Οι επίφοβες για τους μαθητές εξετάσεις πλησιάζουν και το άγχος τους ήδη αρχίζει να ανεβαίνει προκαταβολικά. Όμως μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι μελετούν μέχρι τελευταία στιγμή για τα διαγωνίσματα και αναπόφευκτα έχουν στρες, κάνουν μάλλον καλό στον εαυτό τους, επειδή το άγχος παράγει ορμόνες που βοηθούν τον εγκέφαλο να αποθηκεύσει πιο έντονα τα διάφορα δεδομένα και έτσι ο μαθητής να θυμάται καλύτερα - με την προϋπόθεση όμως ότι το στρες δεν ξεπερνά ένα λογικό όριο. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή νευροεπιστήμης Χανς Ρόϊλ του πανεπιστημίου του Μπρίστολ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό πειραματικής νευρολογίας "Experimental Neurology" και την παρουσίασαν στο ετήσιο συνέδριο της Βρετανικής Εταιρίας Νευροεπιστήμης, σύμφωνα με την "Τέλεγκραφ", διαπίστωσαν ότι οι ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, προκαλούν μεταβολές στα γονίδια στο εσωτερικό των εγκεφαλικών κυττάρων (των νευρώνων), με συνέπεια την αποτελεσματικότερη αποθήκευση των μνημών και τη βελτίωση της ικανότητας μάθησης.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το διάβασμα υπό ψυχολογική πίεση φαίνεται πως "αναπρογραμματίζει" το DNA του εγκεφάλου, μέσα από την λεγόμενη "επιγενετική" διαδικασία (αλλαγές στα γονίδια υπό την επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος), με αποτέλεσμα είτε να αυξάνεται, είτε να μειώνεται η "έκφραση" ορισμένων γονιδίων.
Όπως είπε ο Ρόιλ, δεν είναι τυχαίο ότι γενικότερα οι δυσάρεστες αναμνήσεις διαρκούν περισσότερο από τις ευχάριστες, πράγμα που οφείλεται στο ρόλο του στρες. "Από βιολογική άποψη, το στρες είναι σημαντικό, γιατί μας βοηθάει να θυμόμαστε κάτι που μας πλήγωσε ή μας απειλεί", τόνισε.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ορμόνες του στρες που απελευθερώνονται στο αίμα, αλλάζουν τις λειτουργίες των γονιδίων και, στη συνέχεια, τα εγκεφαλικά κύτταρα, ιδίως του ιππόκαμπου, δηλαδή του κέντρου όπου γίνεται η επεξεργασία της μνήμης και της μάθησης, μεγαλώνουν και αναπτύσσουν περισσότερες διασυνδέσεις μεταξύ τους. Αυτή η αυξημένη "δικτύωση" και επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων, υπό το καθεστώς του άγχους, είναι που "αποτυπώνει" στην μνήμη τις αναμνήσεις (άρα και τα μαθήματα).
Στην ανθρώπινη εξελικτική ιστορία, αυτός ο μηχανισμός βοήθησε τους προγόνους μας να ξεφεύγουν από επικίνδυνες καταστάσεις και να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση στο μέλλον για ανάλογες περιπτώσεις. Όμως οι βρετανοί ερευνητές προειδοποίησαν ότι ενώ το στρες με μέτρο μπορεί να αποβεί ωφέλιμο σε ένα μαθητή, το υπερβολικό στρες μπορεί κάλλιστα να είναι επιζήμιο και να γυρίσει "μπούμερανγκ" (να μη θυμάται τίποτε τη στιγμή του διαγωνίσματος). "Όταν είμαστε υπερβολικά στρεσαρισμένοι, δεν είναι δυνατό να αφομοιώσουμε νέες πληροφορίες, με συνέπεια η μνήμη να μην δουλεύει σωστά. Επίσης", πρόσθεσε ο Ρόιλ, "το χρόνιο μακρόχρονο στρες δεν κάνει καλό".
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το διάβασμα υπό ψυχολογική πίεση φαίνεται πως "αναπρογραμματίζει" το DNA του εγκεφάλου, μέσα από την λεγόμενη "επιγενετική" διαδικασία (αλλαγές στα γονίδια υπό την επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος), με αποτέλεσμα είτε να αυξάνεται, είτε να μειώνεται η "έκφραση" ορισμένων γονιδίων.
Όπως είπε ο Ρόιλ, δεν είναι τυχαίο ότι γενικότερα οι δυσάρεστες αναμνήσεις διαρκούν περισσότερο από τις ευχάριστες, πράγμα που οφείλεται στο ρόλο του στρες. "Από βιολογική άποψη, το στρες είναι σημαντικό, γιατί μας βοηθάει να θυμόμαστε κάτι που μας πλήγωσε ή μας απειλεί", τόνισε.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ορμόνες του στρες που απελευθερώνονται στο αίμα, αλλάζουν τις λειτουργίες των γονιδίων και, στη συνέχεια, τα εγκεφαλικά κύτταρα, ιδίως του ιππόκαμπου, δηλαδή του κέντρου όπου γίνεται η επεξεργασία της μνήμης και της μάθησης, μεγαλώνουν και αναπτύσσουν περισσότερες διασυνδέσεις μεταξύ τους. Αυτή η αυξημένη "δικτύωση" και επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων, υπό το καθεστώς του άγχους, είναι που "αποτυπώνει" στην μνήμη τις αναμνήσεις (άρα και τα μαθήματα).
Στην ανθρώπινη εξελικτική ιστορία, αυτός ο μηχανισμός βοήθησε τους προγόνους μας να ξεφεύγουν από επικίνδυνες καταστάσεις και να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση στο μέλλον για ανάλογες περιπτώσεις. Όμως οι βρετανοί ερευνητές προειδοποίησαν ότι ενώ το στρες με μέτρο μπορεί να αποβεί ωφέλιμο σε ένα μαθητή, το υπερβολικό στρες μπορεί κάλλιστα να είναι επιζήμιο και να γυρίσει "μπούμερανγκ" (να μη θυμάται τίποτε τη στιγμή του διαγωνίσματος). "Όταν είμαστε υπερβολικά στρεσαρισμένοι, δεν είναι δυνατό να αφομοιώσουμε νέες πληροφορίες, με συνέπεια η μνήμη να μην δουλεύει σωστά. Επίσης", πρόσθεσε ο Ρόιλ, "το χρόνιο μακρόχρονο στρες δεν κάνει καλό".