Η νέα δανειακή σύμβαση, για την οποία οι διαπραγματεύσεις θα γίνουν σε περιβάλλον αβεβαιότητας που δημιουργεί η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, προβλέπει άμεσα, στις αρχές του 2012, την εκταμίευση 30 δισ. ευρώ, για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, 30 δισ. ευρώ, για την αναδιάρθρωση του χρέους και 20 δισ. ευρώ για την κάλυψη ελλειμμάτων του προϋπολογισμού.
Κατανομή
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στα 20 δισ. ευρώ, θα διατεθούν για την κάλυψη:
- Του ελλείμματος που θα παρουσιάσει ο προϋπολογισμός στο πρώτο τρίμηνο του 2012. Το έλλειμμα προέρχεται από το γεγονός ότι οι δαπάνες μέχρι και το Μάρτιο θα εξακολουθήσουν να είναι υψηλότερες των εσόδων και, από τον Απρίλιο, προβλέπεται η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, όταν δηλαδή οι πρωτογενείς δαπάνες (μισθοδοσία, λειτουργικά επιχορηγήσεις κ.λπ.) θα υπερκαλύπτονται από τα έσοδα. Ομως το τελικό αποτέλεσμα -και από τον Απρίλιο και μετά- θα είναι έλλειμμα, δεδομένου ότι υπάρχουν και οι δαπάνες για τόκους, οι οποίοι, το 2012, θα είναι 12,8 δισ. ευρώ με το PSI ή 17,9 δισ. ευρώ, χωρίς το PSI. Αυτό σημαίνει ότι ο κρατικός προϋπολογισμός θα είναι ελλειμματικός και θα χρειάζεται δανειακή υποστήριξη από το μηχανισμό, μέχρι, τουλάχιστον, και το 2014.
- Των λήξεων ομολόγων στην ίδια περίοδο, με τη μεγαλύτερη υποχρέωση να αφορά στην αποπληρωμή του τριετούς ομολόγου αξίας 14,5 δισ. ευρώ, που λήγει στις 20 Μαρτίου. Εφόσον λειτουργήσει το PSI, η αξία του ομολόγου που θα αποπληρωθεί θα είναι κατά περίπου 50% μειωμένη, ήτοι θα διαμορφωθεί σε 7,5 δισ. ευρώ.
- Των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τους ιδιώτες, αλλά με τρόπο που θα ενισχυθούν και τα έσοδα. Η τρόικα έχει συμφωνήσει στην εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, με τη χρήση του ποσού της δόσης. Πληροφορίες αναφέρουν ότι, αρχικά, εντός του Μαρτίου, θα καταβληθεί ποσό ύψους 5 δισ. ευρώ, αφήνοντας υπόλοιπο ένα ποσό της τάξης των 1,5 - 2,5 δισ. ευρώ, που θα απομείνει για τους επόμενους μήνες. Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση αυτή, θα αποτελέσει μια ισχυρή ένεση ρευστότητας στην αγορά, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι δεν θα λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις η κρίση στην Ευρωζώνη. Ομως, το σχέδιο του ΥΠΟΙΚ προβλέπει ότι, κατά την καταβολή των καθυστερούμενων οφειλών, θα παρακρατείται τυχόν οφειλή για φόρους, από κάθε επιχείρηση, με στόχο να περιοριστούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές και των ιδιωτών προς το Δημόσιο, αλλά και να τονωθούν τα έσοδα.
Tο Δεκέμβριο
Σημαντικό πρόβλημα για την κάλυψη εντός του Δεκεμβρίου λήξεων εντόκων γραμματίων, ύψους 4 δισ. ευρώ, θα αντιμετωπίσει το ελληνικό Δημόσιο, μετά την έκρηξη των επιτοκίων που καταγράφηκε στη γειτονική Ιταλία, ακόμα και μετά την εκταμίευση της 6ης δόσης.
Η καταβολή της 6ης δόσης, ύψους 8 δισ. ευρώ, που εκτός απροόπτου θα εγκριθεί αύριο από το Eurogroup, έχει προγραμματιστεί να καλύψει τρέχουσες υποχρεώσεις πληρωμών, που έχουν συσσωρευτεί από το Σεπτέμβριο, όταν και έπρεπε να εκταμιευτεί το ποσό, όπως ήταν προγραμματισμένη, καθώς επίσης και οι λήξεις ομολόγων ύψους 2,3 δισ. ευρώ που λήγουν τέλος Δεκεμβρίου. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την κάλυψη των λήξεων των εντόκων γραμματίων που λήγουν τον επόμενο μήνα και οι συνθήκες έκδοσής τους θα είναι δραματικές, δεδομένου ότι αναμένονται ισχυρές πιέσεις στα επιτόκια.
Στην Ιταλία, το επιτόκιο των εξάμηνων εντόκων γραμματίων διαμορφώθηκε στο 6,5%, ενώ το αντίστοιχο ελληνικό επιτόκιο στην τελευταία έκδοση, στις 8 Νοεμβρίου, ήταν 4,89%.
Οι επόμενες εκδόσεις, στις οποίες αναγκαστικά θα προσφύγει το υπουργείο Οικονομικών, είναι η έκδοση εξάμηνων εντόκων γραμματίων εξάμηνης διάρκειας στις 13 Δεκεμβρίου και η δημοπρασία τριμήνων εντόκων στις 20 Δεκεμβρίου. Στόχος είναι να αντληθούν ποσά ύψους 2 δισ. ευρώ, σε κάθε έκδοση, ώστε να αναχρηματοδοτηθούν λήξεις εντόκων που εκδόθηκαν αντίστοιχα τον Ιούνιο και το Σεπτέμβριο.
Πέραν του κινδύνου υψηλού επιτοκίου, ορατός είναι και ο κίνδυνος, δεδομένων των συνθηκών, να μην καλυφθούν τα ποσά που θα ζητήσει το υπουργείο Οικονομικών και θα ανακύψει σημαντικό πρόβλημα.
Με βάση τα στοιχεία του προϋπολογισμού, το υπουργείο Οικονομικών, εντός του Δεκεμβρίου, επιδιώκει να εξασφαλίσει ποσό ύψος 2,22 δισ. ευρώ, που είναι το κόστος της πληρωμής των μισθών και των συντάξεων, ποσό ύψους 700 εκατ. ευρώ για πληρωμές τόκων, και 2,3 δισ. ευρώ για χρεολύσια ομολόγων και 4 δισ. ευρώ για την αναχρηματοδότηση των εντόκων γραμματίων. Χωρίς τα έντοκα, οι «ανελαστικές» δαπάνες φτάνουν σε 5,2 δισ. ευρώ και έστω και με δυσκολία θα καλυφθούν από τις εισπράξεις των φορολογικών εσόδων, εκτός και αν εμφανίσουν μεγάλη υστέρηση. Ο στόχος του υπουργείου Οικονομικών προβλέπει εισπράξεις 6 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο και, με τις συνήθεις αποκλίσεις, στελέχη του ΥΠΟΙΚ εκτιμούν ότι οι εισπράξεις, παρά τις υστερήσεις, θα υπερβούν τα 5 δισ. ευρώ και θα καλυφθούν τα κονδύλια για τοκοχρεολύσια και μισθοδοσία.
Πέραν αυτών όμως, ο δημόσιος τομέας αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα κάλυψης βασικών λειτουργικών δαπανών, μεταξύ των οποίων είναι και οι ελλείψεις χρημάτων για την προμήθεια πετρελαίου σε σχολεία, υπουργεία και άλλους δημόσιους χώρους. Ακόμα, υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε αναλώσιμα, από χαρτιά εκτυπωτών, μέχρι και φάρμακα ή ιατρικά αναλώσιμα, που είναι πιο επείγοντα.
Kάλυψη υποχρεώσεων
Η προοπτική κάλυψης τρεχουσών υποχρεώσεων του Δημοσίου, από την καταβολή της 6ης δόσης, καλλιεργεί ελπίδες σε προμηθευτές του Δημοσίου να λάβουν οφειλόμενα, σε μια δύσκολη συγκυρία που η ρευστότητα στην αγορά έχει συρρικνωθεί και οι τράπεζες δεν παρέχουν δάνεια. Μετά όμως το δυσμενές κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη, με την «έκρηξη» των επιτοκίων δανεισμού της Ιταλίας, διατυπώνονται φόβοι, μήπως η δημοπρασία των εντόκων γραμματίων δεν καλυφθεί ή τα προσφερόμενα επιτόκια είναι ασύμφορα και χρησιμοποιηθούν κεφάλαια από τη δόση, για την εξόφληση των κατόχων των τίτλων.Στην περίπτωση αυτή, θα μειωθούν σημαντικά τα κεφάλαια που θα απομείνουν για ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις.
Ηδη από τα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν αναβλήθηκε η εκταμίευση των 8 δισ. ευρώ, το υπουργείο Οικονομικών έχει περιορίσει τις δαπάνες στα απολύτως απαραίτητα, καθυστερώντας πληρωμές, οι οποίες δεν είχαν άμεσο και επείγοντα χαρακτήρα. Οι εντολές που έχουν δοθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους προβλέπουν ότι, μέχρι την καταβολή της 6ης δόσης, οι πληρωμές θα αφορούν, κατά προτεραιότητα, τόκους χρεολύσια, μισθούς - συντάξεις, επιχορηγήσεις ασφαλιστικών Ταμείων, ΟΑΕΔ και να αναβληθούν οι πληρωμές για τις υπόλοιπες κατηγορίες δαπανών.
Ελλείψει δανειακών πόρων και καθώς ο προϋπολογισμός, παρά τα μέτρα, είναι ελλειμματικός, σε όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες δαπανών υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις, γεγονός που διογκώνει το ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες.
Δεν εξοφλούνται δηλαδή, έγκαιρα, ποσά για πληρωμές προμηθευτών του Δημοσίου, για λειτουργικές δαπάνες, όπως επίσης και κονδύλια του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο μάλιστα περικόπηκε επιπλέον κατά 700 εκατ. ευρώ, φέτος.
Πάντως, η μεταβολή των καθυστερούμενων από το Δημόσιο πληρωμών δεν έχει αποτυπωθεί ακόμα στα στοιχεία των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, δεδομένου ότι, από τα τέλη Σεπτεμβρίου, που ξεκίνησε το πρόβλημα, δεν έχει συμπληρωθεί το 90ήμερο, που απαιτείται, ώστε να χαρακτηριστεί «ληξιπρόθεσμη» μία οφειλή.
Στο τέλος Σεπτεμβρίου
Οι οφειλές του Δημοσίου, στο τέλος Σεπτεμβρίου, είχαν διαμορφωθεί σε 6,48 δισ. ευρώ, αλλά σήμερα είναι αισθητά υψηλότερες. Οι οφειλές των υπουργείων φτάνουν σε 925 εκατ. ευρώ, των ΟΤΑ επίσης σε 925 εκατ. ευρώ, τα νέα (αρρύθμιστα) χρέη των νοσοκομείων σε 1,7 δισ. ευρώ, των διαφόρων νομικών προσώπων σε 234 εκατ. ευρώ, ενώ το μεγαλύτερο ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών προέρχεται από τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς φτάνουν σε 2,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 1,08 δισ. ευρώ αφορά σε οφειλές του Ταμείου Προνοίας.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - pkak@naftemporiki.gr