φορά Αριστερά”
Άλλωστε, στην σύνθεση της κυβέρνησης της “πρώτη φορά Αριστεράς”, ο πρώην Πρωθυπουργός συμπεραίνει εκ των υστέρων πως “το πιο σοβαρό όμως πρόβλημα δεν ήταν η ενδυμασία, αλλά οι δηλώσεις τους πριν και μετά την ορκωμοσία. Μέχρι να προσέλθουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ορισμένοι πρέπει να είχαν ανεβάσει ο καθένας τους από μία μονάδα τουλάχιστον τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Ο ένας κοινωνικοποιούσε Υπηρεσίες, ο άλλος προσλάμβανε απολυμένους, ο τρίτος έδιωχνε τους Κινέζους από τον Πειραιά. Επικρατούσε η αισιοδοξία της βούλησης και απουσίαζε η απαισιοδοξία της νόησης”.
Ποιους ευχαριστεί ο Τσίπρας για το βιβλίο: Από Μπαζιάνα μέχρι Καρτερό -Οι συνεντεύξεις στους συνεργάτες του
«Για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου ταλαιπώρησα αρκετούς φίλους και συνεργάτες μου, στους οποίους θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου» γράφει ο Αλέξης Τσίπρας κάνοντας μνεία σε όσους τον βοήθησαν.
Ειδική αναφορά κάνει στη σύντροφό του Μπέττυ Μπαζιάνα, ενώ απαριθμεί συνεργάτες του που ήταν δίπλα του στο συγγραφικό του εγχείρημα.
Κατ' αρχάς τον εκδοτικό οίκο Gutenberg και τους Κώστα, Γιώργο και Δανάη Δαρδανού, τον υπεύθυνο έκδοσης Γιάννη Μαμάη και την επιμελήτρια Μάγδα Κλαυδιανού. Επίσης ευχαριστεί τον Ανδρέα Μπούσιο, υπεύθυνο γραφείου Τύπου του Ιδρύματος Τσίπρα, την στενή του συνεργάτιδα Ελένη Σταυρακάκη και τον δημοσιογράφο Θανάση Καρτερό που ήταν σύμβουλός του στο πρωθυπουργικό γραφείο «για τις αμέτρητες ώρες συλλογής στοιχείων, συνεντεύξεων και συζητήσεων μαζί μου απομαγνητοφωνήσεων και διορθώσεων».
Ο πρώην πρωθυπουργός ευχαριστεί επίσης τους πρώην υπουργούς του, Κώστα Γαβρόγλου (Παιδείας), Μιχάλη Καλογήρου (Δικαιοσύνης), Γιώργο Χουλιαράκη (αναπληρωτής Οικονομικών), τον διευθυντή του Ινστιτούτου Τσίπρα, Βαγγέλη Καλπαδάκη, τον επικοινωνιολόγο Νίκο Μαραντζίδη και την Γιάννα Πεππέ που είχε διατελέσει γ.γ. του πρωθυπουργικού γραφείου επί ΣΥΡΙΖΑ.
Όπως έχει αποκαλύψει ο ίδιος ο κ. Τσίπρας κατά την συζήτηση στo Bookvoice – The podcast, με τον Αιμίλιο Χειλάκη και τον Σπήλιο Λαμπρόπουλο, το βιβλίο γράφτηκε σε διάφορες φάσεις.
«Το πρώτο κομμάτι του βιβλίου, το μικρότερο από τα δώδεκα κεφάλαια, έχει έναν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Περιγράφω πώς κατάλαβα την πολιτική από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο γύρω μου, μέχρι τη στιγμή που έγινα υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας και αυτή η αναγνωρισιμότητα άλλαξε τη ζωή μου. Αυτό το κεφάλαιο, καθώς και το κεφάλαιο από το 2006 μέχρι το ‘15 δουλεύτηκαν την προηγούμενη χρονιά, το 2024. Για αυτό το δεύτερο κομμάτι σταμάτησα, σταμάτησα ένα διάστημα, έξι μήνες».
Στη συνέχεια όπως διηγήθηκε «Φώναξα τους συνεργάτες μου και τους ζήτησα να μου κάνουν μια σειρά από συνεντεύξεις στο κασετόφωνο. Τους διηγήθηκα τα συναισθήματά μου, πώς ένιωσα και πώς έδρασα σε εκείνες τις κρίσιμες στιγμές. Μετά, όλα απομαγνητοφωνήθηκαν και τα ξαναδούλεψα. Έτσι γεννήθηκε η δεύτερη και η τρίτη ενότητα του βιβλίου».
Και το βιβλίο τελείωσε τον Ιούλιο που μας πέρασε: «Μόλις γύρισα από το Χάρβαρντ πέρυσι την άνοιξη, από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλη, βγήκε όλο το βιβλίο νεράκι» είπε.