Ο όρος «νεκροφάνεια» κυριάρχησε στην επικαιρότητα την περασμένη εβδομάδα με αφορμή το περιστατικό με την 49χρονη από τη Θεσσαλονίκη που φερόταν με βάση καταγγελίες να ζητάει βοήθεια για να βγει έξω από τον τάφο.
Ο ιατροδικαστής έθεσε τέλος στην υπόθεση- θρίλερ καταλήγοντας μετά την εξέταση ότι η γυναίκα είχε καταλήξει προτού ταφεί, ωστόσο για τους επιστήμονες παραμένει πάντα ένα ιδιαίτερο «ζωντανό» θέμα η διαπίστωση του θανάτου.
«Νεκροφάνεια είναι η κατάσταση ανθρώπου η οποία χαρακτηρίζεται από προσωρινή παύση ή επιβράδυνση των βιολογικών λειτουργιών του ώστε να δίνει την εντύπωση ότι είναι νεκρός» λέει στο protothema.gr ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, κ. Γρηγόρης Λέων, προσθέτοντας ότι «είναι πιθανό κάποιες παθολογίες ή βίαιες αιτίες να οδηγήσουν σε τέτοια κατάσταση».
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα παλαιότερα χρόνια όπου η ιατρική δεν είχε αναπτυχθεί και που η πιστοποίηση του θανάτου δεν ακολουθούσε πάντα τους κανόνες της επιστήμης, είναι πιθανό και στην πατρίδα μας άνθρωποι που βρίσκονταν σε κατάσταση νεκροφάνειας να είχαν ταφεί. «Αυτό ήταν δυνατόν να συνέβαινε είτε γιατί δεν υπήρχε πάντα η φυσική παρουσία ιατρού κατά την εξέταση του θανόντα, είτε γιατί τα μέσα που χρησιμοποιούταν ήταν κυρίως εμπειρικά (ακρόαση, ψηλάφηση) και όχι εξέταση με ηλεκτροκαρδιογράφημα. Εντούτοις επίσημα καταγεγραμμένα περιστατικά δεν φαίνεται να υπάρχουν στην ελληνική ιατρική βιβλιογραφία και οι όποιες αναφορές περιορίζονται σε ιστορίες και αφηγήσεις» λέει ο κ. Λέων.
Το φαινόμενο του Λαζάρου
Μπορεί για τη νεκροφάνεια να μην υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία, αλλά στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ένα φαινόμενο ανάλογο της νεκροφάνειας, το φαινόμενο του Λαζάρου (Lazarusphenomenon το ονομάζουν οι επιστήμονες).
Συγκεκριμένα, αναφέρονται περιστατικά όπου όπως εξηγεί ο κ. Λέων, «ενώ μετά από την προσπάθεια αναζωογόνησης διαπιστώνεται αναστολή της αναπνοής και της κυκλοφορίας και το ηλεκτροκαρδιογράφημα δίνει ισοηλεκτρική γραμμή (θάνατος), μετά από χρονικό διάστημα ,συνήθως κάποιων λεπτών, η κυκλοφορία επανέρχεται. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα το χρονικό διάστημα επαναφοράς είναι αρκετά μεγάλο».
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πρόσφατη περίπτωση «θανόντα» στη Μαλαισία ο οποίος επανήλθε στη ζωή 40 λεπτά μετά την πιστοποίηση του θανάτου του, ενώ άλλες περιπτώσεις (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ κα) καταγράφουν την επαναφορά ακόμα και ώρες μετά τον θάνατο.
Στην Ελλάδα υπάρχει ένα καταγεγραμμένο περιστατικό ενός 53χρονου άνδρα όπου δύο λεπτά μετά την παύση της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης επανήλθε στη ζωή.
Συνολικά από το 1982, περίπου 40 τέτοια περιστατικά καταγράφονται στην διεθνή ιατρική βιβλιογραφία, λέει ο ιατροδικαστής, επισημαίνοντας όμως ότι «πρέπει το φαινόμενο να μελετηθεί περισσότερο και στη χώρα μας και κυρίως να υπάρξει παρακολούθηση των ασθενών που έχουν δεχτεί αναζωογόνηση για τουλάχιστον 10 επιπλέον λεπτά μετά την διαπίστωση του θανάτου».
Τι ορίζει ο Κανονισμός των Νεκροταφείων
Σε κάθε περίπτωση, εάν για την πιστοποίηση του θανάτου εφαρμόζονται πλήρως οι κανόνες της ιατρικής, τέτοια φαινόμενα εκμηδενίζονται, παρατηρεί ο κ. Λέων. «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η επιβεβαίωση της αναστολής αναπνοής και κυκλοφορίας να γίνεται από τον ίδιο τον ιατρό και μάλιστα όχι μόνο με εμπειρικές μεθόδους αλλά και με χρήση ηλεκτροκαρδιογραφήματος» τονίζει ο ιατροδικαστής.
Με προσοχή πρέπει να ακολουθείται και η διαδικασία της ταφής βάσει των όσων ορίζει ο νόμος. Στον Κανονισμό Περί Νεκροταφείων και ενταφιασμού νεκρών ορίζεται σαφώς ότι «η ταφή παντός νεκρού επιτρέπεται μετά πάροδον 12 ωρών από του νομίμως πιστοποιουμένου θανάτου, και επί περιπτώσεων νεκροτομής του πτώματος, αμέσως μετ' αυτήν». «Εάν οι ιατροί και όλοι οι εμπλεκόμενοι τηρούν πιστά τους κανόνες, είναι βέβαιο ότι ούτε νεκροφάνεια ούτε ανάλογα φαινόμενα θα διαπιστώνονται και φυσικά δεν θα προβληματίζεται κανείς για το εάν ο άνθρωπος που οδηγήθηκε σε ταφή, είχε όντως πεθάνει» καταλήγει ο κ. Λέων.
Παναγιώτα Καρλατήρα
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ