Οι Αμερικανοί συντάκτες της έκθεσης καταγράφουν ως «θετικές εξελίξεις» για τη χώρα μας το γεγονός ότι για πρώτη φορά από το 2006 η κυβέρνηση εξέδωσε δέκα άδειες λειτουργίας τόπων λατρείας, κατά την εξεταζόμενη περίοδο.
Επίσης, γίνεται αναφορά στην αποκάλυψη μνημείου στη Χαλκίδα αφιερωμένου στον Εβραίο ήρωα του Β' παγκοσμίου πολέμου Μαρδοχαίο Φριζή, με την παρουσία εκπροσώπων της κυβέρνησης και του πολιτικού κόσμου.
Στα «θετικά στοιχεία» επαναλαμβάνονται και οι συνεχιζόμενες ιδιωτικού χαρακτήρα επαφές μεταξύ αξιωματούχων της ορθόδοξης Εκκλησίας και μελών μειονοτικών θρησκευτικών ομάδων.
Σύμφωνα με το περιεχόμενο της έκθεσης, δεν έχει σημειωθεί κάποια ουσιαστική αλλαγή από την προηγούμενη περίοδο και παρά το γεγονός ότι υπήρξαν κάποιες αναφορές (όχι πολλαπλές, όπως καταγραφόταν στην προηγούμενη έκθεση) για καταχρήσεις και διακρίσεις στον τομέα των θρησκευτικών πεποιθήσεων, εντούτοις εξέχουσες προσωπικότητες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής προχώρησαν σε θετικά βήματα για την προαγωγή της θρησκευτικής ελευθερίας.
Στις διάφορες ενότητες του κεφαλαίου που αφορά την Ελλάδα, ένα μεγάλο μέρος της έκθεσης αναφέρεται στη «θεσμοθετημένη διασύνδεση» της Ορθόδοξης Εκκλησίας με το Κράτος, καθώς και στην περιορισμένη δυνατότητα νομικής αναγνώρισης ορισμένων θρησκευτικών ομάδων, με αποτέλεσμα τη διακριτική τους μεταχείριση από το κράτος.
Μεταξύ άλλων, σημειώνεται ότι στην Ελλάδα ο πληθυσμός είναι 11,3 εκατομμύρια πολίτες και ότι δεν τηρούνται στατιστικά στοιχεία για τις θρησκευτικές ομάδες. Εκτιμάται ότι 98% του πληθυσμού ταυτίζεται με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η επίσημα αναγνωρισμένη μουσουλμανική μειονότητα, κατ' εκτίμηση, είναι 140.000 έως 150.000 μέλη που κατοικούν στη Θράκη. Το υπόλοιπο του πληθυσμού αποτελείται από τους Ρωμαιοκαθολικούς, Προτεστάντες, Εβραίους, Ορθόδοξους Παλαιοημερολογίτες, Μάρτυρες του Ιεχωβά και άλλες ομάδες που καταγράφονται, καθώς και οπαδούς των πολυθεϊστικών ελληνικών θρησκειών.
Επίσης, οι Μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) εκτιμούν ότι μεταξύ 500.000 και 700.000 μουσουλμάνοι κατοικούν στην Αθήνα, ως αποτέλεσμα της μακρόχρονης μετανάστευσης από την Αλβανία και πρόσφατης εισροής λαθρομεταναστών και προσφύγων από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ασία.
Στη συνέχεια, σημειώνεται ότι η ορθόδοξη Εκκλησία, οι Εβραίοι και οι Μουσουλμάνοι στο πλαίσιο της μειονότητας στη Θράκη, είναι οι μόνες θρησκευτικές ομάδες που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και διατυπώνεται η θέση ότι οι Μουσουλμάνοι εκτός Θράκης δεν τυγχάνουν των ίδιων θετικών διακρίσεων.
Σε άλλο σημείο, αναφέρεται ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε από το ΕΔΔΑ τον Ιούνιο του 2010 για την επιβολή αποκάλυψης της θρησκείας των συμμετεχόντων σε δίκη, εφόσον αρνούνταν να δώσουν θρησκευτικό όρκο στην Αγία Γραφή. Επιπλέον, επαναλαμβάνονται οι διαμαρτυρίες μουσουλμάνων για την έλλειψη χώρου λατρείας και κοιμητηρίου, ενώ και άλλες θρησκευτικές οργανώσεις διαμαρτύρονταν για την έλλειψη υποδομών αποτέφρωσης.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι δεν υπήρξε καμία καταγγελία για κακομεταχείριση από το κράτος στη βάση θρησκευτικών πεποιθήσεων, ούτε καταγγελίες για «θρησκευτικούς» κρατούμενους. Ωστόσο, αναφέρονται κάποια περιστατικά επιθέσεων ενάντια σε θρησκευτικές ομάδες (εμπρησμός ανεπίσημου μουσουλμανικού λατρευτικού χώρου στον Άγιο Παντελεήμονα από μέλη της Χρυσής Αυγής, βανδαλισμός μουσουλμανικού κοιμητηρίου στην Κομοτηνή, ρήψη μολότοφ σε τζαμί στην Ξάνθη και σε μουσουλμανική πολιτιστική ένωση στη Ρόδο).
Αναφορά γίνεται και στον «αντισημιτισμό» με την επισήμανση ότι τέτοια κρούσματα ήταν σποραδικά. Συγκεκριμένα, καταγράφεται η σύλληψη δυο υπόπτων για σχεδιαζόμενο εμπρησμό στη συναγωγή της Αθήνας, οι αντισημιτικές δηλώσεις του μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, οι οποίες καταδικάστηκαν από κυβερνητικούς και εκκλησιαστικούς αξιωματούχους, διάφορες καταγγελίες για βανδαλισμούς σε εβραϊκά μνημεία (Εβραϊκό Μουσείο στην Αθήνα και μνημείο στην Κεφαλονιά) και η περίπτωση των υπόπτων για τον εμπρησμό στη συναγωγή των Χανίων που απηλλάγησαν, λόγω έλλειψης στοιχείων.
Η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις θρησκευτικές ελευθερίες σ' όλο τον κόσμο, που αφορά το δεύτερο εξάμηνο του 2010, υποβάλλεται στο Κογκρέσο με βάση σχετικό νόμο.
Τουρκία
Για «πρόοδο» στον τομέα των θρησκευτικών ελευθεριών στην Τουρκία κάνει λόγο η έκθεση. Μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ότι σημειώθηκε πρόοδος και ότι επετράπη η ετήσια τέλεση λειτουργιών σε ιστορικές χριστιανικές εκκλησίες που είχαν μετατραπεί σε μουσεία.
Οι συντάκτες επισημαίνουν ξανά τα ζητήματα με τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης που ακόμη δεν έχει επαναλειτουργήσει, τη μη αναγνώριση του οικουμενικού χαρακτήρα και της νομικής προσωπικότητας του Πατριαρχείου, καθώς και τους διάφορους περιορισμούς θρησκευτικών μειονοτήτων κατά την άσκηση της λατρείας τους.
Όσο αφορά τους νομικούς περιορισμούς που θέτει η τουρκική κυβέρνηση στην υπηκοότητα των μελών της Ιεράς Συνόδου, σημειώνεται ότι ο πρωθυπουργός κ. Ερντογάν πρόσφερε την τουρκική υπηκοότητα σε μη Τούρκους μητροπολίτες που θα υπόβαλαν σχετική αίτηση. Από τους 25 που υπέβαλαν αίτηση, οι 13 την έλαβαν τον Οκτώβρη του 2010. Επιπλέον, επισημαίνεται η επιστροφή του ορφανοτροφείου της Πριγκίπου στην κυριότητα του Πατριαρχείου, σύμφωνα με απόφαση του ΕΔΔΑ.
Στην έκθεση τονίζεται ότι η αμερικανική κυβέρνηση συνεχίζει να προτρέπει την Τουρκία να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη.
Τέλος, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έκθεσης, η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, επαίνεσε την Τουρκία σ' αυτό τον τομέα, επισημαίνοντας την «πρόσφατη πρόοδο» που έχει σημειώσει και συγκεκριμένα για το διάταγμα του Αυγούστου, το οποίο επιτρέπει σε μη μουσουλμανικές θρησκευτικές ομάδες να διεκδικήσουν την επιστροφή εκκλησιών και συναγωγών που είχαν κατασχεθεί πριν από 75 χρόνια.