Κανένας κανόνας και καμία οδηγία για την ασφαλή φύλαξη και εναποθήκευση πυρομαχικών δεν τηρήθηκαν στην περίπτωση των 98 εμπορευματοκιβωτίων που βρίσκονταν εκτεθειμένα για δυόμισι χρόνια σε υπαίθριο χώρο της Ναυτικής Βάσης «Ευάγγελος Φλωράκης». πιο πάνω διαπίστωση περιλαμβάνεται στην έκθεση που συνέταξε η δεκαμελής ομάδα Ελλήνων εμπειρογνωμόνων και υποβλήθηκε δύο ημέρες μετά την τραγωδία. Η έκθεση αυτή βρίσκεται στα χέρια των ανακριτών. Τη 10σελιδη έκθεση αποκάλυψε η εφημερίδα «Πολίτης».
Κατόπιν διαταγής του ΓΕΕΘΑ το πρωί της μοιραίας Δευτέρας, 11 Ιουλίου, συστάθηκε στην Ελλάδα «μικτή ομάδα εργασίας» αποτελούμενη από τους Ι. Δρυμούση πλοίαρχο, Α. Βλαχάκη αστυνομικό υποδιευθυντή, Χ. Καλογερόπουλο επιπυραγό, Α. Αντωνιάδη σμηναγό, Χ. Παναγιωτόπουλο αστυνόμο Β, Δ. Δημακογιάννη υποπυραγό, Κ. Ιωσηφίδη ανθυπολοχαγό, Β. Νίτσα ανθυπολοχαγό, Λ. Νταλαχάνη ανθυποσμηναγό και Κ. Μπουγιούκο αρχικελευστή, με οδηγίες τη διερεύνηση των συνθηκών «του σοβαρού συμβάντος της έκρηξης που έλαβε χώρα εντός των εγκαταστάσεων της Ναυτικής Βάσης «Ευάγγελος Φλωράκης». Η ομάδα αυτή έφθασε αυθημερόν στην Κύπρο με C 130 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και το απόγευμα της ίδιας μέρας επισκέφθηκε το χώρο του ατυχήματος. Την Τρίτη, 12 Ιουλίου η ίδια ομάδα εργασίας «εκτέλεσε αυτοψία στον τόπο της έκρηξης».
Στην έκθεση μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι: Για την επιλογή του χώρου εναπόθεσης-φύλαξης των υπόψη εκρηκτικών υλών έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη το κριτήριο Q-D Quantity-Distance (απόσταση ασφαλείας ζωτικών περιοχών επηρεαζόμενες από την έκρηξη) το οποίο για τη συγκεκριμένη περίπτωση εκτιμάται ότι είναι περίπου τα 7,5 χιλιόμετρα, κατά παράβαση των σχετικών κανονισμών . Τα εμπορευματοκιβώτια στοιβάχτηκαν όλα μαζί χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητοι διάδρομοι ανάμεσα τους, που θα επέτρεπαν τη διενέργεια των προβλεπόμενων επιθεωρήσεων, από αρμόδιο προσωπικό σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό. Το γεγονός αυτό μεγιστοποίησε την πιθανότητα του φαινομένου της “εκ συμπαθείας έκρηξης”(να έγινε πολύ κοντά έκρηξη). Τα εμπορευματοκιβώτια, στα οποία ήταν εναποθηκευμένα οι εκρηκτικές ύλες, βρίσκονταν εκτεθειμένα στις καιρικές και περιβαλλοντολογικές συνθήκες από την ημερομηνία παραλαβής τους μέχρι και την ημέρα όπου έλαβε χώρα το συμβάν, χωρίς να εξασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό ο μέγιστος χρόνος αποθήκευσης πυρομαχικών σε εμπορευματοκιβώτιο δεν πρέπει να υπερβαίνει το χρονικό διάστημα των ενενήντα (90) ημερών και αυτό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Αναφορικά με το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων οι ειδικοί εξ Ελλάδος επισημαίνουν, (αφού τους παρατέθηκαν και τα στοιχεία που υπήρχαν από τον αρχικό έλεγχο του φορτίου) ότι «πρόκειται περί προωθητικών γεμισμάτων απλής, διπλής, τριπλής βάσης, που χρησιμοποιούνται σε πυρομαχικά φορητού οπλισμού, όλμων πυροβόλων και ρουκετών. Η σύσταση των άκαπνων πυρίτιδων είναι ποικιλόμορφη και περιλαμβάνει βασικά και δευτερεύοντα συστατικά. Τα βασικά συστατικά αποτελούν το 90% της συνολικής μάζας της πυρίτιδας και είναι νιτροκυτταρίνη, νιτρογλυκερίνη, νιτρογουανιδίνη (πικρίτης). Τα δευτερεύοντα συστατικά προστίθενται σε μικρές ποσότητες ανάλογα με τον τύπο της πυρίτιδας για την επίτευξη συγκεκριμένων επιθυμητών ιδιοτήτων και είναι ζελατινοποιητικές ουσίες, σταθεροποιητές, αντιφλόγες κλπ».
Σε σχέση με τη θερμοκρασία αναφλέξεως των πυρίτιδων, αυτές, όπως επισημαίνεται, θα πρέπει να θερμανθούν σε μία ορισμένη θερμοκρασία. Λαμβανομένης υπόψη της αυτοψίας που διενεργήθηκε και των πληροφοριών που παρασχέθηκαν στην ομάδα εργασίας, τα μέλη της , σύμφωνα με την έκθεση, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι:
Τα αίτια δημιουργίας της εστίας φωτιάς μέσα στο εμπορευματοκιβώτιο ήταν η αλλοίωση, αποσταθεροποίηση και αποσύνθεση των πυρίτιδων που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ποσότητας πτητικών αερίων που συνεχώς αυξάνονταν. Σταδιακά λόγω αύξησης της θερμοκρασίας αυξήθηκε και η πίεση εντός του εμπορευματοκιβωτίου με αποτέλεσμα τόσο τη διόγκωση των τοιχωμάτων όσο και την έναρξη της καύσης με την επίτευξη της θερμοκρασίας ανάφλεξης (αυτανάφλεξη) των εν λόγω αερίων. Στη συνέχεια λόγω ανάπτυξης υψηλών θερμοκρασιών στον περιβάλλοντα χώρο ξεκίνησε και επιταχύνθηκε η αποσύνθεση και εν συνεχεία αυτανάφλεξη των πυρίτιδων και στα υπόλοιπα εμπορευματοκιβώτιο.
Στα συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρεται ότι δεν τηρήθηκαν τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας, εναποθήκευσης και συντήρησης του εν λόγω εκρηκτικού φορτίου καθώς:
1. Δεν εφαρμόσθηκαν οι Κανονισμοί Εναποθήκευσης Πυρομαχικών κυρίως ως προς την επιλογή του χώρου εναπόθεσης - φύλαξης των υπόψη εκρηκτικών υλών. Τα εμπορευματοκιβώτια στοιβάχτηκαν όλα μαζί χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητοι διάδρομοι ανάμεσα τους που θα επέτρεπαν την επιθεώρησή τους.
2. Δεν τηρήθηκαν τα κριτήρια Q-D (Επηρεασμός Ζωτικών Περιοχών από Έκρηξη).
3. Δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη το συμβάν διόγκωσης του κοντέινερ που εντοπίσθηκε από το προσωπικό της ναυτικής βάσης τη Δευτέρα, 04/07/2011. Η έκρηξη αποτράπηκε λόγω της διάνοιξης της θύρας του κοντέινερ, που είχε ως αποτέλεσμα την αποτόνωση των αερίων που είχαν δημιουργηθεί από την αλλοίωση της εκρηκτικής ύλης.
4. Δεν ακολουθήθηκαν/τηρήθηκαν οι κανόνες και οι διαταγές που προβλέπουν την εκκένωση προσωπικού και μέσων σε περίπτωση πυρκαγιάς σε χώρους που φυλάσσονται πυρομαχικά.
Στην έκθεση μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι: Για την επιλογή του χώρου εναπόθεσης-φύλαξης των υπόψη εκρηκτικών υλών έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη το κριτήριο Q-D Quantity-Distance (απόσταση ασφαλείας ζωτικών περιοχών επηρεαζόμενες από την έκρηξη) το οποίο για τη συγκεκριμένη περίπτωση εκτιμάται ότι είναι περίπου τα 7,5 χιλιόμετρα, κατά παράβαση των σχετικών κανονισμών . Τα εμπορευματοκιβώτια στοιβάχτηκαν όλα μαζί χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητοι διάδρομοι ανάμεσα τους, που θα επέτρεπαν τη διενέργεια των προβλεπόμενων επιθεωρήσεων, από αρμόδιο προσωπικό σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό. Το γεγονός αυτό μεγιστοποίησε την πιθανότητα του φαινομένου της “εκ συμπαθείας έκρηξης”(να έγινε πολύ κοντά έκρηξη). Τα εμπορευματοκιβώτια, στα οποία ήταν εναποθηκευμένα οι εκρηκτικές ύλες, βρίσκονταν εκτεθειμένα στις καιρικές και περιβαλλοντολογικές συνθήκες από την ημερομηνία παραλαβής τους μέχρι και την ημέρα όπου έλαβε χώρα το συμβάν, χωρίς να εξασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό ο μέγιστος χρόνος αποθήκευσης πυρομαχικών σε εμπορευματοκιβώτιο δεν πρέπει να υπερβαίνει το χρονικό διάστημα των ενενήντα (90) ημερών και αυτό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Αναφορικά με το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων οι ειδικοί εξ Ελλάδος επισημαίνουν, (αφού τους παρατέθηκαν και τα στοιχεία που υπήρχαν από τον αρχικό έλεγχο του φορτίου) ότι «πρόκειται περί προωθητικών γεμισμάτων απλής, διπλής, τριπλής βάσης, που χρησιμοποιούνται σε πυρομαχικά φορητού οπλισμού, όλμων πυροβόλων και ρουκετών. Η σύσταση των άκαπνων πυρίτιδων είναι ποικιλόμορφη και περιλαμβάνει βασικά και δευτερεύοντα συστατικά. Τα βασικά συστατικά αποτελούν το 90% της συνολικής μάζας της πυρίτιδας και είναι νιτροκυτταρίνη, νιτρογλυκερίνη, νιτρογουανιδίνη (πικρίτης). Τα δευτερεύοντα συστατικά προστίθενται σε μικρές ποσότητες ανάλογα με τον τύπο της πυρίτιδας για την επίτευξη συγκεκριμένων επιθυμητών ιδιοτήτων και είναι ζελατινοποιητικές ουσίες, σταθεροποιητές, αντιφλόγες κλπ».
Σε σχέση με τη θερμοκρασία αναφλέξεως των πυρίτιδων, αυτές, όπως επισημαίνεται, θα πρέπει να θερμανθούν σε μία ορισμένη θερμοκρασία. Λαμβανομένης υπόψη της αυτοψίας που διενεργήθηκε και των πληροφοριών που παρασχέθηκαν στην ομάδα εργασίας, τα μέλη της , σύμφωνα με την έκθεση, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι:
Τα αίτια δημιουργίας της εστίας φωτιάς μέσα στο εμπορευματοκιβώτιο ήταν η αλλοίωση, αποσταθεροποίηση και αποσύνθεση των πυρίτιδων που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ποσότητας πτητικών αερίων που συνεχώς αυξάνονταν. Σταδιακά λόγω αύξησης της θερμοκρασίας αυξήθηκε και η πίεση εντός του εμπορευματοκιβωτίου με αποτέλεσμα τόσο τη διόγκωση των τοιχωμάτων όσο και την έναρξη της καύσης με την επίτευξη της θερμοκρασίας ανάφλεξης (αυτανάφλεξη) των εν λόγω αερίων. Στη συνέχεια λόγω ανάπτυξης υψηλών θερμοκρασιών στον περιβάλλοντα χώρο ξεκίνησε και επιταχύνθηκε η αποσύνθεση και εν συνεχεία αυτανάφλεξη των πυρίτιδων και στα υπόλοιπα εμπορευματοκιβώτιο.
Στα συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρεται ότι δεν τηρήθηκαν τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας, εναποθήκευσης και συντήρησης του εν λόγω εκρηκτικού φορτίου καθώς:
1. Δεν εφαρμόσθηκαν οι Κανονισμοί Εναποθήκευσης Πυρομαχικών κυρίως ως προς την επιλογή του χώρου εναπόθεσης - φύλαξης των υπόψη εκρηκτικών υλών. Τα εμπορευματοκιβώτια στοιβάχτηκαν όλα μαζί χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητοι διάδρομοι ανάμεσα τους που θα επέτρεπαν την επιθεώρησή τους.
2. Δεν τηρήθηκαν τα κριτήρια Q-D (Επηρεασμός Ζωτικών Περιοχών από Έκρηξη).
3. Δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη το συμβάν διόγκωσης του κοντέινερ που εντοπίσθηκε από το προσωπικό της ναυτικής βάσης τη Δευτέρα, 04/07/2011. Η έκρηξη αποτράπηκε λόγω της διάνοιξης της θύρας του κοντέινερ, που είχε ως αποτέλεσμα την αποτόνωση των αερίων που είχαν δημιουργηθεί από την αλλοίωση της εκρηκτικής ύλης.
4. Δεν ακολουθήθηκαν/τηρήθηκαν οι κανόνες και οι διαταγές που προβλέπουν την εκκένωση προσωπικού και μέσων σε περίπτωση πυρκαγιάς σε χώρους που φυλάσσονται πυρομαχικά.