Το καμπανάκι για τα χρέη του ιδιωτικού τομέα έπρεπε να είχε χτυπήσει από το 2010, όταν η αύξηση των καθυστερούμενων δανείων, αλλά και τα ποσά των ληξιπρόθεσμων οφειλών άρχιζαν να “φουσκώνουν” και οι τράπεζες άρχιζαν να κλείνουν τη στρόφιγγα. Τότε, η προσοχή επικεντρώθηκε στο δημόσιο χρέος, οι αγορές εστίασαν σε αυτό το μέγεθος και έτσι οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν (λόγω Μνημονίου) προκάλεσαν “έκρηξη” των οφειλών νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς Δημόσιο και Τράπεζες, καθώς η ανεργία, η ύφεση και οι αναγκαστικές εισπρακτικές πολιτικές επέφεραν ραγδαία μείωση των εισοδημάτων και την εντυπωσιακή αύξηση των κόκκινων δανείων και χρεών προς Ταμεία.
Μελετώντας τα στοιχεία που συνέλεξε το newmoney.gr, κατά την περίοδο 2008 έως το 2014 μόνο οι καθυστερήσεις δανείων νοικοκυριών και επιχειρηματιών αυξήθηκαν κατά 567%! Από 11,9 δισ. Ευρώ που ήταν το 2008 έχουν αγγίξει το ποσό των 80 δισ. Ευρώ (εκτιμήσεις) το 2014, ενώ μαζί με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των πολιτών προς το Δημόσιο και Ταμεία το σύνολο φτάνει τα 147 δισ. Ευρώ το 2014, σημειώνοντας αύξηση κατά 227% από το 2008. Σημειώνεται ότι μόνο οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Ελλήνων στην ΔΕΗ φτάνουν το 1 δισ. ευρώ.
Τα απλήρωτα χρέη προς το Δημόσιο -από 33,5 δισ. ευρώ το 2009- άρχισαν να αυξάνονται με μεγάλο ρυθμό, φθάνοντας τα 52,5 δισ. ευρώ το 2012, τα 62,55 δισ. ευρώ το 2013 και στα 67,25 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2014, σημειώνοντας αύξηση εντός 4 χρόνων και κάτι μηνών κατά 33,75 δισ. Ευρώ. Αύξηση 271% έχουν καταγράψει και οι φορολογούμενοι που χρωστούν στην Εφορία, όπου από 700.000 το 2009 αγγίζουν τα στα 2,5 εκατομμύρια το 2014.
Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά την περίοδο 2008 έως 2014 κατά 86 δισ. ευρώ, ενώ το ιδιωτικό χρέος μειώθηκε κατά 22 δισ. ευρώ, καθώς μειώθηκε η πιστωτική επέκταση (χορήγηση νέων δανείων), αλλά ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αυξηθεί λόγω της συρρίκνωσης του τελευταίου, προκαλώντας αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Καθυστερήσεις προς τράπεζες και Δημόσιο
2008
|
2010
|
Δεκ. 2013
|
2014
|
Συνολική αύξηση %
| |
Καταναλωτικά, στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια σε καθυστέρηση
|
11,9 δισ. €
|
28,6 δισ. €
|
68,9 δισ. €
|
77-80 δισ. € *
|
567%
|
Ληξιπρόθεσμες οφειλές προς Δημόσιο
|
32,8 δισ. €
|
33,5 δισ. €
|
62,55 δισ. €
|
67 δισ. €
|
103%
|
Σύνολο Ληξιπρόθεσμων οφειλών ιδιωτικού τομέα
|
44,7 δισ. €
|
62,1 €
|
114,9 €
|
147 δισ. €
|
227%
|
Ποσοστό επισφαλειών προς τράπεζες
|
5%
|
7.7
|
31.6
|
32-35
|
30 %
|
Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος
*Εκτιμήσεις
| |||||
Πάντως, φαίνεται ότι κάποιοι είχαν υποψιαστεί τι συμβαίνει και το 2012, όταν όλοι ασχολούμασταν με τα δημοσιονομικά. Τότε είχε βουίξει η αγορά ότι παρουσιάστηκε ένα σχέδιο από την αμερικανική εταιρεία Bain στο υπουργείο Οικονομικών, αλλά και στη διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος για το πώς θα αντιμετωπίσουν τα πιστωτικά ιδρύματα την ανακεφαλαιοποίησή τους και τις επισφάλειες που θα προκύψουν. Όπως είχε τότε κυκλοφορήσει, στο μυστικό report των ξένων οίκων αναφερόταν ότι «την ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζες και η κυβέρνηση θα πρέπει να τη δουν και υπό ένα αναπτυξιακό πρίσμα, το οποίο σημαίνει μια συντεταγμένη απομόχλευση των επιχειρηματικών δανείων με διαγραφή χρεών στη βάση βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σχεδίων, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις, απαλλαγμένες από τα βάρη των χρεών τους να μπορέσουν να αναλάβουν νέα επενδυτικά σχέδια και να ενισχύσουν την κερδοφορία τους». Κάτι σας θυμίζει;
Στο παρακάτω πίνακα είναι εμφανής η δυσκολία των Ελλήνων να αποπληρώσουν δάνεια και χρέη, ενώ το σύνολο του ιδιωτικού χρέους μειώνεται σε απόλυτο αριθμό, αφού η πιστωτική επέκταση είναι αρνητική.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Συνολικός δανεισμός κράτους, νοικοκυριών και επιχειρήσεων
2008
|
2010
|
2013
|
2014
| ||
Ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ
|
103%
|
116%
|
120%
|
118%
| |
Δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ
Σύνολο χρεών
% ΑΕΠ
|
112.9%
215.9
|
148.3%
264,3
|
188.4
218
|
188,9
308
| |
ΑΕΠ (δισ)
|
233 €
|
222 €
|
184 €
|
185 €
| |
Πηγές: Τράπεζα της Ελλάδος, Ευρωπαϊκή Επιτροπή
| |||||
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. Εξέλιξη δημόσιου και ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα 2008-2014
Δημόσιο χρέος
|
Ιδιωτικό χρέος
|
Σύνολο
| ||||
Έτος
|
Δισ. ευρώ
|
% ΑΕΠ
|
Δισ. ευρώ
|
% ΑΕΠ
|
Δισ. ευρώ
| |
2008
|
263
|
112.9
|
240
|
103,0
|
503
| |
2010
|
329,3
|
148,3
|
257
|
116,0
|
586,3
| |
2013
|
347,6
|
188,4
|
220
|
120,0
|
567
| |
2014
|
349,3
|
188,9
|
218,3
|
118,0
|
567,6
| |
Πηγές: Eurostat και Ευρωπαϊκή Επιτροπή
| ||||||
Πότε ξεκίνησε, τι γίνεται με τις άλλες χώρες
Διαπίστωση αποτελεί ότι το ιδιωτικό χρέος, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αυξανόταν συνεχώς από τη δεκαετία του 1980 και μετά, αλλά ήταν ιδιαίτερα χαμηλό στην Ελλάδα σε όλη την περίοδο 1980-2010, ενώ το το χρέος των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ήταν από τα χαμηλότερα ακόμα μικρότερο και από αυτό των ΗΠΑ.
Μετά το 2010, παρατηρείται μεγάλη αύξηση του δανεισμού των νοικοκυριών στην Ελλάδα, αλλά και την Πορτογαλία και την Ισπανία κατά τη δεκαετία του 2000.
Στα τέλη του 2013 το ιδιωτικό χρέος της Ισπανίας ήταν στο 185% του ΑΕΠ, στην Πορτογαλία στο 220% και της Ιρλανδίας στο 292%! Στην Ελλάδα ενώ το 2009 δεν ξεπερνούσε το 110% του ΑΕΠ το 2013 ανήλθε στο 120%. Αντίστοιχα, το 1999 τα ιδιωτικά χρέη της περιφέρειας ήταν: στο 99% του ΑΕΠ στην Ισπανία, στο 146% στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία (στοιχεία του 2002) στο 168%. Υπενθυμίζεται ότι η Ισλανδία προχώρησε σε «κούρεμα» των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών στο 16% του ΑΕΠ της χώρας και παρόμοιο σχέδιο είχε εφαρμοστεί στις ΗΠΑ όταν FED το 2012 και οι 49 από τις 50 Πολιτείες συμφώνησαν με τις πέντε μεγαλύτερες τράπεζες να διαγράψουν μέρος των οφειλών όσων έχουν στεγαστικά δάνεια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στα δάνεια προς τις τράπεζες. Για τα καταναλωτικά και τα στεγαστικά έχουν ληφθεί σημαντικές προβλέψεις, ωστόσο για τα επιχειρηματικά δάνεια δεν έχουν ακολουθήσει ανάλογη πολιτική, με την πίεση της τρόικας για αναδιαρθρώσεις δανείων να είναι συνεχής.