Μπορεί να μη φημίζεται για την ηλιοφάνειά της, αλλά έχει κατορθώσει να εξελιχθεί στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά φωτοβολταϊκών (Φ/Β) παγκοσμίως, ξεπερνώντας την κάποτε πρωταγωνίστρια Ισπανία και ενισχύοντας το εμπορικό της ισοζύγιο με πρόσθετες ετήσιες εξαγωγές της τάξης των 5,6 δισ. ευρώ (το 2009).
Δεν είναι, ασφαλώς, μυστικό ότι η διόλου ηλιόλουστη Γερμανία εκμεταλλεύεται σήμερα τον ήλιο ...καλύτερα από τον καθένα, έχοντας σταδιακά δημιουργήσει 68.000 θέσεις εργασίας στον κλάδο των Φ/Β.
Η Ισπανία, αντίθετα, είδε το 2009 τις επενδύσεις της σε φωτοβολταϊκά να μειώνονται κατά 99%, λόγω συρρίκνωσης των επιδοτήσεων.
Την ίδια στιγμή, η γειτονική Τουρκία δελεάζει επενδυτές και καταναλωτές να επιμένουν …τουρκικά: η επιδότηση για Φ/Β αυξάνεται σημαντικά, για όσους χρησιμοποιήσουν συστήματα, που παράγονται στην Τουρκία.
Στη Βρετανία, η κυβέρνηση σχεδιάζει να «κόψει» πάνω από επτά στα δέκα ευρώ των επιδοτήσεων, που αφορούν ηλιακά έργα μεγάλων κατασκευαστών, ώστε να περισσεύουν κονδύλια και για τους «μικρούς».
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ παρουσιάζει χρήσιμα στοιχεία για την εμπειρία από τη λειτουργία της διεθνούς αγοράς Φ/Β, ιδίως δε, για τα ειδικά τιμολόγια τροφοδοσίας του δικτύου (feed in tariffs- FITs), που επελέγησαν ως σύστημα επιδότησης και στην Ελλάδα.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Αλματώδης ανάπτυξη μέσω «γενναίων» FIT
=======
Το 2009, η Γερμανία εγκατέστησε το 53% της παγκόσμιας νέας δυναμικότητας Φ/Β (3,800 GW), με αποτέλεσμα ο τζίρος του κλάδου να ανέλθει σε 9 δισ. ευρώ (συν άλλα 2 δισ. για τους προμηθευτές). Σύμφωνα με τον οίκο αναλύσεων "Solarbuzz", η γερμανική αγορά μεγεθύνθηκε πρόπερσι κατά 109%, έναντι του 2008.
Την αλματώδη αυτή ανάπτυξη έφεραν οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν στη χώρα ιδίως μετά το 2000, με τον νόμο για τις ΑΠΕ (EEG). Σύμφωνα και με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ε. Σαρτζετάκη, ομιλητή σε σχετική εκδήλωση του ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ), ο γερμανικός νόμος, που έφερε την άνθιση, βασίστηκε ακριβώς στα FITs για ιδιώτες και θεσμικούς παραγωγούς: με άλλα λόγια, στην υποχρέωση του διαχειριστή του συστήματος να εισάγει την παραγόμενη ενέργεια από Φ/Β στο σύστημα και να πληρώνει την αντίστοιχη συμφωνημένη τιμή.
Σήμερα, το επίπεδο FIT στη Γερμανία μεταβάλλεται διαχρονικά, αναπροσαρμόζοντας τακτικά τα απαραίτητα κίνητρα.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Πώς έφτασε στην πτώση κατά 99%
======
Μέχρι το 2008, η Ισπανία είχε την παγκόσμια πρωτοπορία στα φωτοβολταϊκά, με ένα στα δύο συστήματα να φέρει την ένδειξη "Made in Spain" (το 2008). Αυτό συνέβη κυρίως μέσω των γενναίων επιδοτήσεων προς τη βιομηχανία φωτοβολταϊκών (που το 2008 έφεραν υπερτετραπλασιασμό εγκατεστημένης ισχύος, έναντι του 2007).
To 2009, όμως, οι επενδύσεις κατακρημνίστηκαν κατά 99%. Γιατί; Λόγω -σύμφωνα με τον κ. Σαρτζετάκη- της μείωσης των επιδοτήσεων για τις μετά το 2008 εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Η μείωση ήταν απόρροια της κακής οικονομικής κατάστασης, που δεν επέτρεπε την καταβολή των προηγούμενων υψηλών επιδοτήσεων. Μάλιστα, ορίστηκαν και όρια για τις νέες εγκαταστάσεις Φ/Β, στο 1/6 της εγκατεστημένης ισχύος του 2008.
Βάσει ανάλυσης του οίκου "Solarbuzz", το 2009, η συνολική ευρωπαϊκή αγορά Φ/Β αναπτύχθηκε κατά 16%. Αν, όμως, εξαιρεθεί η Ισπανία, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 126%!
Σύμφωνα με τον οίκο, η μεγάλη αυτή απόκλιση αναδεικνύει ακριβώς την "τρωτότητα" της αγοράς στις αναθεωρήσεις της πολιτικής των μεγάλων παραγωγών Φ/Β, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των αναδυόμενων. Οι δε νέοι ισπανικοί νόμοι (2010), φέρνουν νέες περικοπές επιδοτήσεων. Παρά τα σημαντικά προβλήματα σήμερα, ωστόσο, οι πολύ γενναιόδωρες επιδοτήσεις πρόλαβαν να δημιουργήσουν μια σημαντική βιομηχανία στην Ισπανία, με πολύ ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, που ήδη ανακάμπτουν από την κρίση, εστιάζοντας στις εξαγωγές (και προς Ελλάδα).
ΒΡΕΤΑΝΙΑ: «Κόβοντας» από τους μεγάλους επενδυτές
=========
Η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε, πρόσφατα, τον σχεδιασμό της να βάλει "μαχαίρι" (κατά 75%) στις FITs, που αφορούν τα μεγάλα ηλιακά έργα.
Για παράδειγμα, για εγκαταστάσεις μεγαλύτερες από 5 MW, όπως της Toyota, η FiT θα μειωθεί από 30,7 λίρες /κιλοβατώρα (kWh) σε περίπου 8,5 λίρες. Για εγκαταστάσεις, όμως, μέχρι 50 κιλοβάτ (kW) -κυρίως οικιακές- θα παραμείνει στα ισχύοντα επίπεδα.
Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, Greg Barker, η πρόταση αυτή έχει ως στόχο να μην απορροφούν όλες τις επιδοτήσεις τα μεγάλα έργα, ώστε να περισσεύουν κονδύλια για τους «μικρούς».
«Από την άλλη, όμως, τα μεγάλα έργα είναι αυτά που μπορούν να παράγουν με χαμηλότερη τιμή και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των Φ/Β», σημειώνει ο κ. Σαρτζετάκης.
ΤΟΥΡΚΙΑ: Υψηλότερες επιδοτήσεις για Φ/Β τουρκικής κατασκευής
=======================
Η πολιτική της Τουρκία για τα Φ/Β εμπεριέχει μια έξυπνη τακτική: αυξάνει την FiT σημαντικά, αν ο ενδιαφερόμενος χρησιμοποιήσει Φ/Β τουρκικής παραγωγής. Κατά πολλούς, αυτό πρέπει να πράξει και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας, Τ. Κονακλίδη, «η επιδότηση Φ/Β στην Ελλάδα πρέπει να έχει θετικό αντίκτυπο στην προώθηση της εγχώριας έρευνας και κατασκευής», καθώς σήμερα, η σχετική τεχνολογία ως επί το πλείστον εισάγεται στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα τα οφέλη να τα καρπώνονται οι κατασκευάστριες του εξωτερικού.
ΕΛΛΑΔΑ: Τα τρωτά σημεία
========
Η αγορά Φ/Β στην Ελλάδα άρχισε ουσιαστικά να «τρέχει» μετά το 2009, καθώς μέχρι το 2006 και παρά τις γενναιόδωρες FIT, ήταν -λόγω γραφειοκρατίας και άλλων προβλημάτων- «σχεδόν αδύνατο να πάρει κάποιος άδεια εγκατάστασης", σύμφωνα με τον κ. Σαρτζετάκη. Η ανάπτυξη, όμως, είναι πλέον γρήγορη και η νέα ισχύς του 2010 ήταν σχεδόν τριπλάσια της συνολικής του 2009.
Σύμφωνα, πάντως, με το πόρισμα ομάδας εργασίας για το θέμα, που συγκρότησε το ΤΕΕ/ΤΚΜ, οι διαδικασίες αδειοδότησης/εγκατάστασης Φ/Β στην Ελλάδα παρουσιάζουν "τρωτά" σημεία:
-Πρώτον, τις πολλές καθυστερήσεις, που σημειώνονται κατά τη διαδικασία προσφοράς όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ.
-Δεύτερον, στα συμβόλαια αγοραπωλησίας της παραγόμενης ενέργειας, μεταξύ ΔΕΣΜΗΕ και ατόμων που εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά, δεν αναφέρεται ρητά καμία δέσμευση για την τιμή αγοράς/πώλησης, παρά μόνο υπάρχει παραπομπή στον σχετικό νόμο. «Άρα, με τα οικονομικά δεδομένα που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, το θέμα της συμφωνημένης τιμής μπορεί να παρακαμφθεί και να δούμε μεταβολές στο τιμολόγιο», υποστήριξε το στέλεχος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, δρ Γ. Κατσαρός.
-Τρίτον, το γεγονός ότι η αρχική σύμβαση ακυρώνεται αν δεν ενεργοποιηθεί εντός 18 μηνών, δημιουργεί επίσης προβλήματα. Σύμφωνα με τον κ. Κατσαρό, ο χρόνος των 18 μηνών δεν είναι από μόνος του περιορισμένος, αλλά βάσει του γεγονότος ότι η έγκριση χρηματοδοτήσεων από τις τράπεζες γίνεται πιο διστακτικά, «θεωρούμε ότι ήρθε η ώρα να παραταθεί»._
Την ίδια στιγμή, η γειτονική Τουρκία δελεάζει επενδυτές και καταναλωτές να επιμένουν …τουρκικά: η επιδότηση για Φ/Β αυξάνεται σημαντικά, για όσους χρησιμοποιήσουν συστήματα, που παράγονται στην Τουρκία.
Στη Βρετανία, η κυβέρνηση σχεδιάζει να «κόψει» πάνω από επτά στα δέκα ευρώ των επιδοτήσεων, που αφορούν ηλιακά έργα μεγάλων κατασκευαστών, ώστε να περισσεύουν κονδύλια και για τους «μικρούς».
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ παρουσιάζει χρήσιμα στοιχεία για την εμπειρία από τη λειτουργία της διεθνούς αγοράς Φ/Β, ιδίως δε, για τα ειδικά τιμολόγια τροφοδοσίας του δικτύου (feed in tariffs- FITs), που επελέγησαν ως σύστημα επιδότησης και στην Ελλάδα.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Αλματώδης ανάπτυξη μέσω «γενναίων» FIT
=======
Το 2009, η Γερμανία εγκατέστησε το 53% της παγκόσμιας νέας δυναμικότητας Φ/Β (3,800 GW), με αποτέλεσμα ο τζίρος του κλάδου να ανέλθει σε 9 δισ. ευρώ (συν άλλα 2 δισ. για τους προμηθευτές). Σύμφωνα με τον οίκο αναλύσεων "Solarbuzz", η γερμανική αγορά μεγεθύνθηκε πρόπερσι κατά 109%, έναντι του 2008.
Την αλματώδη αυτή ανάπτυξη έφεραν οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν στη χώρα ιδίως μετά το 2000, με τον νόμο για τις ΑΠΕ (EEG). Σύμφωνα και με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ε. Σαρτζετάκη, ομιλητή σε σχετική εκδήλωση του ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ), ο γερμανικός νόμος, που έφερε την άνθιση, βασίστηκε ακριβώς στα FITs για ιδιώτες και θεσμικούς παραγωγούς: με άλλα λόγια, στην υποχρέωση του διαχειριστή του συστήματος να εισάγει την παραγόμενη ενέργεια από Φ/Β στο σύστημα και να πληρώνει την αντίστοιχη συμφωνημένη τιμή.
Σήμερα, το επίπεδο FIT στη Γερμανία μεταβάλλεται διαχρονικά, αναπροσαρμόζοντας τακτικά τα απαραίτητα κίνητρα.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Πώς έφτασε στην πτώση κατά 99%
======
Μέχρι το 2008, η Ισπανία είχε την παγκόσμια πρωτοπορία στα φωτοβολταϊκά, με ένα στα δύο συστήματα να φέρει την ένδειξη "Made in Spain" (το 2008). Αυτό συνέβη κυρίως μέσω των γενναίων επιδοτήσεων προς τη βιομηχανία φωτοβολταϊκών (που το 2008 έφεραν υπερτετραπλασιασμό εγκατεστημένης ισχύος, έναντι του 2007).
To 2009, όμως, οι επενδύσεις κατακρημνίστηκαν κατά 99%. Γιατί; Λόγω -σύμφωνα με τον κ. Σαρτζετάκη- της μείωσης των επιδοτήσεων για τις μετά το 2008 εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Η μείωση ήταν απόρροια της κακής οικονομικής κατάστασης, που δεν επέτρεπε την καταβολή των προηγούμενων υψηλών επιδοτήσεων. Μάλιστα, ορίστηκαν και όρια για τις νέες εγκαταστάσεις Φ/Β, στο 1/6 της εγκατεστημένης ισχύος του 2008.
Βάσει ανάλυσης του οίκου "Solarbuzz", το 2009, η συνολική ευρωπαϊκή αγορά Φ/Β αναπτύχθηκε κατά 16%. Αν, όμως, εξαιρεθεί η Ισπανία, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 126%!
Σύμφωνα με τον οίκο, η μεγάλη αυτή απόκλιση αναδεικνύει ακριβώς την "τρωτότητα" της αγοράς στις αναθεωρήσεις της πολιτικής των μεγάλων παραγωγών Φ/Β, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των αναδυόμενων. Οι δε νέοι ισπανικοί νόμοι (2010), φέρνουν νέες περικοπές επιδοτήσεων. Παρά τα σημαντικά προβλήματα σήμερα, ωστόσο, οι πολύ γενναιόδωρες επιδοτήσεις πρόλαβαν να δημιουργήσουν μια σημαντική βιομηχανία στην Ισπανία, με πολύ ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, που ήδη ανακάμπτουν από την κρίση, εστιάζοντας στις εξαγωγές (και προς Ελλάδα).
ΒΡΕΤΑΝΙΑ: «Κόβοντας» από τους μεγάλους επενδυτές
=========
Η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε, πρόσφατα, τον σχεδιασμό της να βάλει "μαχαίρι" (κατά 75%) στις FITs, που αφορούν τα μεγάλα ηλιακά έργα.
Για παράδειγμα, για εγκαταστάσεις μεγαλύτερες από 5 MW, όπως της Toyota, η FiT θα μειωθεί από 30,7 λίρες /κιλοβατώρα (kWh) σε περίπου 8,5 λίρες. Για εγκαταστάσεις, όμως, μέχρι 50 κιλοβάτ (kW) -κυρίως οικιακές- θα παραμείνει στα ισχύοντα επίπεδα.
Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, Greg Barker, η πρόταση αυτή έχει ως στόχο να μην απορροφούν όλες τις επιδοτήσεις τα μεγάλα έργα, ώστε να περισσεύουν κονδύλια για τους «μικρούς».
«Από την άλλη, όμως, τα μεγάλα έργα είναι αυτά που μπορούν να παράγουν με χαμηλότερη τιμή και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των Φ/Β», σημειώνει ο κ. Σαρτζετάκης.
ΤΟΥΡΚΙΑ: Υψηλότερες επιδοτήσεις για Φ/Β τουρκικής κατασκευής
=======================
Η πολιτική της Τουρκία για τα Φ/Β εμπεριέχει μια έξυπνη τακτική: αυξάνει την FiT σημαντικά, αν ο ενδιαφερόμενος χρησιμοποιήσει Φ/Β τουρκικής παραγωγής. Κατά πολλούς, αυτό πρέπει να πράξει και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας, Τ. Κονακλίδη, «η επιδότηση Φ/Β στην Ελλάδα πρέπει να έχει θετικό αντίκτυπο στην προώθηση της εγχώριας έρευνας και κατασκευής», καθώς σήμερα, η σχετική τεχνολογία ως επί το πλείστον εισάγεται στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα τα οφέλη να τα καρπώνονται οι κατασκευάστριες του εξωτερικού.
ΕΛΛΑΔΑ: Τα τρωτά σημεία
========
Η αγορά Φ/Β στην Ελλάδα άρχισε ουσιαστικά να «τρέχει» μετά το 2009, καθώς μέχρι το 2006 και παρά τις γενναιόδωρες FIT, ήταν -λόγω γραφειοκρατίας και άλλων προβλημάτων- «σχεδόν αδύνατο να πάρει κάποιος άδεια εγκατάστασης", σύμφωνα με τον κ. Σαρτζετάκη. Η ανάπτυξη, όμως, είναι πλέον γρήγορη και η νέα ισχύς του 2010 ήταν σχεδόν τριπλάσια της συνολικής του 2009.
Σύμφωνα, πάντως, με το πόρισμα ομάδας εργασίας για το θέμα, που συγκρότησε το ΤΕΕ/ΤΚΜ, οι διαδικασίες αδειοδότησης/εγκατάστασης Φ/Β στην Ελλάδα παρουσιάζουν "τρωτά" σημεία:
-Πρώτον, τις πολλές καθυστερήσεις, που σημειώνονται κατά τη διαδικασία προσφοράς όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ.
-Δεύτερον, στα συμβόλαια αγοραπωλησίας της παραγόμενης ενέργειας, μεταξύ ΔΕΣΜΗΕ και ατόμων που εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά, δεν αναφέρεται ρητά καμία δέσμευση για την τιμή αγοράς/πώλησης, παρά μόνο υπάρχει παραπομπή στον σχετικό νόμο. «Άρα, με τα οικονομικά δεδομένα που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, το θέμα της συμφωνημένης τιμής μπορεί να παρακαμφθεί και να δούμε μεταβολές στο τιμολόγιο», υποστήριξε το στέλεχος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, δρ Γ. Κατσαρός.
-Τρίτον, το γεγονός ότι η αρχική σύμβαση ακυρώνεται αν δεν ενεργοποιηθεί εντός 18 μηνών, δημιουργεί επίσης προβλήματα. Σύμφωνα με τον κ. Κατσαρό, ο χρόνος των 18 μηνών δεν είναι από μόνος του περιορισμένος, αλλά βάσει του γεγονότος ότι η έγκριση χρηματοδοτήσεων από τις τράπεζες γίνεται πιο διστακτικά, «θεωρούμε ότι ήρθε η ώρα να παραταθεί»._