Σήμερα (15 Νοεμβρίου 2009) συμπληρώνονται 87 χρόνια από την καταδικαστική απόφαση και την εκτέλεση των "εξ" στην τοποθεσία Γουδή. Η "δίκη των εξ" που προηγήθηκε, είναι ίσως ένας από τους πιο ανακριβείς ιστορικούς που έχει διατυπωθεί ποτέ για να περιγράψει ένα ιστορικό γεγονός.
Αυτό ισχύει γιατί απλούστατα ούτε δίκη έγινε με την καθιερωμένη έννοια του όρου, ούτε οι κατηγορούμενοι ήταν "εξ" (ήταν οκτώ οι Δ. Γούναρης, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Γ. Μπαλτατζής, Ξ. Στρατηγός, Μ. Γούδας, Ν. Στράτος, Ν. Θεοτόκης και Γ. Χατζηανέστης). Ο τίτλος αυτός έχει ως στόχο να συσκοτίσει ιστορικά την αλήθεια για την τραγική δολοφονία εξ αθώων πατριωτών πολιτικών ανδρών με μεγάλη προσφορά στον τόπο κατά το παρελθόν.Το κατηγορητήριο της δίκης διαρθρωμένο σε 13 σημεία, τόνιζε τα λάθη και της παραλείψεις της πολιτικής ηγεσίας Γούναρη - Στράτου - Πρωτοπαπαδάκη στην διαχείριση του Μικρασιατικού ζητήματος τα έτη 1920-1922. Αυτό βέβαια που όλοι γνώριζαν, ήταν ότι τα λάθη αυτά δεν ήταν προφανώς εσκεμμένα. Η βασική κατηγορία όμως που οδήγησε τους έξι
πατριώτες πολιτικούς στο εκτελεστικό απόσπασμα ήταν ακριβώς αυτή που όλοι γνώριζαν ότι δεν αλήθευε: η εσχάτη προδοσία. Έτσι δεν είναι ανακριβές να δηλώσουμε ότι οι εκτελεσθέντες ήσαν αθώοι και δεν εκτελέστηκαν αλλά δολοφονήθηκαν από πραξικοπηματίες στρατιωτικούς σε συνεργασία με τους πολιτικούς τους πολιτικούς αντιπάλους. Αυτό άλλωστε το παραδέχονται ακόμη και ακροαριστεροί ιστορικοί όπως ο Τάσος Βουρνάς ενώ ο ιστορικός Θάνος Βερέμης υποστηρίζει ότι η δίκη των έξι εντασσόταν στις προσπάθειες των στρατιωτικών κύκλων να μετακυλήσουν αλλού τις ευθύνες της καταστροφής. Ο Γεώργιος Ζορμπάς, επίτιμος αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου αναφερόμενος στο νομικό πλαίσιο της δίκης είπε: «Το στρατοδικείο και η ενώπιον αυτού διαδικασία καταπάτησε στοιχειώδη υπερασπιστικά δικαιώματα των κατηγορουμένων».
Πραγματικά δυσκολεύομαι να καταλάβω γιατί ονομάζεται "δίκη" η διαδικασία δικαστικής παρωδίας και συνοπτικής εκτέλεσης των "έξ" αθώων ανδρών. Οι κατηγορούμενοι δεν δικάστηκαν από τους φυσικούς δικαστές τους (από ειδικό δικαστήριο που θα υποδείκνυε η βουλή), ενώ παραβιάστηκε και το άρθρο 91 του Συντάγματος που απαγορεύει την σύσταση Έκτακτου δικαστηρίου που δεν προϋπήρχε θεσμικά, καθώς κανείς πολίτης δεν στερείται των φυσικών δικαστών. Αν τώρα συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι οι δικαστές του στρατοδικείου ταυτίζονταν με τους κατήγορους και είχαν οι περισσότεροι ταχθεί εκ προοιμίου υπέρ της εκτέλεσης των κατηγορουμένων, έχουμε την πλήρη εικόνα μιας προαποφασισμένης στημένης δίκης-παρωδίας.Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των εισαγγελέων - δικαστών για την πλήρη καταπάτηση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων ήταν η λαϊκή οργή και η λαϊκή απαίτηση για τιμωρία των κατηγορουμένων. Μάλιστα ο "επαναστατικός επίτροπος" Γεωργιάδης στην προσπάθεια να αντιμετωπίσει τα επιχειρήματα της υπεράσπισης επικαλέστηκε την λαϊκή απαίτηση για την δίκη που εκφράστηκε και με ψηφίσματα!!! που κατέθεσε ο λαός των Αθηνών. Ομολογουμένως παγκόσμια πρωτοτυπία στα δικαστικά χρονικά, άνθρωποι να εισάγονται σε δίκη και να τουφεκίζονται μετά από κατάθεση ψηφισμάτων από ομάδες πολιτών!!!
Ένα άλλο βασικό επιχείρημα των εναγόντων στρατιωτικών ήταν ότι τα δικαιώματα των κατηγορουμένων δεν γίνονταν σεβαστά και οι νόμοι καταπατούνταν επειδή την εξουσία την κατείχε η "επαναστατική επιτροπή". Η ίδια όμως "επιτροπή" δεν είχε κάνει κανενός είδους
πολιτικής επανάστασης πλην της κατάργησης της Κυβέρνησης και της καθαίρεσης του Βασιλιά Κωνσταντίνου Οι ηγέτες της Επανάστασης (Πλαστήρας - Γονατάς) είχαν επανειλημμένα δηλώσει ότι θα σεβαστούν το Σύνταγμα, την Δημοκρατία και τους Νόμους. Στην "δίκη" αυτή όμως παραβιάστηκαν και πολλά άλλα στοιχειώδη δικαιώματα των κατηγορουμένων. Σε πολλούς κατηγορουμένους δεν τους απαγγέλθηκε καν κατηγορητήριο κατά την διάρκεια της προανάκρισης, ενώ όχι μόνο απαγορεύτηκε η πρόσβαση των κατηγορουμένων σε κρατικά έγγραφα, αλλά απαγορεύτηκε η πρόσβαση και στα προσωπικά τους αρχεία και έγγραφα. Ειδικά ο Γούναρης απαίτησε επίμονα να τεθεί στην διάθεση του το προσωπικό του αρχείο, στο οποίο είχε διπλωματικά έγγραφα που αποδείκνυαν την δυσχερή διπλωματική θέση της Ελλάδας πριν αναλάβει την διακυβέρνηση.Δεν είμαι δικηγόρος, ούτε έχω ειδικές γνώσεις γνώσεις επί των θεμάτων αυτών. Γίνεται όμως εύκολα αντιληπτό από τα λίγα πράγματα που ξέρουμε όλοι για τα πολιτικά δικαστήρια ότι παραβιάστηκαν σχεδόν όλα τα στοιχειώδη ατομικά δικαιώματα των εκτελεσθέντων. Άλλωστε το γεγονός αυτό το παραδέχθηκε και η πολιτική αγωγή. Η μόνιμη επωδός τόσο των δικαστών όσο και των κατήγορων (αν και οι 2 αυτές κατηγορίες συνέπιπταν) ήταν ότι υπήρχε καθεστώς έκτακτης εθνικής ανάγκης που επέβαλλε τις βάρβαρες αυτές διαδικασίες. Η έδρα (Οθωναίος) απέρριψε όλες τις ενστάσεις των συνηγόρων επί των διαδικασιών, έχοντας ως σκεπτικό ότι....τις απορρίπτει τελεία και παύλα.
Το πιο τραγικό από όλα ήταν ότι οι δικαστές - εισαγγελείς που εκτέλεσαν τους 6 αθώους άνδρες, είχαν οι ίδιοι βαρύτατες ευθύνες για την τελική κατάρρευση του μετώπου της Μικράς Ασίας. Όλοι (Γονατάς, Πλαστήρας, Παπούλας που παρουσιάστηκε σαν μάρτυρας κατηγορίας), πλην Παγκάλου, είχαν την διοίκηση μεγάλων μονάδων του στρατού στο μέτωπο, ενώ πολλοί άλλοι συνεργάτες τους (Κονδύλης) συμμετείχαν σε μυστικές οργανώσεις στην Κωνσταντινούπολη υποσκάπτοντας το ηθικό του Ελληνικού στρατού στο μέτωπο. Αλήθεια όλοι αυτοί δεν είχαν καθόλου προσωπικές ευθύνες? Ήταν τόσο καθαρή η συνείδηση τους, ώστε να φορτώσουν την καταστροφή στους ώμους άλλων? Υπενθυμίζω ότι ο Αλέξανδρος Μαζαράκης - Αινιάν στην επίσημη έρευνα του στρατού το 1924 για τα αίτια της στρατιωτικής κατάρρευσης του Μικρασιατικού μετώπου, κατελόγισε βαρύτατες ευθύνες στον Στυλιανό Γονατά για την φυγή του στρατιωτικού τμήματος που διοικούσε, ενώπιον του εχθρού.
Υπάρχει και ένα τελευταίο και ίσως το πιο σημαντικό επιχείρημα των Βενιζελικών εκείνης της εποχής, ότι όφειλαν να εκτελεσθούν οι 6 αθώοι Έλληνες πατριώτες για να κατασιγάσει ο κοινωνικός αναβρασμός και να ικανοποιηθούν οι πρόσφυγες. Ομολογουμένως είναι και το μοναδικό στέρεο επιχείρημα, αν δεχθούμε ότι οι πρόσφυγες ήθελαν να πεθάνουν κάποιοι αθώοι για την καταστροφή που έπαθαν. Προφανώς δεν ισχύει κάτι τέτοιο, καθώς οι πρόσφυγες δεν ήταν αιμοδιψή τέρατα αλλά πονεμένοι άνθρωποι. Αλλά και αν ίσχυε, η ουσία δεν θα άλλαζε. Οι "εξ" ήταν αθώοι του κατηγορητηρίου και αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ, όση προσπάθεια και αν καταβάλλουν οι Βενιζελικοί υμνωδοί - ιστορικοί που έχουν εξορίσει την κοινή λογική από τις ιστορικές σπουδές.Μια άλλη αποκαλυπτική πτυχή της δίκης ήταν ότι ενώ το κατηγορητήριο κάλυπτε συνολικά την χρονική περίοδο 1920-1922, πολλοί κατηγορούμενοι δεν κατείχαν κρατικές θέσεις στο μεγαλύτερο διάστημα της περιόδου αυτής. Κλασσικό παράδειγμα ο αρχιστράτηγος Χατζηανέστης που ανέλαβε καθήκοντα 3 μήνες πριν την καταστροφή!! Και όμως δικαζόταν και για διπλωματικά λάθη των μετανοεμβριανών Κυβερνήσεων σε μια απόδοση συνολικής ευθύνης που ανάλογη είδαμε μόνο στα προπολεμικά κομμουνιστικά απολυταρχικά καθεστώτα. Άλλο παράδειγμα αποτελεί ο Νικόλαος Στράτος, που για το μισό της επίμαχης περιόδου ήταν στην αντιπολίτευση! Ο Ιωάννης Μεταξάς με αρθρογραφία του την εποχή εκείνη, υποστήριζε ότι σε περίπτωση καταδικαστικής απόφασης, οι κατηγορούμενοι θα έπρεπε να έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση. Φυσικά τέτοιο δικαίωμα δεν αναγνώρισε το στρατοδικείο των εκτελεστών. Η καταδικαστική απόφαση ανακοινώθηκε ξημερώματα της 15ης Νοεμβρίου και οι κατηγορούμενοι εκτελέστηκαν την ίδια εκείνη ημέρα.
Στις 11.οο το πρωί της 15ης Νοεμβρίου, οι έξι άνδρες μεταφέρθηκαν με φορτηγό στην τοποθεσία Γουδή. Τραγική φιγούρα ο Δημήτριος Γούναρης, ο οποίος είχε προσβληθεί από τύφο και μόλις στεκόταν στα πόδια του, υποβασταζόμενος από τους υπόλοιπους. Ο Έρνεστ Χέμινγουέη που κάλυψε δημοσιογραφικά τα γεγονότα για την εφημερίδα "Τορόντο Μέηλ" έγραψε για τον Γούναρη: "O ψηλός πρώην πρωθυπουργός ήταν βαρειά άρρωστος. Δεν μπορούσε να σταθεί στο λασπωμένο χώμα. Είχε στους ώμους του μια στρατιωτική κουβέρτα. Οι δύο σύντροφοι του τον κρατούσαν όρθιο...." Το πυρ του εκτελεστικού αποσπάσματος έκλεισε το κεφάλαιο του Μικρασιατικού δράματος και άνοιξε το κεφάλαιο του δεύτερου εθνικού διχασμού που απείχε μόλις μια δεκαετία...Ως τελευταίο μάρτυρα για την αθωότητα των "εξ" ανδρών θα φέρουμε αυτόν που κυρίως βοήθησε να στηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δήλωσε στην βουλή των Ελλήνων το 1929:
"..δύναμαι να σας διαβεβαιώσω με τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον, ότι ουδείς των πολιτικών αρχηγών της δημοκρατικής παρατάξεως θεωρεί ότι οι ηγέται της πολιτικής ητις ακολουθήθη μετά το 1920, διέπραξαν προδοσίας κατά της πατρίδος η ότι εν γνώσει ωδήγησαν τον τόπον εις την Μικρασιατικήν Καταστροφήν...."
ΠΗΓΕΣ
-Τα επίσημα πρακτικά της "δίκης των εξ"
-Γρηγορίου Δαφνή, Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940, τ. Β, εκδόσεις "Κάκτος"
-Νίκος Νικολόπουλος, Δημήτριος Γούναρης Πολιτική βιογραφία, εκδόσεις "Σιδέρης"
-http://el.wikipedia.org
-http://img.pathfinder.gr
-http://www.pare-dose.net
ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ
Με ειλικρινή χαρά μάθαμε και το δημοσιευσαμε σε παλαιότερη ανάρτηση μας, ότι ο Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκης εγγονός του εκτελεσθέντος τότε Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, προσέφυγε στον Άρειο Πάγο ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του στρατοδικείου με το αιτιολογικό της ύπαρξης νέων στοιχείων. Το ποινικό τμήμα του Άρειου Πάγου (3 προς 2) δέχθηκε τους ισχυρισμούς του και παρέπεμψε το θέμα στην Ολομέλεια για την οριστική απόφαση. Ελπίζουμε λοιπόν πολύ σύντομα να αποκατασταθεί και επίσημα η μνήμη των "εξ" και μια έτσι να εξαλειφθεί μια μαυρη κυλίδα της σύγχρονης πολιτικής Ιστορίας της Ελλάδας...