Ας πάρουμε τα πράγματα απ΄την αρχή.
Μία από τις πρώτες προτεραιότητες του ΚΚΕ κατά την Κατοχή ήταν η αποκατάσταση της επαφής του με τα κομμουνιστικά κόμματα των γειτονικών βαλκανικών χωρών. Έτσι το φθινόπωρο του 1942 ο γ.γ του ΚΚΕ Γιώργος Σιάντος ανέθεσε στον Τηλέμαχο Βερβέρη την αποστολή να έρθει σε επαφή με τα Κ.Κ της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας. Ο Σιάντος του έδωσε γραπτή εντολή και σχετική εξουσιοδότηση. Τελικά μετά από δυσκολίες, ο Βερβέρης την άνοιξη του 1943 καταφέρνει να έρθει σε επαφή με τον Τζώτζο, εκπρόσωπο των Αλβανών κομμουνιστών ανταρτών και τον Τέμπο, εκπρόσωπο του στρατηγείου του Τίτο.[1]
Οι επαφές του Βερβέρη με Αλβανούς και Γιουγκοσλάβους οδήγησαν στην υπογραφή ενός συμφώνου μεταξύ των τριών μερών. Αυτό μεταξύ άλλων συμπεριλάμβανε έναν όρο περί "απελευθέρωσης του πληθυσμού που κατοικεί στην ελληνική, σέρβικη και βουλγάρικη Μακεδονία, ως επιστέγασμα της πάλης του κατά των κατακτητών"[2]. Ο Ιωαννίδης και ο Παπαπαναγιώτου ισχυρίζονται ότι ο Βερβέρης υπέγραψε με δική του πρωτοβουλία το σύμφωνο, χωρίς να έχει καμμία σχετική εντολή απ’το ΚΚΕ. [3]
Τον Ιούνιο του 1943 έρχεται σε επαφή ο Ανδρέας Τζήμας, υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΕ και μέλος της τριμελούς ηγεσίας του ΕΛΑΣ, με τον Τέμπο . Ο Τζήμας ισχυρίζεται ότι κατόρθωσε και τροποποίησε το σύμφωνο που υπέγραψε ο Βερβέρης αλλάζοντας τον παραπάνω όρο για το μακεδονικό ζήτημα [4]. Σύμφωνα με τον Παπαπαναγιώτου, ο Τζήμας πήρε απ΄τον Βερβέρη το πρωτότυπο της αρχικής συμφωνίας, δεν το έδωσε ποτέ σε κανέναν και το κατέστρεψε.[5]
Εκ πρώτης όψεως λοιπόν και βάσει των παραπάνω λεγομένων των κομμουνιστών, ο Τζήμας πήγε πάνω, ήρθε σε επαφή με Αλβανούς και Γιουγκοσλάβους κομμουνιστές και διόρθωσε ένα λάθος του αναρμόδιου Βερβέρη αποκαθιστώντας έτσι την τάξη όσον αφορά το μακεδονικό ζήτημα.
Τι υπέγραψε όμως ο Τζήμας;
Ποιο ήταν το κείμενο της δικιάς του συμφωνίας με τους Γιουγκοσλάβους και Αλβανούς κομμουνιστές αντάρτες;
Το ολοκληρωμένο κείμενο της συμφωνίας του Τζήμα μας το παραθέτει ο καπετάνιος της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, Κικίτσας [6]:
Εστιάζοντας λοιπόν στον δεύτερο όρο της συμφωνίας που αφορά το μακεδονικό βλέπουμε ότι:
α) Ουσιαστικά αναγνωρίζονται οι "μακεδόνες" σαν εθνική οντότητα με φράσεις όπως:
"Πρέπει να ξεσηκωθούν στην πάλη κατά των κατακτητών οι εθνικές μειονότητες που σήμερα ως επί το πλείστον είναι στην υπηρεσία των κατακτητών"
Εδώ ως εθνική μειονότητα στην υπηρεσία των κατακτητών εννοούνται σαφώς οι σλαβόφωνοι της δυτικής Μακεδονίας αφού ένα μέρος τους είχε εξοπλιστεί τότε απ΄τους Ιταλούς κατακτητές της περιοχής.
"...με σκοπό να σηκώσουν τις αλβανικές και μακεδονικές μάζες στην πάλη κατά των κατακτητών"
Εδώ χρησιμοποιείται ο όρος "μακεδονικές" σαν εθνικός προσδιορισμός, εφόσον παραλληλίζεται με την χρήση του όρου "αλβανικές" που είναι σαφής εθνικός προσδιορισμός.
"...οδηγούν τον μακεδονικό λαό στην μεγαλύτερη εθνική περιπέτεια"
"Συμφέρον του μακεδονικού λαού στην Ελλάδα είναι να παλεύει μαζί με τους Έλληνες."
"Η κοινή πάλη με τους Έλληνες θα τους εξασφαλίσει την ισοτιμία που θα τους απαλλάξει από κάθε εθνική καταπίεση"
γ) Αφήνεται ανοιχτή για το μέλλον η "αυτοδιάθεση των μακεδόνων" (δηλαδή η απόσχιση της Μακεδονίας απ’την Ελλάδα):
"Οι αντιπρόσωποι της Αλβανίας και της Γιουγκοσλαβίας έχουν την γνώμη ότι κατά την διάρκεια του πολέμου πρέπει να αναγνωριστεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης σε όλο τον μακεδονικό λαό"
Εδώ ο Τζήμας κάνει μία ντρίπλα. Φαίνεται ότι μόνο οι Αλβανοί και οι Γιουγκοσλάβοι μιλούν για "αυτοδιάθεση των μακεδόνων". Ο ίδιος όμως επιτρέπει να καταγραφεί αυτή η απαίτησή τους στην επίσημη συμφωνία που συνυπέγραψε, πράγμα που σημαίνει ότι δεν το απορρίπτει αλλά το μεταθέτει για αργότερα αφήνοντας ανοικτό κάθε ενδεχόμενο.
"Όλα τα προβλήματα μεταξύ των βαλκανικών λαών θα λυθούν στην βάση της αδερφικής συνεργασίας και της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών"
Βάσει όλων των παραπάνω ο καθένας αντιλαμβάνεται ποια θα ήταν η τύχη της ελληνικής Μακεδονίας αν το μακεδονικό ζήτημα λυνόταν απ’τους βαλκάνιους κομμουνιστές με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών….
Η προδοτική τακτική των κομμουνιστών σχετικά με το μακεδονικό ζήτημα φαίνεται ξεκάθαρα από την παραπάνω συμφωνία η οποία είχε βαρύνουσα πολιτική σημασία διότι υπεγράφη εκ μέρους του ΕΛΑΣ απ’τον Τζήμα που ήταν μέλος της τριμελούς ηγεσίας του και υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΕ. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι τονίζεται στο υστερόγραφο της συμφωνίας πως η συγκεκριμένη απόφαση δεν ήταν για δημοσίευση. Πιθανή δημοσίευσή της τότε το 1943 θα έβλαπτε το πατριωτικό προφίλ που επιχειρούσε να φτιάξει το κομμουνιστοκίνητο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.
Τέλος η γνησιότητά της δεν επιδέχεται καμμίας αμφισβήτησης όπως το σύμφωνο του Πετριτσίου, αφού δημοσιεύτηκε σε βιβλίο σκληροπυρηνικού αριστερού καπετάνιου του ΕΛΑΣ.
Αυτό φυσικά δεν είναι η μοναδική απόδειξη της προδοσίας του πατριωτικού ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σχετικά με το μακεδονικό. Υπάρχουν πολλά ακόμα στοιχεία που θα παρατεθούν εν καιρώ.
[1] Έκθεση Τζήμα στο "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρ.Φαράκου β’ τόμος, σελ. 276, και
Σημείωση νο.42 του Αλ.Παπαπαναγιώτου στις "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη, σελ.514
[2] Έκθεση Τζήμα στο ίδιο, σελ.278
[3] "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη, σελ. 131.
[4] Έκθεση Τζήμα στο ίδιο, σελ.278
[5] Σημείωση νο. 49 του Αλ.Παπαπαναγιώτου στις "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη, σελ.517-8
[6] Η "Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ" του Σαράντη Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.162-3