Τη μελέτη διενήργησαν επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης μεταξύ των οποίων και η ελληνίδα Δρ Κατερίνα Δούκα και δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature.
Η χρονολόγηση
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ Δούκα «πρόκειται για τη μεγαλύτερη ως τώρα έρευνα που αφορά την ακριβή χρονολόγηση της εξαφάνισης των Νεάντερταλ στην Ευρώπη και της εμφάνισης των πρώτων ανθρώπων του είδους μας στην ίδια περιοχή».
Η χρονολόγηση έγινε με τη μέθοδο του ‘Ανθρακα-14 στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Τα δείγματα
Τα δείγματα προέρχονται από 40 σημαντικές προϊστορικές θέσεις της Ευρώπης που συνδέονται με την παρουσία των τελευταίων Νεάντερταλ, μεταξύ των οποίων και δύο ελληνικά σπήλαια: το Φράγχθι στην Αργολίδα και το Λακωνίς κοντά στο Γύθειο.
Το σπήλαιο της Μάνης όπου βρέθηκαν ίχνη των Νεάντερταλ:
«Όσον αφορά στην Ελλάδα, χρησιμοποιήσαμε δείγματα κυρίως από το Λακωνίς, γιατί από το Φράγχθι έχουμε δημοσιεύσει τα αποτελέσματα και απλά τα χρησιμοποιήσαμε συγκριτικά. Το σημαντικότερο σε αυτή την έρευνα είναι ότι βρήκαμε ακριβώς πότε εξαφανίστηκαν οι Νεάντερταλ, καθώς ξεπεράσαμε πολλά προβλήματα που είχαν να κάνουν τόσο με τη ραδιοχρονολόγηση όσο και με το ανασκαφικό υλικό, το οποίο συχνά δεν ήταν σε καλή κατάσταση» διευκρινίζει η ερευνήτρια.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, τα παραπάνω υποδεικνύουν ότι οι Νεάντερταλ συνέχισαν να ζουν στην Ευρώπη για μερικές χιλιάδες χρόνια μετά την άφιξη των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων, που έγινε πριν από περίπου 45 με 43.000 χρόνια.
Παλαιότερες μελέτες τοποθετούσαν την εξαφάνισή τους μέχρι 70.000 χρόνια πριν από τη σύγχρονη εποχή.
Οι Νεάντερταλ επιβίωσαν επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην Ιβηρική Χερσόνησο σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη καθώς δεν υπάρχουν ίχνη σύγχρονων ανθρώπων σε εκείνη την περιοχή του κόσμου μέχρι πριν από 45.000 χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, η νέα έρευνα τοποθετεί κοντύτερα στο παρόν την εξαφάνιση των Νεάντερταλ, πράγμα που σημαίνει ότι ο χρόνος για την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πληθυσμών ήταν αρκετός και η ανταλλαγή ιδεών και γενετικού υλικού πιθανή. Μάλιστα, πρόσφατες γενετικές έρευνες έχουν δείξει πως τουλάχιστον 1%-4% του DNA των ανθρώπων που ζουν σήμερα στον πλανήτη, πλην των Αφρικανών, προέρχεται από τους Νεάντερταλ.
«Χρησιμοποιώντας τα πιο σύγχρονα επιστημονικά και στατιστικά εργαλεία έχουμε για πρώτη φορά μια σαφή εικόνα για τα πρώτα βήματα της εξάπλωσης του είδους μας εκτός Αφρικής, καθώς και για το αποτέλεσμα αυτής της εξάπλωσης στους πληθυσμούς που ζούσαν ήδη στην Ευρασία επί εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, όπως οι Νεάντερταλ» υποστηρίζει η κ. Δούκα.
Η εξαφάνιση των Νεάντερταλ
Οι ερευνητές κάνουν σαφές πως σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν ενδείξεις βίας από τον ένα προς τον άλλο πληθυσμό ούτε όμως και ενδείξεις συμβίωσης στις ίδιες περιοχές και σπηλιές. Ο πληθυσμός των Νεάντερταλ κατακερματίστηκε και αποκλείστηκε σε περιοχές στα όρια της Ευρώπης όπου και συνέχισαν να ζουν σε μικρές ομάδες, ωσότου αφανίστηκαν οριστικά πριν από περίπου 40.000 χρόνια.
Βάσει των νέων χρονολογήσεων, η εξαφάνιση των κοντινών συγγενών μας δεν προκλήθηκε αποκλειστικά από την εξάπλωση των σύγχρονων ανθρώπων, αλλά από ένα συνδυασμό παραγόντων που έδρασαν παράλληλα, όπως είναι ο χαμηλός πληθυσμός των Νεάντερταλ και η περιθωριοποίηση ομάδων σε συγκεκριμένες περιοχές της Ευρώπης, η ισχυρή πίεση από τις αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες που επικράτησαν στην Ευρώπη πριν από 40.000 και, τέλος, η εξάπλωση των Χόμο σάπιενς σε ένα ή περισσότερα κύματα μετανάστευσης.
Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ (Homo neanderthalensis), ή απλά Νεάντερταλ, είναι είδος ανθρωπίδη το οποίο εμφανίστηκε 130.000 χρόνια πριν και υπήρξε μέχρι πριν 35.000 χρόνια. Η ονομασία του προέρχεται από την κοιλάδα Νεάντερταλ της Γερμανίας, όπου το 1856 ανακαλύφθηκαν από εργάτες απολιθωμένα οστά τα οποία αποδόθηκαν στο συγκεκριμένο είδος.
Οι Νεάντερταλ έτρωγαν, εκτός από ψητά κρέατα, ξηρούς καρπούς, βολβούς και διάφορα είδη βατόμουρων.
Η Κατερίνα Δούκα και ο Τόμας Χάινχαμ συλλέγουν δείγματα απο μία σπηλιά στην Ρωσία. (Φωτογραφία: Thomas Higham ).
