Το Πάσχα πλησιάζει και σε λίγες ημέρες τελειώνουν οι μέρες της νηστείας. Οι διατροφολόγοι εφιστούν την προσοχή όσων νηστεύουν, καθώς η απότομη πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης μετά τη νηστεία και η ξαφνικά μεγάλη ποσότητα τροφής και ποτού, οδηγεί σε τροφικές δηλητηριάσεις. Ας δούμε τι συμβαίνει με το κρέας. "Το κρέας περιέχει πρωτεΐνες, κατά τη διάσπαση των οποίων δημιουργούνται αμινοξέα, που με τη σειρά τους διασπώνται σε άλλα στοιχεία, ένα απ' αυτά και η αμμωνία. Κατά τη διάσπαση των πρωτεϊνών απελευθερώνεται αμμωνία, η οποία αποβάλλεται από τα ούρα, με τη μορφή της ουρίας. Για να απελευθερωθεί η ουρία, ο οργανισμός χρησιμοποιεί κάποια ένζυμα. Η μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών κατά τη νηστεία μειώνει και τα ποσοστά έκκρισης αυτών των ενζύμων, αφού δεν τα χρειάζεται σε ποσότητες. Όταν εμείς, την Κυριακή του Πάσχα, καταναλώσουμε υπερβολικές ποσότητες πρωτεϊνούχων τροφίμων, τότε το σώμα μας δεν μπορεί να διαχειριστεί το πλεόνασμα της αμμωνίας, μιας και δεν προλαβαίνει να αυξήσει την έκκριση των ενζύμων αυτών, με αποτέλεσμα να διαχέεται η περίσσια αμμωνία στο αίμα και να μην αποβάλλεται. Συνέπεια όλων αυτών; Η δυσπεψία και η τοξικότητα", εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διαιτολόγος- διατροφολόγος, μέλος της επιστημονικής ομάδας "Διατροφή" και του Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών και Ερευνών, Κική Γούτα.
Μύθοι και συμβουλές για τη νηστεία
Είναι μύθος ότι η νηστεία παχαίνει, όπως μύθος είναι και το ότι δεν υπάρχει ποικιλία νηστίσιμων τροφίμων, αναφέρει από την πλευρά της η προϊσταμένη του τμήματος Διατροφής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου, διαιτολόγος- διατροφολόγος, Μαρία Κοκκίνου.
Μύθος επίσης είναι και ότι το ταχίνι, το μέλι και τα φρούτα παχαίνουν. "Κατά τη νηστεία δεν χορταίνω, άρα τρώω υπερβολικές ποσότητες", είναι ένα άλλος μύθος ή δικαιολογία, που χρησιμοποιούν όσοι νηστεύουν.
Η ποσότητα μετράει, επισημαίνει η κ. Κοκκίνου και συνιστά να μην υπερκαταναλώνουμε κανένα τρόφιμο κατά τη νηστεία και να αποφεύγουμε το τσιμπολόγημα στο χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ των γευμάτων. Επίσης, συμβουλεύει:
- να τρώμε πέντε μικρά γεύματα, εκ των οποίων τα δύο να είναι φρούτα και χυμοί,
- να τρώμε πάντα σαλάτα με το γεύμα μας (τα πράσινα, φυλλώδη λαχανικά αποτελούν καλές πηγές σιδήρου),
- να υπάρχουν όσπρια μια με δυο φορές την εβδομάδα (κυρίως φακές και φασόλια μαυρομάτικα, που είναι πλούσια σε σίδηρο). Ο συνδυασμός τροφών που περιέχουν φυτικό σίδηρο, με βιταμίνη C από χυμούς φρούτων ή σαλάτες, μεγιστοποιεί την απορρόφηση του φυτικού σιδήρου. Επίσης, ο συνδυασμός ρυζιού με όσπρια, αυξάνει τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης και την κάνει ισάξια με τη ζωική (π.χ. φακόρυζο),
- να υπάρχουν λαχανικά λαδερά 1 με 2 φορές την εβδομάδα
- θαλασσινά 1-2 φορές την εβδομάδα για την πρόσληψη των περίφημων ω-3 λιπαρών οξέων, που θεωρούνται απαραίτητα για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και την πνευματική μας ανάπτυξη,
- να έχουμε ποικιλία στη διατροφή μας και όχι μόνο πατάτες και μακαρόνια. Μία φορά την εβδομάδα είναι αρκετή.
"Προσθέστε επίσης στη διατροφή σας το ταχίνι- π.χ. τρώτε ψωμί με ταχίνι και μέλι ή ταχινόπιτα ή συνδυάστε με όσπρια και γεμίστε τον οργανισμό σας με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Καταναλώστε με μέτρο ωμούς και ανάλατους ξηρούς καρπούς για ασβέστιο, σίδηρο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Κρατήστε την ιδέα της ποικιλίας και της ισορροπίας και το σίγουρο είναι ότι θα νιώσετε γεμάτοι ζωντάνια και ευεξία", προσθέτει η κ. Κοκκίνου.
Για την ιστορία...
"Η νηστεία ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια του ανθρώπου, όταν ο Θεός απαγόρευσε την κατανάλωση του μήλου στους πρωτόπλαστους", αναφέρει η Κική Γούτα.
Η ιστορία συνεχίζεται και μας φέρνει σε επόμενες γενιές και σε διαφορετικούς λαούς, με δικούς τους κανόνες. Έτσι, για τους αρχαίους Έλληνες τη νηστεία την ακολουθούσαν οι βασιλείς, οι ιερείς και οι στρατηγοί, προκειμένου να θυσιάσουν. Ο απλός λαός νήστευε μόνο κατά τις γιορτές των Θεσμοφοριών και των Ελευσινίων και αυτό γινόταν για εξιλασμό και κάθαρση.
Οι Εβραίοι νήστευαν χωρίς να ακολουθούν κάποιον κανόνα θρησκευτικό, αλλά για να προκαλέσουν τη θεία συγνώμη. Οι νηστείες αυτές γινόταν σε περιόδους που συμβόλιζαν μεγάλες συμφορές, όπως η άλωση της Ιερουσαλήμ από το Ναβουχοδονόσορα.
Οι Ρωμαίοι νήστευαν για να ζητήσουν βοήθεια από το Θεό. Οι Μουσουλμάνοι και οι Άραβες καταφεύγουν στη νηστεία το μήνα Ραμαζάν (ο 9ος του Ισλαμικού σεληνιακού έτους) και δεν καταναλώνουν τίποτα, από την ανατολή μέχρι την δύση του ηλίου, ενώ την νύχτα επιτρέπεται η τροφή.
Νηστίσιμες συνταγές
Δύο πρωτότυπες, νηστίσιμες συνταγές, για σουπιές με σπανάκι και σταφίδες και φάβα με χταπόδι και κάππαρη, δίνει η διατροφολόγος-διαιτολόγος, μέλος της επιστημονικής ομάδας "Διατροφή" και του Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών και Ερευνών, Γιώτα Καρακασίδου, συνιστώντας παράλληλα "σωστή διατροφή, ποικιλία και άσκηση".
Σουπιές με σπανάκι και σταφίδες
Υλικά για 4 άτομα:
1 κιλό σουπιές
180 ml κόκκινο κρασί
1 κιλό σπανάκι φρέσκο
1 ματσάκι φρέσκα κρεμμυδάκια
80 γρ σταφίδες ανάμικτες ( ξανθές & μαύρες)
50 γρ κουκουνάρι
1 ντομάτα καθαρισμένη και ψιλοκομμένη
Μισό ματσάκι ψιλοκομμένο άνηθο
4 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο
Αλάτι & πιπέρι
Εκτέλεση :
Μουλιάζετε τις σταφίδες σ' ένα μπόλ με ζεστό νερό. Καθαρίζετε, πλένετε και κόβετε τις σουπιές σε λωρίδες. Καβουρδίζετε ελαφρά το κουκουνάρι, χωρίς λάδι, σ' ένα αντικολλητικό τηγάνι. Καθαρίζετε, πλένετε και κόβετε το σπανάκι σε μέτρια κομμάτια. Σ' ένα αντικολλητικό σκεύος αχνίζετε τις σουπιές με λίγο νερό μέχρι να ροδίσουν. Τις βγάζετε με μία τρυπητή κουτάλα, ρίχνετε στο σκεύος το κρασί και τις σταφίδες, στραγγισμένες, και ζεσταίνετε σε χαμηλή φωτιά. Το αφήνετε να "δέσει" ελαφρά, με ανοιχτό σκεύος. Σε άλλο σκεύος αχνίζετε τα φρέσκα κρεμμυδάκια και το σπανάκι μέχρι να μαραθούν. Χαμηλώνετε τη φωτιά, σκεπάζετε το σκεύος και τα αφήνετε 5 λεπτά για να μαλακώσουν. Προσθέστε την ντομάτα, αλάτι και πιπέρι και μαγειρέψτε για 2 λεπτά. Λίγο προτού κατεβάσετε την κατσαρόλα από τη φωτιά, προσθέστε και το ελαιόλαδο. Μοιράστε το σπανάκι σε πιάτα, προσθέστε τις σουπιές και περιχύστε με τη σάλτσα. Τέλος, πασπαλίστε κάθε μερίδα με το καβουρδισμένο κουκουνάρι και τον άνηθο.
Φάβα με χταπόδι και κάππαρη
Υλικά για 6-8 άτομα
Για τη φάβα:
500 γραμμ. φάβα
2 κρεμμύδια
3-4 κ. σούπας ελαιόλαδο
Αλάτι και πιπέρι
Για το χταπόδι:
1 χταπόδι (περίπου 2 κιλά)
1 ποτήρι ξίδι
1 ποτήρι κόκκινο ξηρό κρασί
75 ml ελαιόλαδο
4 κ. σούπας κάππαρη, ξαρμυρισμένη ή μη
2 πράσινα κρεμμυδάκια, ψιλοκομμένα
1 λεμόνι (χυμός και ξύσμα)
Αλάτι και πιπέρι
Εκτέλεση
Καθαρίζετε και πλένετε τη φάβα. Τη βάζετε σε μια κατσαρόλα να βράσει μαζί με 7 ποτήρια νερό και τα κρεμμύδια για περίπου 1½ ώρα. Στη συνέχεια την πολτοποιείτε με το ηλεκτρικό γουδοχέρι και τη ρίχνετε ξανά στην κατσαρόλα. Προσθέτετε το αλατοπίπερο και το ελαιόλαδο και την αφήνετε να πάρει μια βράση. Καθαρίζετε το χταπόδι, το πλένετε καλά και το βάζετε σε μια κατσαρόλα, χωρίς νερό. Μόλις αρχίσει να βγάζει τα υγρά του, προσθέτετε το ξίδι και το κρασί και το αφήνετε να βράσει σε μέτρια θερμοκρασία, μέχρι να μαλακώσει (περίπου μιάμιση ώρα), ελέγχοντας συχνά μήπως κολλήσει στην κατσαρόλα. Το βγάζετε, το αφήνετε να κρυώσει λίγο, το κόβετε σε μεγάλα κομμάτια και το περιχύνετε με το ελαιόλαδο. Σερβίρετε τη φάβα σε μια πιατέλα και από πάνω απλώνετε τα κομμάτια του χταποδιού, την κάππαρη, το χυμό και το ξύσμα του λεμονιού και τα κρεμμυδάκια.