ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ*
Η θρησκεία ξαναβρήκε τον κεντρικό της ρόλο στη Μέση Ανατολή. Ο Μωάμεθ ίδρυσε την τέλεια θρησκεία που δεν επιδέχεται βελτιώσεις ώστε κάθε ανατρεπτικό τζιχάντ (ιερός πόλεμος) να επαναφέρει την κοινωνία των πιστών στο αρχικό πρότυπο. Κοσμικά πειράματα σαν τον εθνικισμό του Μπάαθ δεν έχουν πια θέση στα τοπικά καθεστώτα, με εξαίρεση, ακόμα, τη Συρία. Η ριζοσπαστική Αλγερία στη Βόρεια Αφρική και η Αίγυπτος αποτελούν πεδία μαχών με πρωταγωνιστές τους στρατιωτικούς και τους θρησκευόμενους.
Η μεγάλη ωστόσο σύγκρουση ανάμεσα στους σιίτες και τους σουνίτες διαδραματίζεται στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ. Μετά την αποτυχία τους να ανατρέψουν την άρχουσα αλεβιτική μειοψηφία του καθεστώτος Ασαντ, οι σουνίτες αντάρτες στράφηκαν στο κατακερματισμένο Ιράκ που έχει υπάρξει κληρονομιά του ανωφελούς υιού Μπους.
Ως πρωταθλητής της αστυνόμευσης, ο μακαρίτης πλέον Σαντάμ Χουσεΐν δεν επέτρεπε στους φανατικούς τζιχαντιστές να παρεισφρέουν (και όχι παρεισφρύουν) στη χώρα του, ενώ η ιθύνουσα σουνιτική τάξη είχε απορρίψει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τους Σαουδάραβες προστάτες τους.
Το κράτος του Σαντάμ δεν ήταν βέβαια κράτος δικαίου αλλά δεν μέτραγε χίλιους νεκρούς τον μήνα από τους τρομοκράτες της σήμερον, ενώ το καθεστώς Μπάαθ ήταν κοσμικό και επέτρεπε στις γυναίκες να ακολουθούν όλα τα επαγγέλματα και να κυκλοφορούν χωρίς καλύπτρα.
Οι νέοι τζιχαντιστές με τα αρχικά ΙΣΙΣ (το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Αλ Σαμ), αφού δεν κατάφεραν να αλώσουν τη Συρία ολόκληρη, αρκούνται στο ανατολικό της τμήμα και φιλοδοξούν να ενώσουν όλους τους ορφανούς σουνίτες του Ιράκ με έδρα τη Βαγδάτη.
Η σιιτική ηγεσία της χώρας, με πρωθυπουργό επί οκτώ χρόνια τον Νουρί αλ Μαλικί, δεν φρόντισε να διανεμηθούν οι κρατικές εξουσίες έτσι ώστε να συμβιώσουν οι εθνικές και θρησκευτικές ομάδες του Ιράκ. Στην κατ’ όνομα ενιαία χώρα, ο Μαλικί ήλεγχε μόνο το 25% της Βουλής αλλά είχε κατασκευάσει γέφυρες με το Ιράν που του επέτρεπαν να ασκεί εξουσία. Η σιιτική ηγεσία διαθέτει ακόμα στρατό ενός εκατομμυρίου, χωρίς όμως εγγύηση ότι μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία το ΙΣΙΣ στο πεδίο της μάχης. Οι Αμερικανοί, προκειμένου να εμποδίσουν το ΙΣΙΣ να καταλάβει τη Βαγδάτη, βομβαρδίζουν ήδη τους τζιχαντιστές εκτός αστικών κέντρων. Με αμερικανικές και ιρανινές πιέσεις και ευλογίες, πρωθυπουργός στη θέση του Μαλικί τοποθετήθηκε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Χαϊντέρ Αμπαντί.
Τροφός των σιιτών είναι πάντα το Ιράν και των σουνιτών παραμένει η Σαουδική Αραβία. Αυτή η ιστορική διαμάχη απειλεί το σύνολο της Αραβικής Χερσονήσου.
Ολα αυτά συμβαίνουν σε εποχή απουσίας των δυτικών δυνάμεων. Η μεν Ε.Ε. γιατί δεν διαθέτει τη στρατιωτική ισχύ, οι δε ΗΠΑ γιατί δεν έχουν πια το παλιό ενδιαφέρον για το ενεργειακό συμπλήρωμα που χρειάζονταν. Οσο πλησιάζουν την ενεργειακή επάρκεια από δικές τους πηγές, απομακρύνονται από το χάος της Μέσης Ανατολής.
Εκτός από το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, παραμένουν στο προσκήνιο η Αίγυπτος και βέβαια το Ισραήλ. Η απομάκρυνση των ΗΠΑ ενισχύει την ελευθερία κινήσεων των Ισραηλινών που μπορούν πια να ταπεινώνουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ αλλά και τον υπουργό Εξωτερικών χωρίς συνέπειες στην παροχή στρατιωτικής βοήθειας.
Οι βομβαρδισμοί της Γάζας αποδεικνύουν ότι η διεθνής κοινή γνώμη δεν απασχολεί τον κ. Νετανιάχου, ενώ το Ιράν ελάχιστα απειλεί το Ισραήλ με τους χεσμπολάχ, καθώς αυτοί είναι απασχολημένοι με τους θρησκευτικούς πολέμους της περιοχής.
Προνομιακοί αποδέκτες αμερικανικής και ισραηλινής στρατιωτικής εκπαίδευσης και βοήθειας, οι Κούρδοι του Βορείου Ιράκ έχουν κιόλας αποκτήσει την αυτονομία τους και οι Πεσμεργκά μαχητές τους είναι οι μόνοι που μπορούν να αντιμετωπίσουν τους πολεμιστές του ΙΣΙΣ.
Ο υπόλοιπος ισλαμικός κόσμος βρίσκεται σε αξιοθρήνητη κατάσταση, κακοδιοίκηση και διάσπαση. Από τη χαοτική Λιβύη μετά τον θάνατο του Καντάφι ώς το ανομικό Κέρας της Αφρικής και την προβληματική Υεμένη, ο ισλαμικός κόσμος μόνο την εντολή της «υπακοής» δεν τηρεί.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ευρώπη και την Ελλάδα; Οι απελπισμένοι πρόσφυγες που μεταφέρουν τις τραυματικές τους εμπειρίες ή οι τζιχαντιστές φανατικοί θα επανεμφανίζονται στο ευρωπαϊκό προσκήνιο με οδηγό τα προβληματικά και επικίνδυνα θρησκευτικά τους οράματα; Δυστυχώς τα παιδιά του Ισλάμ πολλαπλασιάζονται πιο γρήγορα από τους άθρησκους πληθυσμούς της Ευρώπης. Κάποτε, στο μέλλον, θα βρεθούν εντός των τειχών.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.