Μόνο στο ελληνικό τμήμα του, μήκους 543 χιλιομέτρων, από τα ελληνοτουρκικά μέχρι τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ο αγωγός - διαμέτρου 48 ιντσών (1,2 μέτρων) στο χερσαίο κομμάτι του και ελάχιστης διάρκειας ζωής 50 ετών - θα διασχίσει επτά περιοχές του ευρωπαϊκού δικτύου NATURA 2000· θα διέλθει από σημεία κοντινά σε 200 θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς· θα απαιτήσει την καταβολή αποζημιώσεων σε περίπου 25.000-35.000 ιδιοκτήτες και χρήστες 18000 αγροτεμαχίων· θα "συναντηθεί" με 1443 υποδομές, μεταξύ των οποίων 13 σιδηροδρομικές γραμμές, 14 αυτοκινητόδρομοι και σχεδόν 60 κύριες οδικές αρτηρίες.
Η διαδρομή
Επί ελληνικού εδάφους, ο TAP - αρχικής δυναμικότητας 10 bcm (δισεκατομμυρίων κυβικών) ετησίως, με δυνατότητα επέκτασης στα 20 bcm - θα είναι υπόγειος σε όλο το μήκος του (σε ελάχιστο βάθος 1,5 μέτρου).
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, πύλη εισόδου θα είναι η περιοχή των Κήπων Έβρου (όπου θα συνδεθεί με τον αγωγό TANAP), η εξοδός του από την ελληνική επικράτεια έχει σχεδιαστεί στο ύψος της Διποταμιάς Καστοριάς, ενώ κατά τη διαδρομή θα περνάει από 13 νομούς: Έβρου, Ροδόπης, Ξάνθης, Δράμας, Καβάλας, Σερρών, Κιλκίς, Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Ημαθίας, Φλώρινας, Πτολεμαΐδας και Καστοριάς.
Διασχίζοντας, στη συνέχεια, εγκάρσια την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, θα "αποβιβαστεί" στα παράλια της νότιας Ιταλίας, κοντά στην περιοχή San Foca (Lecce). Υπολογίζεται ότι η αλβανική επικράτεια θα "φιλοξενεί" 205 χιλιόμετρα αγωγού, η Αδριατική 110 χιλιόμετρα και η ιταλική μόλις πέντε.
Λόγος κι αντίλογος
Το έργο, η κατασκευή του οποίου στην Ελλάδα προβλέπεται να ξεκινήσει στα μέσα του 2015 και να διαρκέσει 3,5 χρόνια, εκτιμάται ότι θα αναβαθμίσει γεωστρατηγικά τη χώρα μας "δένοντάς" την γερά με τα δίκτυα αγωγών μεταφοράς αερίου από την Κασπία προς την Δυτική Ευρώπη και καθιστώντας την, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη εκμετάλλευση της δεξαμενής υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου ενεργειακό "παίκτη".
Πέραν τούτου, σημαντικά προβλέπονται τα οφέλη για την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματικότητα μέσω των φορολογικών εσόδων, της έμμεσης προσέλκυσης επιπλέον επενδύσεων και της - έστω προσωρινής - εμπλοκής τοπικών υπεργολάβων και προμηθευτών.
Αναμένεται, επίσης, διαρκούσης της κατασκευής του, να τονώσει την απασχόληση σε περιοχές υψηλής ανεργίας(βάσει της εμπειρίας από παρόμοια έργα, υπολογίζεται ότι το 20%-30% των ανειδίκευτων εργατών που θα απασχοληθούν προσωρινά στο έργο, κατά το κατασκευαστικό του κομμάτι, θα είναι Έλληνες), ενώ εκτιμάται ότι θα επιφέρει μείωση των τιμών αερίου μελλοντικά και τη δυνατότητα τροφοδοσίας περισσότερων περιοχών στην επικράτεια.
Όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλο έργο, δεν λείπουν οι ενστάσεις ως προς τις επιπτώσεις στις περιοχές που θα διασχίζει και οι αμφιβολίες για τα οφέλη που θα αποκομίσει η χώρα μας.
Έτσι, οι ενιστάμενοι υποστηρίζουν, μεταξύ άλλων, ότι η χάραξη του έργου παρουσιάζει προβλήματα σε συγκεκριμένα σημεία (π.χ., στην περιοχή των Τεναγών Φιλίππων, όπου εκδηλώνονται φαινόμενα καθίζησης του εδάφους μέχρι και κατά 4 μέτρα μέσο όρο, ενώ παρατηρούνται και έντονες πλημμύρες), ακόμα ότι παροπλίζονται, για τουλάχιστον 50 χρόνια χιλιάδες στρέμματα αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας, όπως επίσης και ότι προκύπτουν ζητήματα δημόσιας υγείας, λόγω εκπομπής ρύπων.
Κατά τους ίδιους, επειδή βασικός σκοπός του αγωγού είναι η μεταφορά αερίου τράνζιτ από το Αζερμπαϊτζάν προς τη δυτική Ευρώπη, είναι αμφίβολο αν η Ελλάδα θα απολαύσει πραγματικά οφέλη από το έργο, σε επίπεδο μειωμένων τιμών και ευρύτερης τροφοδοσίας.
Με αφορμή τις εξελίξεις γύρω από το σημαντικό αυτό έργο, προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ, αλλά και εν αναμονή της κύρωσης - από το ελληνικό κοινοβούλιο - της Σύμβασης Φιλοξενούσας Χώρας (Host Government Agreement), που θεωρείται προϋπόθεση για την οριστική απόφαση κατασκευής του έργου, το Αθηναικό Πρακτορείο επιχειρεί μια "ακτινογραφία" του TAP με βάση τις εκτιμήσεις και τα στοιχεία της κοινοπραξίας αλλά και τις απόψεις και τον προβληματισμό εκπροσώπων αρμόδιων φορέων και παραγόντων περιοχών από τις οποίες αυτό θα διέρχεται και αναμένεται να επηρεάσει τις οικονομικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες και, εν τέλει, τη ζωή των ανθρώπων.
Πόσο θα ωφεληθεί το ελληνικό δημόσιο;
Βάσει εκτιμήσεων του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), στη διάρκεια ζωής του έργου, το ελληνικό δημόσιο θα ωφεληθεί με περίπου 1,2 δισ. ευρώ (σ.σ. χωρίς να υπολογίζεται η προστιθέμενη αξία που θα προκύψει, η οποία εκτιμάται σε 18 δισ. ευρώ). Τις εκτιμήσεις αυτές επικαλείται, άλλωστε, και η κοινοπραξία TAP AG, στη Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ), που έχει κατατεθεί προς έγκριση στο ΥΠΕΚΑ.
Παράλληλα, σημαντικά θα είναι και τα έμμεσα οφέλη, όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γεώργιος Παπαρσένος, διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου), ο οποίος (ΔΕΣΦΑ) αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία και συντήρηση του αγωγού επί ελληνικού εδάφους.
"Από το έργο θα προκύψουν άμεσα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, με σπουδαιότερα την αύξηση της απασχόλησης - κυρίως κατά την κατασκευαστική περίοδο - και την προκύπτουσα φορολογία. Επιπλέον, το έργο θα επιφέρει και έμμεσα οφέλη από τη χρησιμοποίηση εγχώριων βιομηχανικών προϊόντων, τη δραστηριοποίηση εγχώριων κατασκευαστικών εταιρειών κ.λπ. Επίσης, θα δοθεί η δυνατότητα τροφοδότησης νέων περιοχών της χώρας με φυσικό αέριο και θα ενισχυθεί περαιτέρω η ενεργειακή ασφάλεια" υπογραμμίζει ο κ. Παπαρσένος.
Θα μειωθούν οι τιμές του αερίου στην Ελλάδα; Θα πάει το αέριο σε νέες περιοχές;
Ερωτηθείς αν η είσοδος της αζέρικης SOCAR στην Ελλάδα και τη νοτιοανατολική Ευρώπη (μέσω της εξαγοράς του 66% του ΔΕΣΦΑ) και η δημιουργία του TAP, θα φέρουν πράγματι μειώσεις των τιμών αερίου στη χώρα μας, ο κ. Παπαρσένος εκφράζει την πεποίθηση ότι "προφανώς και θα συμβάλουν στην υγιή ανάπτυξη του ανταγωνισμού προς όφελος των τελικών καταναλωτών".
Ο κ. Παπαρσένος διατυπώνει ακόμη την εκτίμηση ότι η υλοποίηση του αγωγού TAP θα δώσει τη δυνατότητα τροφοδότησης αστικών και βιομηχανικών περιοχών κατά μήκος της όδευσης, όπου δεν υπάρχει ανεπτυγμένο δίκτυο του ΔΕΣΦΑ. Η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών για την τροφοδότηση αυτών των περιοχών προβλέπεται εξάλλου και στη σύμβαση Φιλοξενούσας Χώρας, που υπεγράφη μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της κοινοπραξίας TAP.
ΓΕΩΤΕΕ: Οι τιμές δεν θα μειωθούν
Μιλώντας, ωστόσο, στο Αθηναικό Πρακτορείο ειδήσεων, ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Ανατολικής Μακεδονίας Ζαφείρης Μυστακίδης, υποστηρίζει: "Ο σκοπός του αγωγού είναι η μεταφορά τράνζιτ αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στη Δυτική Ευρώπη. Συνεπώς, δεν θα πάρει αέριο η περιοχή από τον αγωγό και άρα δεν θα μειωθούν οι τιμές".
Προσθέτει δε, ότι ελάχιστα θα είναι και τα οφέλη για την οικονομία: "Δεν θα καταναλώσουμε στην περιοχή το αέριο. Επίσης δεν έχουν καθοριστεί συγκεκριμένα αντισταθμιστικά οφέλη και θα πληρώνονται τέλη διέλευσης μόνο στο Υπουργείο Οικονομικών. Ελάχιστα οφέλη θα υπάρξουν, μόνο αν εργαστούν τοπικά συνεργεία ή γίνουν προμήθειες από τοπικές επιχειρήσεις για την κατασκευή. Δεν υπάρχει όμως σχετική δέσμευση".
Περιφέρεια Αν.Μακεδονίας-Θράκης: "Θα επιμείνουμε για περισσότερο αέριο και χαμηλότερες τιμές"
Ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Αρης Γιαννακίδης σημειώνει πως, στη μελέτη [της κοινοπραξίας], επισημαίνεται ότι αν είναι αναγκαίο, η εταιρεία θα εξετάσει την εγκατάσταση σημείων σύνδεσης με το εθνικό σύστημα, στην επόμενη φάση σχεδιασμού και σε συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση.
Ο ίδιος είναι αποφασισμένος να επιμείνει ιδιαίτερα σε αυτό, καθώς, όπως λέει, "είναι φανερό ότι η οικονομία της περιοχής μας θα έχει οφέλη μόνο εφόσον τροφοδοτηθεί με αέριο και μάλιστα χαμηλότερης τιμής, κάτι που θα θέσουμε επιτακτικά στις αρμόδιες κυβερνητικές αρχές, για λογαριασμό όλων των κοινωνικοοικονομικών φορέων της περιφέρειας".
Περιφέρεια Κ.Μακεδονίας: Η πολιτεία να θέσει τώρα τα θέματα τιμολόγησης και τροφοδοσίας
Ερωτηθείς για το ίδιο θέμα, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, απαντά: "Όσον αφορά την τιμολόγηση και την τροφοδοσία, πεποίθησή μου είναι ότι η πολιτεία και τα αρμόδια υπουργεία πρέπει να θέσουν τα συγκεκριμένα ζητήματα τώρα, όσο διαρκούν οι διαδικασίες σε προπαρασκευαστικό στάδιο".
Προσθέτει δε, ότι στόχος είναι τα οφέλη από την κατασκευή και λειτουργία του ΤAP να διαχυθούν σε ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία.
Περιφέρεια Δ.Μακεδονίας: Να μη μείνουμε απλώς ενεργειακοί "τροχονόμοι"
Στη Δυτική Μακεδονία, όπου οι χαμηλές θερμοκρασίες επεκτείνουν, κατά τόπους, τις απαιτήσεις θέρμανσης στους οκτώ μήνες ετησίως, η δημιουργία του αγωγού δημιουργεί μια νέα προοπτική, σύμφωνα με τον εκεί περιφερειάρχη Γεώργιο Δακή.
"Η Περιφέρεια αποκτά πλέον πρόσβαση και στο φυσικό αέριο [...]. Η ασφάλεια τροφοδοσίας των εν ενεργεία συστημάτων τηλεθέρμανσης, αλλά και η δυνατότητα χωρικής επέκτασής τους στο σύνολο των αστικών και ημιαστικών κέντρων της δυτικής Μακεδονίας τίθενται πλέον σε καινούργια βάση[...] Θεωρώ ότι τα οφέλη από τη διέλευση του αγωγού θα διαχυθούν μεσοπρόθεσμα στο σύνολο της περιφέρειας" σημειώνει.
"Η δυτική Μακεδονία απορροφά το 12% της συνολικής επίπτωσης του έργου για τη Βόρεια Ελλάδα σε όρους προστιθέμενης αξίας, δηλαδή περίπου 2,4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2015-2068" υπογραμμίζει ο κ. Δακής, επικαλούμενος την προαναφερθείσα μελέτη του ΙΟΒΕ.
Κατά τον ίδιο, "η προοπτική να μην αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι ευκαιρίες που δίνει η διέλευση του αγωγού από την περιοχή και να παραμείνουμε απλοί ενεργειακοί τροχονόμοι, αποτελεί τη χειρότερη απειλή".
Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν;
Αν η Ευρώπη αναμένει εναγωνίως το αζέρικο αέριο που θα μεταφέρει ο Διαδριατικός Αγωγός, οι νομοί από τους οποίους διέρχεται ο TAP στην Ελλάδα προσβλέπουν στο άνοιγμα θέσεων εργασίας, κυρίως στο κατασκευαστικό κομμάτι.
Ωστόσο, αυτοδιοικητικοί και επιστημονικοί φορείς και εκπρόσωποι εργαζομένων εκφράζουν επιφυλάξεις τόσο ως προς το κατά πόσον, τελικά, θα τονωθεί η απασχόληση, όσο και για τις εργασιακές σχέσεις που θα ισχύσουν.
Νάουσα: "Με την ανεργία στο 60% δεν μας σώζει η εκ περιτροπής εργασία"
Μεταξύ άλλων, ο αγωγός θα περάσει από τη Νάουσα, μια περιοχή όπου η καθίζηση του κάποτε κραταιού κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας έχει απογειώσει την ανεργία κοντά στο 60%, καθώς από 4500 εργαζομένους στα εργοστάσια του κλάδου έχουν σήμερα απομείνει λιγότεροι από 200, όπως λέει ο πρόεδρος του εκεί Εργατικού Κέντρου Θανάσης Τσίτσης.
Περιμένουν οι εργαζόμενοι κάποια 'ανάσα' από τον αγωγό; "Ενδέχεται να δημιουργηθούν κάποιες θέσεις εργασίας, αλλά το ζήτημα δεν είναι αυτό. Οι θέσεις αυτές, ακόμη και να ανοίξουν, θα είναι εκ περιτροπής, με μισθούς πείνας των 500 ευρώ. Δεν θα λύσουν το πρόβλημά μας" λέει στο ΑΠΕ.
Ροδόπη: "Οι ξένες εταιρείες δεν προσλαμβάνουν ντόπιους"
Μικρό καλάθι κρατάει και ο Παντέλης Μαγαλιός, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κομοτηνής, μιας περιοχής όπου η ανεργία τείνει πλέον στο 45%-46%. "Ο ήδη υφιστάμενος αγωγός αερίου στην περιοχή μας, παρότι πέρασε μέσα από τις Σάπες, δεν πήρε ούτε έναν εργαζόμενο από το νομό. Μια ιταλική εταιρεία, που έφτιαξε εδώ πυλώνες της ΔΕΗ, απασχόλησε Ρουμάνους και Βούλγαρους εργάτες, όχι ντόπιους. Όλα αυτά με κάνουν επιφυλακτικό, δεν νομίζω ότι ο αγωγός θα φέρει θέσεις εργασίας" ισχυρίζεται, σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ.
ΓΕΩΤΕΕ: Εργαζόμενοι με ειδικό καθεστώς;
Ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Ανατολικής Μακεδονίας κ.Μυστακίδης σημειώνει: "Προβλέπεται ότι οι εργαζόμενοι στην κατασκευή [...]θα είναι σε ειδικό εργασιακό καθεστώς. Μάλιστα, η κοινοπραξία δεν δεσμεύεται ακόμα για την τοπική προέλευση των εργαζομένων".
Πρόσθετες ευκαιρίες απασχόλησης γύρω απ' τα "χωριά" των εργαζομένων;
Βάσει των τεχνικών απαιτήσεων του έργου, λέει ο αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας, "η ζήτηση για ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, κατά μήκος της όδευσης, προβλέπεται ότι θα είναι σχετικά χαμηλή. Οφέλη θα προκύψουν για την τοπική απασχόληση, εφόσον γίνουν πράξη οι διαβεβαιώσεις της κατασκευάστριας ότι θα χρησιμοποιηθεί στο μέτρο του δυνατού εργατοτεχνικό δυναμικό και μηχανικά μέσα από την περιφέρειά μας".
Επιπλέον, επισημαίνει, κατοικημένες περιοχές, κυρίως κοντά στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας εργαζομένων στο έργο, εκτιμάται ότι είναι πιθανόν να επωφεληθούν μέσω πρόσθετων ευκαιριών απασχόλησης, αλλά και τής κατανάλωσης στην τοπική αγορά.
Έξι χιλιάδες εργαζόμενοι γύρω από τις περιοχές κατασκευής
Θετική επιρροή στην απασχόληση, με δημιουργία άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας, "βλέπουν" οι περιφερειάρχες Δυτικής Μακεδονίας και Κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με τον κ.Δακή, "αν ληφθεί υπόψη πως γύρω από τις περιοχές κατασκευής του αγωγού θα υπάρχουν περίπου 6000 εργαζόμενοι, γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης και δραστηριοποίησης επιχειρήσεων, όχι μόνο στον αμιγώς τεχνικό τομέα, αλλά και στον κλάδο της παροχής υπηρεσιών υποστήριξης".
Από την πλευρά του, ο κ.Τζιτζικώστας τονίζει ότι "πρόκειται για μια τεράστια επένδυση, η οποία θα δημιουργήσει άμεσα 2000 και έμμεσα 10.000 θέσεις εργασίας, δίνοντας σημαντική ανάσα στο μείζον πρόβλημα της ανεργίας, που πλήττει την Κεντρική Μακεδονία".
"Σχετικά χαμηλή" η ζήτηση για τοπικό ανειδίκευτο δυναμικό, λέει η TAP AG
Σύμφωνα με τη ΜΠΚΕ της κοινοπραξίας TAP AG,η οποία επικαλείται τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η κύρια φάση της κατασκευής του έργου, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας του σταθμού ξεστροπαγίδας στις Σέρρες, θα δημιουργήσει στην Ελλάδα 2.700 θέσεις εργασίας.
"Ανάλογα με τη στρατηγική του ΤΑP AG για τον διαγωνισμό είναι πιθανό να ανατεθεί σε έναν ή περισσότερους εργολάβους και σε έναν αριθμό τοπικών υπεργολάβων η μελέτη, προμήθεια υλικών και κατασκευή του έργου. Συνεπώς, το εργατικό δυναμικό των κατασκευαστικών εργασιών, κατά πάσα πιθανότητα θα αποτελείται από Ελληνες και ξένους εργάτες. Για την κατασκευή θα απαιτηθεί σε μεγάλο βαθμό ένα καταρτισμένο και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Είναι πιθανό, επομένως, η ζήτηση για ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό [...]να είναι σχετικά χαμηλή [...] H TAP θα ενθαρρύνει τους εργολάβους να προμηθευτούν αγαθά και υπηρεσίες από τοπικούς προμηθευτές και να παρέχουν ευκαιρίες για προσλήψεις" υπογραμμίζεται στη ΜΠΚΕ.
Πιθανά προβλήματα
Όπως προαναφέρθηκε, στην Ελλάδα θα αναπτυχθούν τα 543 από τα συνολικά 863 χιλιόμετρα του αγωγού, με υψηλές τεχνικές απαιτήσεις -αφού όπως προαναφέρθηκε μεταξύ άλλων ο TAP θα συναντηθεί με 1.443 υποδομές- αλλά και με προκλήσεις διαφορετικού χαρακτήρα, περιβαλλοντικές και άλλες (π.χ., οι προαναφερθείσες αποζημιώσεις).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την προς έγκριση ΜΠΚΕ της κοινοπραξίας, η συνολική ζώνη εργασίας του αγωγού θα απαιτήσει 20.000 στρέμματα γης, το 80% των οποίων αφορά αγροτική γη.
Ωστόσο, "έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες περιοχές κατά μήκος της διαδρομής, οι οποίες έχουν υψηλή οικολογική αξία. Η συνολική απώλεια οικοτόπων εθνικής και ευρωπαϊκής σημασίας από τη ζώνη εργασίας ανέρχεται σε 3760 στρέμματα περίπου" αναφέρεται στη Μελέτη.
Πώς θα επηρεαστούν το περιβάλλον και οι οικότοποι;
Ο αγωγός θα διασχίσει επτά περιοχές του ευρωπαϊκού δικτύου NATURA 2000, θα διέλθει πλησίον των ορίων δύο εθνικών πάρκων (Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και Κορώνειας-Βόλβης)και θα περάσει από οκτώ εθνικούς χώρους, που έχουν χαρακτηρισθεί καταφύγια άγριας ζωής (από έξι εξ αυτών, πάντως, διέρχεται ήδη και ο αγωγός του ΔΕΣΦΑ).
Σύμφωνα με τη ΜΠΚΕ της κοινοπραξίας, οι ειδικές περιοχές διατήρησης ή προστασίας, κατά μήκος του αγωγού είναι: το νότιο δασικό σύμπλεγμα Εβρου (σε μήκος 13,6 χλμ), ο ποταμός Φιλιούρης (περίπου 300 μέτρα), η περιοχή Λιμνών και λιμνοθαλασσών Θράκης (4,3 χλμ), το Δέλτα του Νέστου και τις Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής και Νήσου Θασοπούλας (επίσης 4,3 χλμ), το Δέλτα των ποταμών Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα-Αλυκή Κίτρους και Ευρύτερη περιοχή Αξιούπολης (1,4 χλμ).
Η κοινοπραξία έχει ήδη ανακοινώσει μέτρα προστασίας στη ΜΠΚΕ, τα οποία φαίνεται ότι ικανοποιούν σε πρώτη φάση τους φορείς. "Στην Ανατολική Μακεδονία" σημειώνει ο κ.Μυστακίδης (ΓΕΩΤΕΕ), "ο αγωγός διέρχεται μόνο από μια περιοχή Νatura (ποταμός Νέστος). Τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε αυτή είναι ικανοποιητικά και δεν θα επηρεαστεί το οικοσύστημα".
Απ΄ την πλευρά του, ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γεώργιος Δακής προειδοποιεί ότι "η περιφέρεια δεν προτίθεται να κάνει εκπτώσεις κανενός είδους στην τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων και περιορισμών", προσθέτοντας πάντως ότι από τη μέχρι στιγμής συνεργασία με τους υπευθύνους εκτιμά ότι θα υιοθετηθούν οι βέλτιστες λύσεις για την προστασία των οικοσυστημάτων.
Τι συμβαίνει στην περιοχή των Τεναγών Φιλίππων;
Στο μεταξύ, την ανάγκη χάραξης του αγωγού εκτός των Τεναγών Φιλίππων επισημαίνουν οι φορείς της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, καθώς -όπως επισημαίνουν- αυτή η "διαδρομή" εγκυμονεί κινδύνους.
"Εκεί υπάρχει υψηλή συγκέντρωση οργανικής ουσίας, με αποτέλεσμα το φαινόμενο συνίζησης (καθίζησης του εδάφους κατά μέσο όρο 4 μέτρα), μεγάλη πιθανότητα εκούσιας ή ακούσιας πυρκαγιάς του εδάφους, έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι απαντήσεις της εταιρείας για το θέμα δεν μας καθησύχασαν" υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ της περιφέρειας.
Ο δε περιφερειάρχης Αρης Γιαννακίδης διατυπώνει την εκτίμηση ότι, λόγω ακριβώς αυτής της ιδιομορφίας, "σε μικρό χρονικό διάστημα θα υπάρξει πτώση του επιπέδου του εδάφους και αποκάλυψη του αγωγού". Ο ίδιος επισημαίνει ότι το πρόβλημα τέθηκε ήδη υπόψη των στελεχών της TAP, σε συνάντηση στην Κομοτηνή, και αναλήφθηκε πρωτοβουλία, από την περιφέρεια, για τη διατύπωση τεκμηριωμένης άλλης όδευσης, εναλλακτικής των Τεναγών Φιλίππων.
Πώς θα επηρεαστεί η γεωργία;
Στην περιοχή της Δράμας, της Καβάλας και των Σερρών, ο αγωγός έχει μήκος περίπου 142 χλμ. "Σε γεωργική γη είναι 124 χλμ και σε δασικές και λιβαδικές εκτάσεις 18 χλμ. Κατά προσέγγιση 2.840 στρέμματα δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν με πολυετείς καλλιέργειες και 1352 στρέμματα δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν καθόλου. Εκτίμηση του αγροτικού εισοδήματος που θα απολεσθεί δεν μπορεί να γίνει χωρίς ολοκληρωμένη αγροτο-οικονομοτεχνική μελέτη, διότι αυτό εξαρτάται από την καλλιέργεια, τις εδαφοκλιματικές συνθήκες της κάθε περιοχής και τις εκάστοτε τιμές παραγωγού" σημειώνει ο κ.Μυστακίδης.
Ο κ.Γιαννακίδης αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι πέραν της αδυναμίας ανάπτυξης πολυετών καλλιεργειών, σε απόσταση 40 μέτρων από τις δύο πλευρές του αγωγού (20 συν 20), σε όλο του το μήκος και για όλη την περίοδο λειτουργίας του, δεν θα επιτρέπεται να αναγερθούν κτήρια όπως γεωργικές αποθήκες ή σταβλικές εγκαταστάσεις.
Υπάρχουν κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία;
Σύμφωνα με το ΓΕΩΤΕΕ ανατολικής Μακεδονίας, η πιθανή επίδραση του έργου στη δημόσια υγεία αφορά 100.000 ανθρώπους σε ακτίνα 17 χιλιομέτρων. Σε υπόμνημά του προς τις αρμόδιες αρχές, το ΓΕΩΤΕΕ εξέφρασε πρόσφατα τους φόβους του για την υγεία ιδιαίτερα των κατοίκων του χωριού Κωνσταντινάτο, λόγω αύξησης των οξειδίων του αζώτου από το 19,5% στο 70%.
"Ωστόσο, η επίδραση είναι ευρύτερη, καθώς η πεδιάδα των Σερρών αποτελεί κλειστό λεκανοπέδιο με συχνή εμφάνιση του φαινομένου θερμοκρασιακής αναστροφής με εγκλωβισμό των ρύπων με ένα τρόπο όπως συμβαίνει στην Αθήνα" υποστηρίζει ο κ.Μυστακίδης.
Ο ΤΑΡ και η ενεργειακή τροφοδοσία Βαλκανίων-Δυτικής Ευρώπης
Με τον TAP θα ανοίξει ο λεγόμενος Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, παρέχοντας μια νέα πηγή φυσικού αερίου.
Μέσω του αγωγού θα τροδοφοτούνται με αέριο διάφορες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης (πχ, Βουλγαρία, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο και Κροατία). Παράλληλα, η προσαιγιάλωση του στις ακτές της Ιταλίας, της τρίτης μεγαλύτερης αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη, παρέχει πολλαπλές δυνατότητες για περαιτέρω μεταφορά αερίου απ' την Κασπία προς Γερμανία, Γαλλία, Μ.Βρετανία, Ελβετία και Αυστρία.
Ωστόσο, οι ποσότητες δεν θα είναι τεράστιες. Προς τι τότε όλη αυτή η συζήτηση για τον Νότιο Διάδρομο και τον TAP, με δεδομένο ότι η αρχική δυναμικότητά του -10 bcm- δεν θα καλύπτει παρά μόνο το 2% της κατανάλωσης αερίου στην ΕΕ;
Η απάντηση, λένε οι υποστηρικτές του έργου, βρίσκεται στη μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία που προσφέρει στην Ευρώπη η πρόσβαση στα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν, η οποία αποδυναμώνει τον κυρίαρχο ρόλο της Ρωσίας και της Gazprom και δημιουργεί προϋποθέσεις για τιμές βασισμένες περισσότερο στους κανόνες προσφοράς και ζήτησης.
Σύμφωνα με πρόσφατη (20/8/2013) έκθεση του "think tank" του αμερικανικού Κογκρέσου (Congressional Research Service- CRM), το 2012 η Ρωσία ήταν υπεύθυνη για το 34% των ευρωπαϊκών εισαγωγών αερίου, ενώ η Γερμανία βασίστηκε στη ρωσική τροφοδοσία για το 35% των εισαγωγών της.
Μάλιστα, συνεχίζει η μελέτη, παράγοντες όπως το σχεδιαζόμενο κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων της Γερμανίας αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Το ασιατικό "αντίδοτο" και οι διμερείς συμφωνίες
Η εξάρτηση αυτή, όμως, θεωρέιται αμφίδρομη, αφού και η Ρωσία απολαμβάνει σημαντικά οικονομικά οφέλη από τις εξαγωγές αερίου στην Ευρώπη. Έτσι, η Ρωσία αναζητά νέους πελάτες.
Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται στην έκθεση της CRM, μέχρι το 2030, η ρωσική κυβέρνηση σχεδιάζει να έχει αυξήσει τις εξαγωγές της προς τις αγορές της Ασίας όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, ώστε να φτάσουν να αντιστοιχούν στο 19-20% των συνολικών πωλήσεών της.
Παράλληλα, κρατικές εταιρείες- κολοσσοί, όπως η Gazprom, προσπαθούν να διατηρήσουν στιβαρή παρουσία στην Ευρώπη, αφενός επιδιώκοντας τη σύναψη μακροπρόθεσμων διμερών συμφωνιών προμήθειας αερίου με χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία, και αφετέρου στοχεύοντας σε εξαγορές μεριδίων σε ευρωπαϊκά δίκτυα διανομής και αποθήκευσης.
Τα ψυχολογικά οφέλη για την Ελλάδα
Τα οφέλη όλων αυτών των εξελίξεων για την Ελλάδα προχωρούν πέραν του ενεργειακού κομματιού, αφού εκτός τού ότι δημιουργούν "μαγιά" για την προσέλκυση επενδύσεων και σε άλλους κλάδους, που σχετίζονται εμμέσως με την ενέργεια, δημιουργούν ένα σημαντικό ψυχολογικό πλεονέκτημα.
Όπως δήλωσε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη ο πρέσβης του Αζερμπαϊτζάν στην Αθήνα, Ραχμάν Μουσταφάγιεφ, "Ο TAP [...] είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για την Ελλάδα, τόσο οικονομικά-εμπορικά, όσο και στρατηγικά [...] Ο ΤAP δεν είναι μόνο αγωγός. Είναι και ψυχολογικά ένα σημαντικό βήμα, που θα δώσει ώθηση στην Ελλάδα".
Ο ρόλος του ΔΕΣΦΑ ως διαχειριστή της αγοράς
Ο TAP θα δώσει μεγάλη ώθηση και στον Διαχειριστή του Ελληνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ). Ερωτηθείς για τον ρόλο που θα διαδραματίσει ο ΔΕΣΦΑ στη λειτουργία και συντήρηση του ελληνικού τμήματος του αγωγού, ο κ.Παπαρσένος επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η συμφωνία συνεργασίας, που υπεγράφη μεταξύ TAP και ΔΕΣΦΑ, έχει τρεις βασικούς πυλώνες συνεργασίας: την εκατέρωθεν ανταλλαγή τεχνικών στοιχείων για την υλοποίηση του αγωγού, την παροχή υπηρεσιών τεχνικής Λειτουργίας και Συντήρησης από το ΔΕΣΦΑ προς τον TAP για το ελληνικό τμήμα και την εξέταση ευκαιριών για την από κοινού ανάληψη δραστηριοτήτων και συνεργασιών υποστήριξης του εν λόγω έργου και εκτός ελληνικών συνόρων.
"Ήδη έχουν συσταθεί από κοινού τεχνικές επιτροπές, με εξειδικευμένα στελέχη των δύο εταιρειών, οι οποίες συνεργάζονται για την επίτευξη και υλοποίηση αυτών" επισημαίνει ο κ.Παπαρσένος.
Κατά τον ίδιο, η υλοποίηση του αγωγού ΤΑΡ, η δεύτερη αναβάθμιση του τερματικού σταθμού ΥΦΑ της Ρεβυθούσας, αλλά και τα υπόλοιπα στρατηγικά σχέδια του ΔΕΣΦΑ, θα μετατρέψουν την Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο φυσικού αερίου.
"Θα υπάρξει ανάγκη για τη σύσταση μίας ενιαίας αγοράς, η οποία θα έχει ως αντικείμενο τις συναλλαγές φυσικού αερίου, μεταξύ των προμηθευτών για την προαγωγή του υγιούς ανταγωνισμού. Ο ΔΕΣΦΑ έχει ως στρατηγικό στόχο να οργανώσει την εν λόγω αγορά και να τη διαχειριστεί ως λειτουργός αυτής" καταλήγει._