Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Ο Μαρίνος εργάζεται σε μια υπηρεσία του δημοσίου, η οποία σε δέκα χρόνια, δεν θα υπάρχει. Αργά ή γρήγορα, όσο και να θέλουν να συντηρήσουν την κατάσταση οι «φύλαρχοι», τα κουκιά δε θα βγαίνουν και ο ηλεκτρονικός εκσυγχρονισμός θα θεωρηθεί απαραίτητος. Ο Μαρίνος, από τους 25 εργαζόμενους ανήκει στους 5 που εργάζονται, γιατί οι άλλοι δεν έχουν επάρκεια στους υπολογιστές...! Όλοι τους βέβαια, λειτουργούν μέσα σε ένα κλίμα απαξίωσης, πικρίας και συγκεκαλυμμένης «αγανάκτησης», εξαιτίας των περικοπών στους μισθούς και στα «κεκτημένα» προνόμια.
Εν τω μεταξύ, το ίδιο συμβαίνει και στους περισσότερους φορείς του κράτους και ιδιαίτερα στους δήμους, όπου οι έλεγχοι είναι ανύπαρκτοι. Όπως πάντα, έτσι και τώρα, απλώνεται το συνηθισμένο σύννεφο υποκρισίας και οι περισσότεροι κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν.
Το σημερινό σύστημα δεν μπορεί πλέον να διοικηθεί, πόσο μάλλον να παράγει αποτελέσματα: Τα 15 σημερινά Υπουργεία εξασκούν 23.142 αρμοδιότητες, ενώ δομούνται σε 149 Γενικές διευθύνσεις, 886 Διευθύνεις και 3.720 Τμήματα. Υπάρχουν 6.500 Κώδικες στον προϋπολογισμό 7.445 διοικητικών συμβουλίων και 14 διαφορετικοί τρόποι για πρόσληψη στη δημόσιο.
Όλα τα δίκτυα διαθέτουν τον κατάλληλο μηχανισμό «αυτονομίας», ώστε να μπορούν να συγκαλύπτουν έντεχνα την αδράνειά τους. Οι προϊστάμενοι είτε αδιαφορούν ενοχλημένοι από τη διάψευση των μισθολογικών προσδοκιών τους... είτε δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τους υφιστάμενους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα υπαλλήλου του ΟΤΕ, που απέφευγε να πάει σε νησί να αποκαταστήσει το δίκτυο, χωρίς να εγκριθούν πρώτα, τα εκτός έδρας. Έχει σημασία η περίπτωση γιατί, μολονότι πρόκειται για ιδιωτικό πλέον οργανισμό, οι υπάλληλοι, εθισμένοι σε «μηχανορραφίες», δεν μπορούν, μετά από τόσα χρόνια, να απαλλαγούν από τα σύνδρομα του δημοσίου. Αναγκάστηκε ο περιφερειακός διευθυντής -που μου μετέφερε και την ιστορία- να τον απειλήσει με αναφορά, για να συνέλθει...
Είναι, δυστυχώς, δεδομένο ότι, σε υποκριτικές κοινωνίες λαϊκισμού και μεσσιανισμού, σαν τη δική μας, δεν θέλουμε να συνειδητοποιήσουμε τη φύση του ανθρώπου. Θεωρούμε, δηλαδή, για κάποιον περίεργο λόγο, ότι ο άνθρωπος είναι «καλός» και «αγαθός» σε ό,τι του ανατεθεί. Γι΄αυτό και επαναλαμβάνουμε συνεχώς τη φαιδρή ρήση «...βεβαίως υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις αλλά δεν είναι όλοι τέτοιοι. Οι περισσότεροι κάνουν σωστά τη δουλειά τους...». Δεν υπάρχει πιο χυδαία φράση από αυτή για να περιγράψεις τον κόσμο. Το σωστό είναι ότι σε όλες τις κοινωνίες οι λίγοι είναι πάντα οι ευσυνείδητοι και γι΄αυτό έχουμε χρέος να τους αναθέσουμε ρόλους επιστασίας, για να παρακινήσουν και τους υπόλοιπους.
Αν μας προβλημάτιζαν όλα τα παραπάνω, θα είχαμε υιοθετήσει αρχές αξιοκρατίας και αποκέντρωσης των δικτύων. Αυτό θα απελευθέρωνε δυνάμεις υγιείς και δημιουργικές. Είμαι βέβαιος πως με το χρόνο, θα επικρατούσε ο εθισμός στην ποιότητα με σταδιακή απαλλαγή από τις δεσμεύσεις του παρελθόντος. Το σύστημα θα απέβαλε τους μέτριους και μάλιστα από τις υψηλές διοικητικές θέσεις. Θα τους καταδίκαζε στην απομόνωση, χωρίς πλέον να μπορούν να ανταποκριθούν στην εξυπηρέτηση του πολιτικού συστήματος. Όλα θα κατέρρεαν και θα ήταν πια επιτακτική η ανάγκη αληθινής επανίδρυσης του ελληνικού κράτους.
Όμως εμείς, περιμένουμε να αλλάξει η διοίκηση του συστήματος από αυτούς, που με κόπο, το έχτισαν ως τώρα. Μα, είναι γνωστό σε όλους, και κυρίως στην αριστερά, ότι η γραφειοκρατία και οι μηχανισμοί συγκεντρωτισμού στηρίζουν τα καθεστώτα «ολοκληρωτικών» συστημάτων. Δεν μπορεί λοιπόν να διοικηθεί ένας πολύπλοκος οργανισμός σχεδόν «αυτοδιοίκητων» υπομονάδων που απέκτησαν «διοικητική αυτάρκεια» και μοναδική σχέση χρηματοδότησης, χωρίς εχέγγυα και ελέγχους. Ακόμα και οι συνδέσεις των φορέων με τις Βρυξέλλες και τα ευρωπαϊκά ταμεία έχουν τον τρόπο τους να διαχειρίζονται κωδικούς, κατά βούληση και πάντα με την ανάλογη «ευελιξία» (το ΕΣΠΑ είναι χαρακτηριστικό δείγμα...).
Ας είμαστε ξεκάθαροι. Η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων αισθάνονται «προδομένοι» και δεν δουλεύουν με όρεξη. Άλλα τους έταξαν και άλλα τους προέκυψαν... Όσοι όμως, ζούμε σε αυτή τη χώρα πρέπει να προχωρήσουμε και δεν μπορούμε να περιμένουμε πότε θα αλλάξει η διάθεση του κάθε «αδικημένου» και θα έρθει η συνείδηση «στα ίσα» της. Έχουμε άλλωστε πολλά δάκρυα να χύσουμε για τους απολυμένους που δεν κατάφεραν να «βολευτούν» ή δεν πρόλαβαν.
Δε νομίζω ότι εμείς οι απλοί πολίτες έχει νόημα να «απολύσουμε» ή να δικαιολογήσουμε τα στελέχη του δημοσίου. Εμείς θέλουμε να λειτουργεί η πολιτεία μας και να μην υποτιμάται η λογική μας. Στις δημοκρατίες, οι ζωές των πολιτών παίρνουν αξία από τη συμπόρευση με την εξέλιξη του πολιτισμού. Αν σε λίγα χρόνια καταρρεύσει το ασφαλιστικό σύστημα, διαλυθούν εντελώς τα σχολεία, ερημώσουν οι υποδομές και πεθαίνουν οι άνθρωποι, χωρίς περίθαλψη, δε θα ζητήσουμε ευθύνες από τον οποιοδήποτε δημόσιο υπάλληλο αλλά από το κράτος. Ας μπει επιτέλους, μια τάξη στο δημόσιο, γιατί η υποκρισία έχει και τα όριά της.
* Ο κ. Ανδρέας Ζαμπούκας είναι Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας
Πηγή:www.capital.gr