Σε ανεφάρμοστη προστασία των φυσικών περιοχών και πιθανότατα σε έξαρση της αυθαιρεσίας, εκτιμά η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (ΟΚΕ) ότι θα καταλήξει η ρύθμιση για τα 10 στέμματα, όσον αφορά τη δόμηση εντός των περιοχών «Natura 2000», που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Άλλες Διατάξεις».
Βασική θέση της ΟΚΕ για το νομοσχέδιο, το οποίο της απέστειλε για γνωμοδότηση η υπουργός ΠΕΚΑ, Τ. Μπιρμπίλη, είναι ότι η περιβαλλοντική προστασία μπορεί να συνδυαστεί αρμονικά με την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο πλαίσιο μίας ολοκληρωμένης πολιτικής προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων.
Οι κύριες επισημάνσεις, όπως προέκυψαν από τη γενική αξιολόγηση του νομοσχεδίου, επικεντρώνονται στα ακόλουθα:
- Τα όρια των περιοχών «Natura 2000», όσο και οι ειδικές απαγορεύσεις και ρυθμίσεις για κάθε περιοχή, πρέπει να καθοριστούν με επιστημονική τεκμηρίωση, μετά την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) για κάθε προστατευτέα περιοχή. Οι παραγωγικές δραστηριότητες πρέπει να είναι επιτρεπτές υπό συγκεκριμένες σαφώς καθοριζόμενες προϋποθέσεις ανάλογα με την οικολογική ευαισθησία κάθε περιοχής και επομένως όχι «a priori» απαγορευτικές. Μία τέτοια προσέγγιση συμβαδίζει απόλυτα και με τη λογική της πράσινης ανάπτυξης, όπου η φύση συνυπάρχει και υποστηρίζει την ανθρώπινη δραστηριότητα και ευημερία.
- Η ενσωμάτωση της προστασίας της βιοποικιλότητας και στις άλλες πολιτικές θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα καθώς είναι βασική προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
- Σχετικά με το φλέγον ζήτημα της δόμησης εντός των περιοχών «Natura 2000», η ρύθμιση για τα 10 στρέμματα είναι μία οριζόντια προσέγγιση. Δεν πρέπει τέτοιου τύπου οριζόντιες προσεγγίσεις να καθορίζουν τα μέτρα προστασίας των φυσικών περιοχών, τα οποία χρειάζεται να εξειδικεύονται ανάλογα με τις ανάγκες προστασίας των φυσικών αντικειμένων (διάφορα είδη χλωρίδας, ή πανίδας, οικοσυστήματα, τοπία κ.λπ.). Η συγκεκριμένη οριζόντια προσέγγιση του σχεδίου θα καταλήξει σε ανεφάρμοστη προστασία και πιθανότατα σε έξαρση της αυθαιρεσίας.
Η αποτελεσματική προστασία των περιοχών του δικτύου «Φύση 2000», αλλά και άλλων περιοχών και ζωνών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, προϋποθέτει ένα σύνθετο οπλοστάσιο μηχανισμών, που περιλαμβάνουν Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) και Διαχειριστικά Σχέδια.
Οι ΕΠΜ πρέπει να προηγηθούν για την οριοθέτηση και τον καθορισμό μέτρων προστασίας, με υποχρεωτικό προσανατολισμό σε αρμονικούς συνδυασμούς προστασίας και ανάπτυξης κατά περίπτωση για όλες τις προστατευτέες περιοχές εντός των επόμενων δύο ετών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Στην συνέχεια επιβάλλεται να εκπονηθούν Ειδικά Διαχειριστικά Σχέδια, μέσω των οποίων θα προκύψουν και οι αντίστοιχες δεσμεύσεις και μέτρα, ώστε να επιτευχθεί η βιώσιμη προστασία των ειδών.
Στο τέλος της διαδικασίας, η ΟΚΕ παραθέτει σειρά συγκεκριμένων προτάσεων, προκειμένου το υπό αξιολόγηση σχέδιο νόμου να εκπληρώσει τους στόχους, μεταξύ των οποίων, είναι και οι:
- Δραστική απλούστευση του νομοσχεδίου.
- Σημαντικός περιορισμός των κατηγοριών προστατευομένων περιοχών.
- Αναζήτηση νεωτερικών τρόπων συνεργασίας των παραγωγικών δραστηριοτήτων με την έμπρακτη προστασία της φύσης.
- Εφαρμογή προσωρινών περιορισμών, όπου είναι επείγον και οριστικών μόνο μετά την εκπόνηση ΕΠΜ σε κάθε περιοχή.
- Ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών.
- Αναθεώρηση του μοντέλου των Φορέων Διαχείρισης.
- Ουσιαστική προστασία του φυσικού τοπίου
- Οικονομική αποτίμηση της βιοποικιλότητας.
Οι κύριες επισημάνσεις, όπως προέκυψαν από τη γενική αξιολόγηση του νομοσχεδίου, επικεντρώνονται στα ακόλουθα:
- Τα όρια των περιοχών «Natura 2000», όσο και οι ειδικές απαγορεύσεις και ρυθμίσεις για κάθε περιοχή, πρέπει να καθοριστούν με επιστημονική τεκμηρίωση, μετά την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) για κάθε προστατευτέα περιοχή. Οι παραγωγικές δραστηριότητες πρέπει να είναι επιτρεπτές υπό συγκεκριμένες σαφώς καθοριζόμενες προϋποθέσεις ανάλογα με την οικολογική ευαισθησία κάθε περιοχής και επομένως όχι «a priori» απαγορευτικές. Μία τέτοια προσέγγιση συμβαδίζει απόλυτα και με τη λογική της πράσινης ανάπτυξης, όπου η φύση συνυπάρχει και υποστηρίζει την ανθρώπινη δραστηριότητα και ευημερία.
- Η ενσωμάτωση της προστασίας της βιοποικιλότητας και στις άλλες πολιτικές θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα καθώς είναι βασική προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
- Σχετικά με το φλέγον ζήτημα της δόμησης εντός των περιοχών «Natura 2000», η ρύθμιση για τα 10 στρέμματα είναι μία οριζόντια προσέγγιση. Δεν πρέπει τέτοιου τύπου οριζόντιες προσεγγίσεις να καθορίζουν τα μέτρα προστασίας των φυσικών περιοχών, τα οποία χρειάζεται να εξειδικεύονται ανάλογα με τις ανάγκες προστασίας των φυσικών αντικειμένων (διάφορα είδη χλωρίδας, ή πανίδας, οικοσυστήματα, τοπία κ.λπ.). Η συγκεκριμένη οριζόντια προσέγγιση του σχεδίου θα καταλήξει σε ανεφάρμοστη προστασία και πιθανότατα σε έξαρση της αυθαιρεσίας.
Η αποτελεσματική προστασία των περιοχών του δικτύου «Φύση 2000», αλλά και άλλων περιοχών και ζωνών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, προϋποθέτει ένα σύνθετο οπλοστάσιο μηχανισμών, που περιλαμβάνουν Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) και Διαχειριστικά Σχέδια.
Οι ΕΠΜ πρέπει να προηγηθούν για την οριοθέτηση και τον καθορισμό μέτρων προστασίας, με υποχρεωτικό προσανατολισμό σε αρμονικούς συνδυασμούς προστασίας και ανάπτυξης κατά περίπτωση για όλες τις προστατευτέες περιοχές εντός των επόμενων δύο ετών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Στην συνέχεια επιβάλλεται να εκπονηθούν Ειδικά Διαχειριστικά Σχέδια, μέσω των οποίων θα προκύψουν και οι αντίστοιχες δεσμεύσεις και μέτρα, ώστε να επιτευχθεί η βιώσιμη προστασία των ειδών.
Στο τέλος της διαδικασίας, η ΟΚΕ παραθέτει σειρά συγκεκριμένων προτάσεων, προκειμένου το υπό αξιολόγηση σχέδιο νόμου να εκπληρώσει τους στόχους, μεταξύ των οποίων, είναι και οι:
- Δραστική απλούστευση του νομοσχεδίου.
- Σημαντικός περιορισμός των κατηγοριών προστατευομένων περιοχών.
- Αναζήτηση νεωτερικών τρόπων συνεργασίας των παραγωγικών δραστηριοτήτων με την έμπρακτη προστασία της φύσης.
- Εφαρμογή προσωρινών περιορισμών, όπου είναι επείγον και οριστικών μόνο μετά την εκπόνηση ΕΠΜ σε κάθε περιοχή.
- Ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών.
- Αναθεώρηση του μοντέλου των Φορέων Διαχείρισης.
- Ουσιαστική προστασία του φυσικού τοπίου
- Οικονομική αποτίμηση της βιοποικιλότητας.