Σε μία σοβαρή αποκάλυψη προχώρησε το Nordic Monitor, καθώς δημοσίευμά του αναφέρει ότι η Τουρκία έστησε δίκτυο κατασκοπείας στην Ευρώπη με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα 10 δισεκατομμύρια που έχουν διατεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στήριξη της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας φέρεται να έχουν διοχετευθεί από την Κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων κατασκοπείας σε όλη την Ευρώπη, αναφέρει δημοσίευμα του Nordic Monitor.
Τα κονδύλια — που χορηγούνται μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη στιγμή που η Τουρκία έλαβε καθεστώς υποψήφιας χώρας — προορίζονταν αρχικά για την υποστήριξη πολιτικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων με στόχο την εναρμόνιση της χώρας με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Μεταξύ 2014 και 2024, η Τουρκία έλαβε 4 δισεκατομμύρια ευρώ από το συνολικό ποσό, ενώ στο τρέχον δημοσιονομικό κύκλο, η Τουρκία πρόκειται να λάβει σημαντικό μέρος των 14,32 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν προβλεφθεί για την προενταξιακή βοήθεια μεταξύ 2021 και 2027.
Ωστόσο, το Nordic Monitor επικαλείται εμπιστευτικές πηγές και αναφέρει ότι μέρος αυτών των κονδυλίων διοχετεύτηκε μυστικά σε μυστικές επιχειρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τόσο το τουρκικό Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Υπουργείο Εξωτερικών φέρεται να χρησιμοποίησαν εκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια του Μηχανισμού για να υποστηρίξουν δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών κατά χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης — είτε εντός των συνόρων της Ε.Ε. είτε στοχοποιώντας διπλωμάτες της Ένωσης που υπηρετούν στην Τουρκία.
Ο μηχανισμός που χρησιμοποιήθηκε για να αποκρύψει τη μετατόπιση των κονδυλίων σχεδιάστηκε με τρόπο που να φαίνεται νόμιμος. Εταιρείες και οργανισμοί βιτρίνες και τα στελέχη τους χρησιμοποιήθηκαν για να «μεταμφιέσουν» τη χρηματοδότηση της κατασκοπείας ως στήριξη για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Οι εν λόγω φορείς εξέδιδαν εικονικά τιμολόγια και διατηρούσαν παραποιημένα λογιστικά αρχεία ώστε να αποκρύψουν τη φύση των δαπανών τους.
Στις 16 Ιουνίου 2025, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν αποκάλυψε σε επιστολή του προς το τουρκικό κοινοβούλιο ότι το υπουργείο Εξωτερικών δαπάνησε 339,9 εκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια μεταξύ 2014 και 2024, ενώ το υπουργείο Εσωτερικών χρησιμοποίησε 327,9 εκατομμύρια ευρώ την ίδια περίοδο.
Η επιστολή του Φιντάν
Στην επιστολή του ο Χακάν Φιντάν δεν διευκρινίζει πώς χρησιμοποιήθηκαν αυτά τα κονδύλια. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Nordic Monitor, τα χρήματα — που αρχικά προορίζονταν για διοικητική μεταρρύθμιση, ενίσχυση δυνατοτήτων και εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο — διοχετεύθηκαν αντ’ αυτού σε δίκτυα κατασκοπείας που λειτουργούσαν μέσω των τουρκικών διπλωματικών αποστολών.
Το δημοσίευμα σημειώνει ότι ο Φιντάν, που ήταν ο πρώην επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Τουρκίας, έχει αναδιαρθρώσει πλήρως το Υπουργείο Εξωτερικών από την ανάληψη των καθηκόντων του το καλοκαίρι του 2023. Τοποθέτησε πολλούς αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών σε κορυφαίες θέσεις του υπουργείου και επέκτεινε τον ρόλο της Διεύθυνσης Πληροφοριών και Ερευνών, μετατρέποντας τις πρεσβείες και τα προξενεία της Τουρκίας σε κέντρα μυστικών επιχειρήσεων.
Υπό την ηγεσία του, δημιουργήθηκε επίσης μια νέα μονάδα με την ονομασία Γενική Διεύθυνση Διπλωματικής Ασφάλειας. Επισήμως, η αποστολή της είναι να ενισχύσει την ασφάλεια των περίπου 260 διπλωματικών αποστολών της Τουρκίας ανά τον κόσμο. Μάλιστα, το δημοσίευμα τονίζει ότι στην πράξη η μονάδα αυτή λειτουργεί ως βιτρίνα για την αποστολή επιπλέον πρακτόρων στο εξωτερικό και λαμβάνει εντολές απευθείας από τον Φιντάν.
Η νέα διεύθυνση ανέλαβε επίσης την αρμοδιότητα της φύλαξης των ξένων πρεσβειών στην Τουρκία — ευθύνη που προηγουμένως είχε η Γενική Διεύθυνση Πρωτοκόλλου σε συνεργασία με την τοπική αστυνομία. Η αλλαγή αυτή δίνει στον Φιντάν πρόσχημα για να εντείνει τις επιχειρήσεις παρακολούθησης ξένων διπλωματικών αποστολών εντός τουρκικού εδάφους.
Η επιθετική στρατηγική του Φιντάν για την επέκταση των υπηρεσιών πληροφοριών έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει μειώσει σημαντικά τον προϋπολογισμό του υπουργείου του. Υποψιαζόμενος ότι ο Φιντάν έχει φιλοδοξίες να τον διαδεχθεί — έναν ρόλο που ο Ερντογάν προτιμά να κρατήσει για τον γιο του, Νετζμετίν Μπιλάλ Ερντογάν — ο πρόεδρος σχεδόν περιέκοψε στο μισό το μερίδιο του ΥΠΕΞ στον κρατικό προϋπολογισμό, από το 0,4–0,5% τα προηγούμενα χρόνια στο 0,289% το 2024 και στο 0,284% το 2025.
Αν εξαιρεθούν οι συμπληρωματικές πιστώσεις μέσης χρήσης, το ποσοστό είναι ακόμη μικρότερο. Για παράδειγμα, το 2024, το υπουργείο Εξωτερικών έλαβε 31,4 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (περίπου 900 εκατ. ευρώ) από τον συνολικό κρατικό προϋπολογισμό των 14,7 τρισ. λιρών (περίπου 424 δισ. δολάρια), δηλαδή μόλις το 0,21%.
Για να αντισταθμίσει αυτές τις περικοπές, ο Φιντάν στράφηκε όλο και περισσότερο σε κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να χρηματοδοτήσει την κατασκοπευτική του ατζέντα.
Ένας ακόμη βασικός παίκτης στις μυστικές επιχειρήσεις της Τουρκίας είναι η Διεύθυνση Πληροφοριών της Γενικής Διεύθυνσης Ασφάλειας, που επιβλέπει ένα ευρύ δίκτυο πρακτόρων. Το Υπουργείο Εσωτερικών στέλνει αστυνομικούς στο εξωτερικό με πρόσχημα την ασφάλεια των πρεσβειών και προξενείων, πολλοί εκ των οποίων υπηρετούν και ως σύνδεσμοι για ζητήματα επιβολής του νόμου. Στην πραγματικότητα, όμως, λειτουργούν ως μυστικοί πράκτορες.
Ποιοι είναι οι στόχοι της παρακολούθησης
Στη συνέχεια του δημοσιεύματος το Nordic Monitor περιγράφει τις κινήσεις που έχει κάνει ο Ερντογάν τα τελευταία χρόνια και πως η Ευρώπη φαίνεται να γνωρίζει την κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Γίνεται αναφορά και ποιοι είναι στόχοι της Τουρκίας μέσω των παρακολουθήσεων: «Τα τελευταία δέκα χρόνια, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει αξιοποιήσει εκτενώς αυτούς τους αστυνομικούς πληροφοριών για να κατασκοπεύσει χώρες της ΕΕ, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις τουρκικές κοινότητες της διασποράς ή στις ξένες πρεσβείες στην Τουρκία.
Στόχος αυτών των παρακολουθήσεων είναι πολιτικοί αντιφρονούντες, δημοσιογράφοι, ΜΚΟ και μέλη του κινήματος Γκιουλέν, ιδίως σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Ολλανδία.
Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση γνωρίζει την κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από την τουρκική κυβέρνηση και φιλοκυβερνητικούς οργανισμούς γνωστούς για τις αντιανατολικές και αντευρωπαϊκές θέσεις τους, δεν έχει λάβει ουσιαστικά μέτρα.
Οι Βρυξέλλες δεν έχουν καταλογίσει ευθύνες στις τουρκικές αρχές, ούτε έχουν επιβάλει όρους ώστε να αποτραπούν μελλοντικές καταχρήσεις. Ένας βασικός λόγος για τη σιωπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το λεγόμενο «χαρτί του μεταναστευτικού» που κρατά ο Ερντογάν.
Ελέγχοντας τις ροές παράτυπων μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω Τουρκίας, ο Ερντογάν έχει αποσπάσει σημαντικές παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, φοβούμενη μια νέα μεταναστευτική κρίση, έχει δώσει προτεραιότητα στην άμεση ασφάλεια και τη διαχείριση των ροών, εις βάρος της επιβολής δημοκρατικών προτύπων.
Μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης αστάθειας τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Μέση Ανατολή, οι Βρυξέλλες φαίνεται να διστάζουν να έρθουν σε ρήξη με την Τουρκία, μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας. Οι ηγέτες της ΕΕ επιδιώκουν να διατηρήσουν μια λειτουργική συνεργασία με την Άγκυρα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να κλείνουν τα μάτια στον αυταρχικό χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν, το οποίο συνεχίζει να καταπατά θεμελιώδη δικαιώματα, να καταστέλλει τη διαφωνία και να παραβιάζει το κράτος δικαίου.
Την ώρα που τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων χρησιμοποιούνται για να υπονομεύονται οι πολιτικές ελευθερίες και τα δημοκρατικά πρότυπα τόσο στην Τουρκία όσο και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ένωση μοιάζει διατεθειμένη να θυσιάσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στον βωμό του στρατηγικού πραγματισμού».
