«Ήταν πάντοτε με ένα χαμόγελο στα χείλη, παρότι ζωντανός θρύλος…». Αυτή ήταν η πιο δυνατή εντύπωση που έμεινε στο παιδικό μυαλό του 50χρονου σήμερα Ηλία Ιωαννάκη, δημάρχου Μαρωνείας-Σαπών, από τη σύντομη συνάντησή του με το θρυλικό Γιούρι Γκαγκάριν (στη φώτο τον βλέπετε μπροστά από την Ακρόπολη κατά τη διήμερη επίσκεψή του στην Αθήνα στις 12-13 Φεβρουαρίου 1962, όπου έγινε επίσημος δημότης Αθηναίων και κατά τη συνάντησή του με τον τότε Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή ). Ο εξάχρονος, τότε, Ηλίας Ιωαννάκης ήταν ένα από τα εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο που θα στριμώχνονταν για ώρες στην ουρά για ένα αυτόγραφο, μία χειραψία, έστω ένα χαμόγελο, μία κουβέντα από τον πρώτο άνθρωπο που ταξίδεψε στο Διάστημα. Ο ίδιος, πάντως, είχε τη μοναδική τύχη να βρεθεί μαζί του πάνω σε μια… βάρκα, στα ανοιχτά της Μαύρης Θάλασσας και να τον συναντήσει από κοντά.
«Ήταν το 1966, αν δεν κάνω λάθος, που ο Γκαγκάριν φιλοξενείτο στο δήμο της Σωζόπολης της Βουλγαρίας. Ο δήμαρχος που τον φιλοξενούσε, ο Νικόλαος Κοστώφ, ήταν ντόπιος, με ρίζες από την Ελλάδα. Εγώ με τον πατέρα μου βρεθήκαμε μαζί με τον Γκαγκάριν πάνω σε μια βάρκα, σε μια ξενάγηση που τού έκαναν στα ανοιχτά. Μου έκανε εντύπωση γιατί μας είχαν πει ότι ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πήγε στο Διάστημα», λέει ο δήμαρχος Μαρωνείας-Σαπών.
Ο κ. Ιωαννάκης με την οικογένειά του διέμεναν εκείνη την εποχή στο Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη) της Βουλγαρίας και κάθε καλοκαίρι πήγαιναν για μπάνια στη Σωζόπολη. Ένα από αυτά τα καλοκαίρια ήταν που δόθηκε η αφορμή για τη συνάντησή του με το θρύλο των παιδικών του ονείρων. Ο ίδιος επαναπατρίστηκε το 1980 στην Ελλάδα, αλλά ποτέ δεν ξέχασε αυτή την παιδική εμπειρία του. Θυμάται ότι ο Σοβιετικός ταγματάρχης ήταν πρόσχαρος, μονίμως χαμογελαστός, προσιτός, εξαιρετικά φιλικός και μιλούσε με όλους κατά τη διάρκεια της βαρκάδας.
«Ο Γκαγκάριν ήταν ένας θρύλος σε όλο το πρώην ανατολικό μπλοκ και στα σχολεία μας δίδασκαν το επίτευγμά του. Θυμάμαι πως την ημέρα που έχασε τη ζωή του στο δυστύχημα με τη δοκιμή ενός αεροσκάφους, κηρύχθηκε ημέρα εθνικού πένθους», προσθέτει ο δήμαρχος.
Πενήντα χρόνια μετά την ιστορική πτήση του πρώτου κοσμοναύτη, Γιούρι Γκαγκάριν, φωτογραφικές εκθέσεις διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο, μεταξύ αυτών και στο Πολεμικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα του ρωσικού προξενείου, με θέμα «Ο δρόμος προς το Διάστημα».
Ο θρύλος της αστροναυτικής μετά τον άθλο του είχε επισκεφθεί, στο πλαίσιο παγκόσμιας περιοδείας που είχε οργανώσει το σοβιετικό καθεστώς, 30 χώρες, μεταξύ αυτών και την Ελλάδα και είχε γίνει δεκτός από τον τότε πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Επισκέφθηκε την Ακρόπολη και έγινε επίτιμος δημότης Αθηνών. Πλάνα από αυτή την ιστορική επίσκεψη προβάλλονται σε οθόνη στο Πολεμικό Μουσείο, μαζί με στιγμιότυπα από την εκπαίδευση, την προετοιμασία και τη διαστημική του πτήση, ενώ τους τοίχους κοσμούν φωτογραφίες από την παιδική ηλικία του, την επαγγελματική του σταδιοδρομία και τις επαφές του με ηγέτες της εποχής.
Το επίτευγμα του Γιούρι Γκαγκάριν
Στις 12 Απριλίου του 1961, στις 9.07 π.μ. (6.07 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς), ένας πύραυλος ύψους 39 μέτρων και 287 τόνων, με κινητήρες συνολικής ισχύος 20 εκατομμυρίων ίππων, μετέφερε στο Διάστημα το διαστημόπλοιο «Βοστόκ», με κυβερνήτη το σοβιετικό ταγματάρχη, Γιούρι Αλεξέγεβιτς Γκαγκάριν. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που θα επιχειρούσε μια πλήρη περιστροφή της Γης σε τροχιά, ο πρώτος άνθρωπος που πήγαινε στο Διάστημα.
Το «Βοστόκ» έκανε το γύρο της Γης σε 90 λεπτά. Παίρνοντας θέση για την προσγείωση και χρησιμοποιώντας τον ήλιο ως σημείο αναφοράς, το διαστημόπλοιο άρχισε να κατεβαίνει ορμητικά. Η κάψουλα δεν αποσυνδέθηκε πλήρως, αλλά ευτυχώς μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα κάηκαν τα αρθρώματα και τα καλώδια, απομακρύνοντας την απειλή της καταστροφής.
Ο Γκαγκάριν προσεδαφίστηκε τελικά, έπειτα από 108 λεπτά πτήσης, με αλεξίπτωτο και όχι μέσα στο διαστημόπλοιο, όπως μεταδόθηκε τότε, σκόπιμα, από το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων. Η αλήθεια αποσιωπήθηκε για μεγάλο διάστημα, επειδή προβλεπόταν, στο μέλλον, οι κοσμοναύτες να προσγειώνονται μέσα στην κάψουλα. Ωστόσο, οι Σοβιετικοί τεχνικοί ασφαλείας, στην περίπτωση του Γκαγκάριν, είχαν κρίνει ασφαλέστερη την προσεδάφισή του με τον τρόπο που έγινε.
Στις 10.55, ο Γκαγκάριν πάτησε στο χώμα του χωριού Σμέλοβκα, της περιοχής Σαρατόφ, μπροστά στα μάτια μιας κατάπληκτης αγρότισσας και της κόρης της. Χωρικοί, που είχαν ενημερωθεί από το ραδιόφωνο, έτρεξαν προς το μέρος του και τον αναγνώρισαν. «Είμαι δικός σας, μη φοβάστε, ελάτε εδώ», τους φώναξε ο ήρωας της ΕΣΣΔ.
Από τα επίσημα δεδομένα της Διεθνούς Αεροναυτικής Ομοσπονδίας, FAI, το μήκος της διαδρομής έφτασε τα 40.868 χιλιόμετρα, η μεγαλύτερη ταχύτητα πτήσης στα 28.260 χιλιόμετρα την ώρα, και το μεγαλύτερο ύψος πτήσης τα 327 χιλιόμετρα. Ο τελευταίος αριθμός δεν έχει καταρριφθεί μέχρι σήμερα. Κανένας δεν πέταξε με μονοθέσιο διαστημόπλοιο πιο ψηλά από τον Γιούρι Γκαγκάριν !
«Σήμερα, οι σύγχρονοι κοσμοναύτες παραμένουν πολύ περισσότερο στο Διάστημα, μέχρι και μήνες μέσα στους διαστημικούς σταθμούς, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ο Γκαγκάριν ήταν εκείνος που άνοιξε το δρόμο. Πολλά δεν ήταν τότε γνωστά για το Διάστημα, όπως είναι σήμερα. Συνεπώς το ταξίδι αυτό έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία και βαρύτητα γιατί ενέπνευσε και τις νέες γενιές να ακολουθήσουν τα βήματά του», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του τμήματος Αστρονομίας του ΑΠΘ, Ιωάννης Σειραδάκης.
«Ήταν το 1966, αν δεν κάνω λάθος, που ο Γκαγκάριν φιλοξενείτο στο δήμο της Σωζόπολης της Βουλγαρίας. Ο δήμαρχος που τον φιλοξενούσε, ο Νικόλαος Κοστώφ, ήταν ντόπιος, με ρίζες από την Ελλάδα. Εγώ με τον πατέρα μου βρεθήκαμε μαζί με τον Γκαγκάριν πάνω σε μια βάρκα, σε μια ξενάγηση που τού έκαναν στα ανοιχτά. Μου έκανε εντύπωση γιατί μας είχαν πει ότι ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πήγε στο Διάστημα», λέει ο δήμαρχος Μαρωνείας-Σαπών.
Ο κ. Ιωαννάκης με την οικογένειά του διέμεναν εκείνη την εποχή στο Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη) της Βουλγαρίας και κάθε καλοκαίρι πήγαιναν για μπάνια στη Σωζόπολη. Ένα από αυτά τα καλοκαίρια ήταν που δόθηκε η αφορμή για τη συνάντησή του με το θρύλο των παιδικών του ονείρων. Ο ίδιος επαναπατρίστηκε το 1980 στην Ελλάδα, αλλά ποτέ δεν ξέχασε αυτή την παιδική εμπειρία του. Θυμάται ότι ο Σοβιετικός ταγματάρχης ήταν πρόσχαρος, μονίμως χαμογελαστός, προσιτός, εξαιρετικά φιλικός και μιλούσε με όλους κατά τη διάρκεια της βαρκάδας.
«Ο Γκαγκάριν ήταν ένας θρύλος σε όλο το πρώην ανατολικό μπλοκ και στα σχολεία μας δίδασκαν το επίτευγμά του. Θυμάμαι πως την ημέρα που έχασε τη ζωή του στο δυστύχημα με τη δοκιμή ενός αεροσκάφους, κηρύχθηκε ημέρα εθνικού πένθους», προσθέτει ο δήμαρχος.
Πενήντα χρόνια μετά την ιστορική πτήση του πρώτου κοσμοναύτη, Γιούρι Γκαγκάριν, φωτογραφικές εκθέσεις διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο, μεταξύ αυτών και στο Πολεμικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα του ρωσικού προξενείου, με θέμα «Ο δρόμος προς το Διάστημα».
Ο θρύλος της αστροναυτικής μετά τον άθλο του είχε επισκεφθεί, στο πλαίσιο παγκόσμιας περιοδείας που είχε οργανώσει το σοβιετικό καθεστώς, 30 χώρες, μεταξύ αυτών και την Ελλάδα και είχε γίνει δεκτός από τον τότε πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Επισκέφθηκε την Ακρόπολη και έγινε επίτιμος δημότης Αθηνών. Πλάνα από αυτή την ιστορική επίσκεψη προβάλλονται σε οθόνη στο Πολεμικό Μουσείο, μαζί με στιγμιότυπα από την εκπαίδευση, την προετοιμασία και τη διαστημική του πτήση, ενώ τους τοίχους κοσμούν φωτογραφίες από την παιδική ηλικία του, την επαγγελματική του σταδιοδρομία και τις επαφές του με ηγέτες της εποχής.
Το επίτευγμα του Γιούρι Γκαγκάριν
Στις 12 Απριλίου του 1961, στις 9.07 π.μ. (6.07 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς), ένας πύραυλος ύψους 39 μέτρων και 287 τόνων, με κινητήρες συνολικής ισχύος 20 εκατομμυρίων ίππων, μετέφερε στο Διάστημα το διαστημόπλοιο «Βοστόκ», με κυβερνήτη το σοβιετικό ταγματάρχη, Γιούρι Αλεξέγεβιτς Γκαγκάριν. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που θα επιχειρούσε μια πλήρη περιστροφή της Γης σε τροχιά, ο πρώτος άνθρωπος που πήγαινε στο Διάστημα.
Το «Βοστόκ» έκανε το γύρο της Γης σε 90 λεπτά. Παίρνοντας θέση για την προσγείωση και χρησιμοποιώντας τον ήλιο ως σημείο αναφοράς, το διαστημόπλοιο άρχισε να κατεβαίνει ορμητικά. Η κάψουλα δεν αποσυνδέθηκε πλήρως, αλλά ευτυχώς μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα κάηκαν τα αρθρώματα και τα καλώδια, απομακρύνοντας την απειλή της καταστροφής.
Ο Γκαγκάριν προσεδαφίστηκε τελικά, έπειτα από 108 λεπτά πτήσης, με αλεξίπτωτο και όχι μέσα στο διαστημόπλοιο, όπως μεταδόθηκε τότε, σκόπιμα, από το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων. Η αλήθεια αποσιωπήθηκε για μεγάλο διάστημα, επειδή προβλεπόταν, στο μέλλον, οι κοσμοναύτες να προσγειώνονται μέσα στην κάψουλα. Ωστόσο, οι Σοβιετικοί τεχνικοί ασφαλείας, στην περίπτωση του Γκαγκάριν, είχαν κρίνει ασφαλέστερη την προσεδάφισή του με τον τρόπο που έγινε.
Στις 10.55, ο Γκαγκάριν πάτησε στο χώμα του χωριού Σμέλοβκα, της περιοχής Σαρατόφ, μπροστά στα μάτια μιας κατάπληκτης αγρότισσας και της κόρης της. Χωρικοί, που είχαν ενημερωθεί από το ραδιόφωνο, έτρεξαν προς το μέρος του και τον αναγνώρισαν. «Είμαι δικός σας, μη φοβάστε, ελάτε εδώ», τους φώναξε ο ήρωας της ΕΣΣΔ.
Από τα επίσημα δεδομένα της Διεθνούς Αεροναυτικής Ομοσπονδίας, FAI, το μήκος της διαδρομής έφτασε τα 40.868 χιλιόμετρα, η μεγαλύτερη ταχύτητα πτήσης στα 28.260 χιλιόμετρα την ώρα, και το μεγαλύτερο ύψος πτήσης τα 327 χιλιόμετρα. Ο τελευταίος αριθμός δεν έχει καταρριφθεί μέχρι σήμερα. Κανένας δεν πέταξε με μονοθέσιο διαστημόπλοιο πιο ψηλά από τον Γιούρι Γκαγκάριν !
«Σήμερα, οι σύγχρονοι κοσμοναύτες παραμένουν πολύ περισσότερο στο Διάστημα, μέχρι και μήνες μέσα στους διαστημικούς σταθμούς, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ο Γκαγκάριν ήταν εκείνος που άνοιξε το δρόμο. Πολλά δεν ήταν τότε γνωστά για το Διάστημα, όπως είναι σήμερα. Συνεπώς το ταξίδι αυτό έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία και βαρύτητα γιατί ενέπνευσε και τις νέες γενιές να ακολουθήσουν τα βήματά του», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του τμήματος Αστρονομίας του ΑΠΘ, Ιωάννης Σειραδάκης.