Συγκεκριμένα, κατά την πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, η κα Δούρου ανέφερε πως το ΥΠΕΚΑ «επιχειρεί ωμή πολιτική παρέμβαση σε βάρος των περιφερειών, επιχειρώντας να ελέγξει και να κηδεμονεύσει τη διαδικασία αναθεώρησης των ΠΕΣΔΑ».
Το υπουργείο, προκειμένου να επιτύχει όσο το δυνατόν πιο χαμηλό πρόστιμο στις 2 Δεκεμβρίου, οπότε και θα εκδοθεί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τη λειτουργία των παράνομων χωματερών στην Ελλάδα, προσπαθεί -έστω και με προσωρινές μεθόδους- να τις κλείσει όλες μέσα στο επόμενο δεκαήμερο.
Ωστόσο, η κα Δούρου δεν έδειξε να πείθεται από τις προθέσεις του ΥΠΕΚΑ και έτσι ανακοίνωσε ότι το θέμα που έχει ανακύψει με το άρθρο 17 στο νομοσχέδιο για την «Ενίσχυση της ανακύκλωσης και βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων» και την απόπειρα της κυβέρνησης να κηδεμονεύσει την αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ θα τεθεί προς συζήτηση στη συνεδρίαση του Συμβουλίου την ερχόμενη Τρίτη, ενώ επισήμανε ότι «με διαδικασίες-εξπρές το ΥΠΕΚΑ επιχειρεί ωμή πολιτική παρέμβαση σε βάρος των περιφερειών, επιχειρώντας να ελέγξει και να κηδεμονεύσει τη διαδικασία αναθεώρησης των ΠΕΣΔΑ».
Τόνισε, επίσης, ότι στη συγκεκριμένη διάταξη «γίνεται φανερή προσπάθεια χειραγώγησης των περιφερειακών σχεδιασμών». Οι προτεινόμενες δηλαδή ρυθμίσεις, όπως δήλωσε, «ισοδυναμούν με ουσιαστική αφαίρεση από τους φορείς διαχείρισης και τις περιφέρειες της αρμοδιότητας να σχεδιάζουν και να υλοποιούν τη διαχείριση των αποβλήτων και οδηγούν στη μέγιστη συγκεντροποίησή της».
«Και αυτή η μεθόδευση δεν είναι τυχαίο ότι επιχειρείται σήμερα» εξήγησε η κυρία Δούρου. «Επιχειρείται σήμερα τη στιγμή που η νέα περιφερειακή αρχή Αττικής έχει διατυπώσει την ανάγκη αλλαγής του σημερινού, αποτυχημένου συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων. Επιχειρείται τη στιγμή που η νέα Αρχή έχει αναλάβει πολιτική πρωτοβουλία, δηλώνοντας δημόσια την πρόθεσή της να ακυρώσει τους διαγωνισμούς για τα τέσσερα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, να προχωρήσει σε αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής, στη λογική της αποκέντρωσης των δραστηριοτήτων, με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών. Και να ζητήσει από τους δήμους να συμβάλουν σε αυτό, καταρτίζοντας τοπικά σχέδια διαχείρισης.
» Επιχειρείται σήμερα αυτή η μεθόδευση από το ΥΠΕΚΑ, το οποίο φέτος τον Απρίλιο ανακοίνωσε άρον – άρον "επικαιροποίηση" των ΠΕΣΔΑ – μια "επικαιροποίηση-φάντασμα" για την οποία ουδείς έχει μάθει τίποτε. Γιατί δεν υπήρξε καμία δημοσιοποίηση. Μια "επικαιροποίηση- φερετζές" προκειμένου να διασφαλίσει την τυπική νομιμοποίηση ενός συγκεντρωτικού και αντιπεριβαλλοντικού μοντέλου διαχείρισης, υψηλού κόστους κατασκευής και διαχείρισης, με διατήρηση των εγγυημένων ποσοτήτων σύμμεικτων, των φαραωνικών εγκαταστάσεων, με ΣΔΙΤ» πρόσθεσε.
Η νέα περιφερειακή αρχή Αττικής δηλώνει «κατηγορηματικά την αντίθεσή της σε αυτήν τη μεθόδευση, η οποία συνιστά τεράστια οπισθοδρόμηση και υποκρύπτει απαράδεκτη πολιτική σκοπιμότητα, αυτήν της εξυπηρέτησης των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων», γι' αυτό «καλεί το ΥΠΕΚΑ και την κυβέρνηση να αποσύρουν εδώ και τώρα την απαράδεκτη τροπολογία και να μην επιχειρήσουν κάτι αντίστοιχο και στο μέλλον. Το ίδιο πρέπει να κάνουν και για το σύνολο του σχεδίου νόμου, που επιχειρούν να "νομιμοποιήσουν" με μια τυπική διαδικασία διαβούλευσης μιας εβδομάδας».
Πάντως, σημειώνεται ότι μιλώντας σε δημοσιογράφους, η γενική γραμματέας Περιβάλλοντος Νάντια Γιαννακοπούλου υποστήριξε ότι πραγματοποιούνται συσκέψεις με τις αρχές των περιοχών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, προκειμένου έως τις 2 Δεκεμβρίου να κλείσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι ΧΥΤΑ, ει δυνατόν όλοι. Αυτό δύναται να επιτευχθεί μέσω της μεταφοράς των απορριμμάτων σε γειτονικούς, νόμιμους ΧΥΤΑ (όπου υπάρχουν) και της αδειοδότησης της «προσωρινής διαχείρισης» (λ.χ. δεματοποίηση και αποθήκευση). Τόνισε, δε, ότι δεν θα δοθούν πόροι από το νέο ΕΣΠΑ για χωματερές.
Ωστόσο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έχει εγκρίνει ακόμη το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ), στο οποίο θα πρέπει να προσαρμοστούν οι περιφερειακοί σχεδιασμοί (ΠΕΣΔΑ), οι οποίοι με τη σειρά τους βρίσκονται, σχεδόν όλοι, υπό αναθεώρηση, εκτός του ΠΕΣΔΑ της Κρήτης που έχει εγκριθεί. Η κα Γιαννακοπούλου, πάντως, υποστήριξε ότι η ρύθμιση που συμπεριελήφθη στο σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση και υποχρεώνει τους ΠΕΣΔΑ να συμμορφώνονται με τις υποδείξεις του ΥΠΕΚΑ δεν αφορά την Αττική. «Ο περιφερειακός σχεδιασμός πρέπει να ακολουθεί τον εθνικό σχεδιασμό και τις αιρεσιμότητες του ΕΣΠΑ» ανέφερε. Δεν έδωσε, ωστόσο, επαρκείς εξηγήσεις για τη χρησιμότητα της ρύθμισης, καθώς οι νέες προτεραιότητες της κοινοτικής νομοθεσίας για τα απορρίμματα έχουν ήδη ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία από διετίας.
Παράλληλα, η Ρένα Δούρου σημείωσε ότι στη συγκεκριμένη διάταξη γίνεται φανερή προσπάθεια χειραγώγησης των περιφερειακών σχεδιασμών, καθώς προβλέπεται ο δεσμευτικός χαρακτήρας της γνώμης του ΥΠΕΚΑ για τους εκπονούμενους περιφερειακούς σχεδιασμούς (ΠΕΣΔΑ) και επίσης ότι «ο αρμόδιος φορέας σχεδιασμού οφείλει να προβεί, σύμφωνα με τις σχετικές υποδείξεις, στις απαραίτητες τροποποιήσεις του ΠΕΣΔΑ» (άρθρο 1). Επίσης, τόνισε ότι στο άρθρο 2 δίνεται η δυνατότητα παράκαμψης από το ΥΠΕΚΑ των Περιφερειών και των περιφερειακών φορέων διαχείρισης (όπως είναι ο ΕΔΣΝΑ), με την κατάρτιση με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου ειδικού σχεδίου δράσης για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων μιας Περιφέρειας, ή μέρους αυτής, εφόσον συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος, σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας παραβίασης νομοθεσίας τη ΕΕ για τα απόβλητα που εκδικάζονται από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάσει των διαδικασιών του άρθρου 260 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η απάντηση του ΥΠΕΚΑ
Απάντηση σε όσα ανέφερε η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου περί ωμής πολιτικής παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος σε βάρος των Περιφερειών έδωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος με ανακοίνωσή του.
Σε αυτήν αναφέρει πως «οι Περιφέρειες πρέπει άμεσα να προχωρήσουν στην αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), παραδίδοντας έναν ρεαλιστικό επιχειρησιακό σχεδιασμό με επίτευξη των εθνικών στόχων, με δίκτυα και εγκαταστάσεις σε συγκεκριμένους τόπους, εντός του δεδομένου χρόνου και με τους κατ’ αρχήν διαθέσιμους πόρους της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020».
Από το ΥΠΕΚΑ, σχετικά με το νομοσχέδιο «Ενίσχυση της ανακύκλωσης και βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων» που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, τονίζεται ότι η ανάγκη επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ προκύπτει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98 η οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το ν. 4042/2012, «κάτι που όλες οι Περιφέρειες ασφαλώς γνωρίζουν εδώ και αρκετούς μήνες».
Ήδη, όπως αναφέρεται, έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας Κρήτης και βαίνουν προς ολοκλήρωση οι διαδικασίες επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ των Περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας.
Το υπουργείο σημειώνει ακόμη για τα ΠΕΣΔΑ ότι η δεσμευτικότητα της γνώμης του ΥΠΕΚΑ έγκειται στον έλεγχο συμβατότητάς τους με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), τους στόχους του οποίου καλείται να εφαρμόσει ο κάθε ΠΕΣΔΑ, ως επιχειρησιακός σχεδιασμός. «Σε κάθε Περιφέρεια ο φορέας σχεδιασμού είναι υπεύθυνος για τον τρόπο με τον οποίο θα σχεδιάσει την εφαρμογή των κατευθύνσεων του ΕΣΔΑ με βάση τις πραγματικές ποσότητες αποβλήτων, τις υφιστάμενες υποδομές και τον χρόνο ζωής τους, το μίγμα πολιτικών, δράσεων και μέτρων που θα χρησιμοποιηθούν. Το ποια έργα θα επιλεγούν αποτελεί επιλογή του κάθε ΠΕΣΔΑ, αρκεί να επιτυγχάνονται έγκαιρα οι εθνικοί στόχοι».
Αναφορικά, δε, με τη δυνατότητα της κεντρικής διοίκησης να συντάσσει σχέδιο δράσης «εφόσον συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας παραβίασης νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα …», τονίζεται ότι αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση της πολιτείας, η οποία έχει εφαρμοστεί (με άλλη νομική μορφή) και έχουν εκδοθεί έντεκα (11) ΚΥΑ , με σκοπό την άμεση παύση της λειτουργίας ΧΑΔΑ, κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων ΠΕΣΔΑ για να δοθούν λύσεις σε Δήμους που έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. «Η προτεινόμενη διάταξη δεν αφορά τον περιφερειακό σχεδιασμό και τις σχετικές προβλεπόμενες υποδομές, αλλά αναφέρεται σε ενδεχόμενα έκτακτα μέτρα που απαιτείται να ληφθούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος π.χ. των παράνομων χωματερών και οι οποίες λειτουργούν με ευθύνη των Δήμων. Δεν αφορά, επομένως, αρμοδιότητα που σήμερα ασκείται από τις Περιφέρειες».
Στο σημείωμα τονίζεται ακόμη ότι:
Με το σχέδιο νόμου, εισάγονται ρυθμίσεις για τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας των ΣΕΔ, την καλύτερη αξιοποίηση των εσόδων τους, τον αποτελεσματικότερο έλεγχό τους και τη διασφάλιση της λειτουργίας του ανταγωνισμού στον κλάδο της ανακύκλωσης. Παράλληλα αποσαφηνίζονται οι υποχρεώσεις των ΣΕΔ, του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και των φορέων διαχείρισης των αποβλήτων, μειώνεται η γραφειοκρατία, αίρονται ασάφειες της νομοθεσίας και καταργούνται ανεπίκαιρες διατάξεις. Με την πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ, μεταξύ άλλων:
1) θεσπίζεται υποχρεωτική χωριστή συλλογή 4 ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο) και
2) διπλασιάζεται ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (από 10 σε 20%)
3) αυστηροποιείται ο έλεγχος των ΣΕΔ, με την εισαγωγή δικλείδων ασφαλείας στη λειτουργία τους, με βάση τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να βελτιωθεί ο τρόπος αξιοποίησης των εσόδων τους, που εντέλει αποτελούν κοινό πόρο που προέρχεται από τους χρήστες των προϊόντων, όριο στα διοικητικά κόστη ίσο με το 10% των ετήσιων εσόδων, εισαγωγή διατάξεων που εξασφαλίζουν τον υγιή ανταγωνισμό, αποσαφήνιση των υποχρεώσεών τους έναντι της πολιτείας κλπ.
4) αυξάνεται η εισφορά των συστημάτων στον ΕΟΑΝ από 2 σε 3% των εσόδων τους προκειμένου να διαθέτει πρόσθετους πόρους για τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης,
5) τίθενται αυστηρά ποιοτικά κριτήρια για τα προϊόντα των διεργασιών ανακύκλωσης,
6) συστήνεται Επιτροπή Διαβούλευσης στην οποία συμμετέχουν τα ΣΕΔ, εκπρόσωποι της αγοράς, ανακυκλωτές και ΜΚΟ,
7) καταργείται η υποχρέωση άδειας συλλογής και μεταφοράς από τους Δήμους,
Η περαιτέρω ενίσχυση της ανακύκλωσης αποτελεί στρατηγική επιλογή μας και είναι αδιαπραγμάτευτη. Αυτό αποτυπώνεται και στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό. Η χώρα υπολείπεται των ποσοτικών στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης που έχουν τεθεί με βάση τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Η μη επίτευξή των στόχων αυτών έχει ως συνέπεια να οδηγούνται σε ΧΥΤΑ πολύτιμοι πόροι που θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην παραγωγική αλυσίδα. Σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, η ενίσχυση της ανακύκλωσης αποτελεί κλειδί στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενός σύγχρονου μοντέλου διαχείρισης των αποβλήτων και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να εξασφαλιστεί ένα αυστηρότερο και πιο φιλόδοξο ρυθμιστικό πλαίσιο κανόνων και στόχων.
Σήμερα, απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους, όπως τα ΣΕΔ που φέρουν την ευθύνη για τη διαχείριση ορισμένων ειδικών ρευμάτων αποβλήτων (συσκευασίες, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά, αυτοκίνητα, μπαταρίες, λάστιχα, ορυκτέλαια και μπάζα), την Τοπική Αυτοδιοίκηση που φέρει την ευθύνη για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων, την ίδια την Πολιτεία που έχει την εποπτεία και την ευθύνη χάραξης της πολιτικής και του στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά και από καθέναν από μας, από τη συμμετοχή του οποίου κρίνεται τελικά το αποτέλεσμα. Το ΥΠΕΚΑ, αναλαμβάνοντας το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί και προβαίνει με σοβαρότητα στις προσήκουσες ενέργειες στο μέτρο των αρμοδιοτήτων του και του επιτελικού του ρόλου. Το ίδιο πρέπει να πράξουν όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι έναντι των πολιτών και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.
Πηγές: econews, aftodioikisi.gr