Σοφια Παπαϊωαννου
Ακόμα και αν η Ελλάδα αποφάσιζε να πάει τη Γερμανία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα θέματα των γερμανικών αποζημιώσεων, των επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου, το Διεθνές Δικαστήριο μπορεί να έκρινε ότι ήταν αναρμόδιο να δικάσει. Αυτό αποκαλύπτει στην «Κ» ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Πληρεξούσιος της Ελλάδας στην Χάγη, Στέλιος Περράκης, για την υπόθεση του Διστόμου.
Οι Γερμανοί, όπως εξηγεί ο καθηγητής, έχουν εκφράσει την επιφύλαξη ότι για θέματα που αφορούν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Π.Π.) δεν δέχονται το Δικαστήριο της Χάγης. Ετσι ακόμα και σε περίπτωση μιας μονομερούς προσφυγής, από πλευράς της Ελλάδος, το Δικαστήριο, του οποίου η δικαιοδοσία είναι δοτή, μπορεί τελικά να έκρινε ότι δεν μπορούσε να δικάσει. Οπως μας θυμίζει, κάτι παρόμοιο έγινε το 1975 όταν ο Καραμανλής έκανε προσφυγή κατά της Τουρκίας στη Χάγη αλλά δίκη δεν έγινε.
Οταν οι ίδιοι οι Γερμανοί προσέφυγαν κατά της Ιταλίας το 2012 στο Δικαστήριο της Χάγης για την υπόθεση του Διστόμου και κέρδισαν, το θέμα που κρινόταν ήταν η ετεροδικία και όχι θέμα που αφορούσε τον Β΄ Π.Π. εξηγεί. Οι απόγονοι των αμάχων θυμάτων του 1944 στο Δίστομο είχαν κερδίσει στο Πρωτοδικείο Λιβαδειάς και στον Αρειο Πάγο. Για να εκτελεστεί όμως η απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων, που συνεπαγόταν κατάσχεση γερμανικών περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα, όπως το Ινστιτούτο Γκαίτε ή η Γερμανική Σχολή, ήταν απαραίτητη η υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης. Ούτε ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης όμως ούτε κανένας έκτοτε δεν έχει βάλει την υπογραφή του διότι δεσμεύεται από απόφαση του Ελληνικού Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, μετά από προσφυγή της Γερμανίας για άλλη υπόθεση στο Λιδωρίκι, αναγνώρισε το 2002 το προνόμιο της ετεροδικίας στη Γερμανία.
Δικαστική ασυλία
Οταν ο δικηγόρος του Διστόμου, Ιωάννης Σταμούλης, αποφάσισε να εκτελέσει την απόφαση της κατάσχεσης στην Ιταλία, η Γερμανία προσέφυγε στη Χάγη κατά της Ιταλίας και κέρδισε με το επιχείρημα της ετεροδικίας ή δικαστικής ασυλίας, το επιχείρημα δηλαδή ότι ένα κράτος δεν μπορεί να δικάσει ένα άλλο κράτος. Οι διακρατικές διαφορές λύνονται με συνεννοήσεις, σε διεθνή δικαστήρια ή σε δικαστήρια του κράτους που κατηγορείται. Ετσι ένας Διστομίτης, ο Α. Σφουντούνης επιχείρησε το 2003 να πάει σε γερμανικό δικαστήριο, στο οποίο όμως έχασε αφού το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι δεν υπάρχει νομοθεσία στη Γερμανία για τη δίκη. Με βάση αυτά τα δικονομικά εμπόδια πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα πρέπει πρωτίστως να επικεντρώσει την προσπάθειά της στο αναγκαστικό κατοχικό δάνειο όπου εκεί έχουμε απτά νομικά πλεονεκτήματα.
Οπως γράφτηκε και στην «Κ» της προηγούμενης Κυριακής, στην κατοχή της Ελλάδας βρίσκονται τα έγγραφα που αποδεικνύουν ότι οι Γερμανοί, ακόμα και μία εβδομάδα πριν αποχωρήσουν από την Ελλάδα, είχαν αρχίσει να αποπληρώνουν σε δόσεις το δάνειο, γεγονός που αποδεικνύει εμπράκτως την αναγνώρισή του. Τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα αμέσως μετά την πτώση του Χίτλερ, έχουν καταγράψει τα ποσά που η Γερμανία και η Ιταλία υποχρέωναν την Ελλάδα να πληρώνει μηνιαίως κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Εξόχως σημαντική είναι και η ρηματική διακοίνωση της Γερμανικής Πρεσβείας στην Αθήνα στις 31 Μαρτίου του 1967, όπου αναφερόμενη στη χορήγηση του ποσού των 115 εκατομμυρίων μάρκων που η Γερμανία έδωσε το 1960 στην Ελλάδα και πήγε όλο σε ατομικές αποζημιώσεις, επισημαίνει ότι «ουδέποτε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπέθεσε πως η Ελληνική Κυβέρνηση προτίθετο να παραιτηθεί επισήμως των νομικά θεμελιωμένων απαιτήσεων που πιστεύει ότι έχει από τον χρόνο της κατοχής κατά τον Β΄ Π.Π.».
Μετά όμως την παρέλευση επτά δεκαετιών, όπου η Ελλάδα δεν έκανε καμία συστηματική νομική προσπάθεια για τις διεκδικήσεις της, κανένα διεθνές συνέδριο ή καμία προσπάθεια επηρεασμού της διεθνούς κοινής γνώμης, όπως επισημαίνει διπλωμάτης με βαθιά γνώση της Γερμανίας, ισχύει αυτό που έλεγε ένας παλιός Γάλλος πρέσβης: «στη διπλωματία δεν αρκεί να έχεις δίκιο αλλά πρέπει το δίκιο σου να το καταστήσεις συμπαθές».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ