Η γενιά της εξέγερσης ενάντια στο ολοκληρωτικό καθεστώς προκάλεσε -εκ του ιστορικού αποτελέσματος- πολύ μεγαλύτερη λαϊκή διαίρεση από εκείνη της χούντας, η οποία κατέρρευσε υπό το βάρος της κυπριακής τραγωδίας, της κοινωνικής πίεσης και της διάλυσης του Στρατού οκτώ μήνες μετά τα αιματηρά γεγονότα του τριημέρου 14-17 Νοεμβρίου 1973. Οι δομές του δημοκρατικού πολιτεύματος αποκαταστάθηκαν και ορισμένοι από τους χιλιάδες αγωνιστές της περιόδου εκείνης, κεφαλαιοποιώντας τον νεανικό ενθουσιασμό και τη διάθεση αυτοθυσίας στα οδοφράγματα και μέσα στο Πολυτεχνείο, εξελίχθηκαν σε κινητήριους μοχλούς των κυβερνήσεων, οδηγώντας τη χώρα στην «αγκαλιά» της τρόικας.
Στην πρώτη γραμμή της διαπνεόμενης -κατά τα άλλα- από πραγματικό πάθος για ελευθερία εποχής, η Μαρία Δαμανάκη, ο Κώστας Λαλιώτης, ο Νίκος Χριστοδουλάκης, ο Χρήστος Παπουτσής, ο Στέφανος Τζουμάκας, ο Νίκος Μπίστης, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης, η Νάντια Βαλαβάνη, ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο Κώστας Σκανδαλίδης, ο Δημήτρης Ρέππας, ο Στέφανος Μανίκας, ο Δημήτρης Παπαδημούλης, ο Χρήστος Πρωτόπαπας κ.ά. Απαντες, ως γενιά του Πολυτεχνείου, κυριάρχησαν στο κυβερνητικό στερέωμα, ενώ στις πρώτες επετειακές εκδηλώσεις μετά την πτώση της δικτατορίας εμφανίστηκαν στις πορείες και άλλοι, μεγαλύτεροι σε ηλικία, που μετείχαν στον αντιφασιστικό αγώνα, όπως ο Κώστας Σημίτης, ο Ακης Τσοχατζόπουλος, ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος, ο Μανώλης Δρεττάκης, ο Γιώργος Γεννηματάς, ο Γρηγόρης Φαράκος κ.λπ.
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ. Υπάρχει και μία τρίτη ομάδα αγωνιστών που ανεδείχθησαν σε κυβερνητικές θέσεις ή στους κομματικούς μηχανισμούς χωρίς την επίκληση της συμμετοχής τους στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ο Χρύσανθος Λαζαρίδης, μέλος της συντονιστικής επιτροπής των 15 σχολών που κατέλαβαν το κτίριο της οδού Πατησίων, ο Αναστάσης Παπαληγούρας, ο Αλέκος Παπαδόπουλος, ο σημερινός γ.γ. του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, κρατήθηκαν μακριά από τους μεταπολιτευτικούς «αλαλαγμούς», όπως άλλωστε και οι περισσότεροι εκ των βασανισθέντων, φυλακισθέντων και εξορισθέντων, με κορυφαίο το παράδειγμα του αείμνηστου Λευτέρη Βερυβάκη, παλαιού υπουργού του ΠΑΣΟΚ. Παρ’ ότι πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επταετίας 1967-1974 σε φυλακές ανά την Ελλάδα και υπέστη δεινούς ξυλοδαρμούς στα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ και της Ασφάλειας, εν τούτοις στη «δίκη των βασανιστών» του 1975 αρνήθηκε να καταθέσει ως εκ των βασικών μαρτύρων κατηγορίας: «Ηταν εχθροί μου, όπως εχθρός ήμουν κι εγώ γι’ αυτούς. Εμείς είχαμε αποπειραθεί να εξοντώσουμε τον δικτάτορα κι εκείνοι μας συνέλαβαν. Ηταν πόλεμος και τον κερδίσαμε. Από κει και πέρα, δεν είχε κανένα νόημα να καταθέσω για το ποιοι με χτυπούσαν στη διάρκεια του πολέμου».
Ανάλογη συμπεριφορά επέδειξε και ο σημερινός πρόεδρος της Alpha Bank, Βασίλης Ράπανος, που έμεινε 4,5 χρόνια στη φυλακή, έχοντας συλληφθεί για τοποθέτηση εκρηκτικών μηχανισμών σε εννιά τράπεζες στα τέλη του ’60. Στον αντίποδα ο φίλος του, Κώστας Σημίτης, που μόλις ανέλαβε την εξουσία φρόντισε να «υπομνήσει» την αντιδικτατορική δράση του, με αποτέλεσμα οι φοιτητικές νεολαίες να του «κολλήσουν» το σύνθημα: «Βόμβες έβαζες μικρός κι έγινες πρωθυπουργός»! Από κοντά και ο Ακης Τσοχατζόπουλος, που ως αντιστασιακός διωκόταν από το στρατιωτικό καθεστώς και ως υπουργός Στρατιωτικών (Αμυνας) πήρε το… αίμα του πίσω, κατασπαράζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Τα σπουδαία «βιογραφικά» και η ένταξη στο σύστημα
Με την ιδιότητα της πολιτικής προσωπικότητας που απέκτησε ως εκφωνήτρια του ιστορικού τριημέρου στο Πολυτεχνείο, η Μαρία Δαμανάκη συνεχίζει ακάθεκτη την πορεία της στα ευρωπαϊκά fora πλέον. Eχοντας περάσει από το ΚΚΕ, την αρχηγία του Συνασπισμού, το ΠΑΣΟΚ και την Κομισιόν ως επίτροπος Αλιείας, διαμένει εδώ και μερικούς μήνες στο Λονδίνο, όπου δραστηριοποιείται στο Διεθνές Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Διάσωση Θαλάσσιων Ειδών, που ανήκει σε αμερικανικό οικονομικό fund. Θέση, φυσικά, την οποία πολύ εύκολα θα εγκαταλείψει όταν και εφόσον της ζητηθεί να συνδράμει για τη σωτηρία του τόπου και της Κεντροαριστεράς.
Με το ανάλογο βιογραφικό «ταξίδεψε» στην εξουσία και ο Κώστας Λαλιώτης, αρχικώς ως «θείο βρέφος» και αργότερα ως υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, γραμματέας του ΠΑΣΟΚ και ειδήμων στην τακτική του «σκληρού ροκ», το οποίο προσδοκούσε ότι θα «χόρευαν» οι αντίπαλοί του στο κόμμα, αλλά τελικώς «χόρευε» πάντα ο ίδιος. Σήμερα ασχολείται με τις αγροτικές καλλιέργειες που έχει στην Αρκαδία, έχοντας χάσει τη «σπιρτάδα», αλλά όχι και τις επαφές του με το σύστημα.
Με μόνα όπλα τα «κομματικά ένσημα» και ενδεχομένως την αιματοβαμμένη ελληνική σημαία του Πολυτεχνείου, εξακολουθεί να πορεύεται σε κορυφαίες θέσεις ο Χρήστος Παπουτσής. Εδώ κι 1,5 χρόνο έχει τοποθετηθεί από τη συγκυβέρνηση στην πανίσχυρη Παγκόσμια Τράπεζα, στην Ουάσινγκτον, απαλλαγμένος από τα άγη της μνημονιακής Ελλάδας, καθώς ο μηνιαίος μισθός του ανέρχεται στα 20.000 δολάρια περίπου. Στο παρελθόν διετέλεσε ακόμη και υπουργός Δημόσιας Τάξης, διοικώντας τους πρώην διώκτες του, έχοντας περάσει από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, όπου η θητεία του σημαδεύτηκε από το ναυάγιο του πλοίου «Εξπρές Σάμινα», με 81 νεκρούς.
Ο «σύντροφός» του, Νίκος Χριστοδουλάκης, έφτασε ως τεχνοκράτης καθηγητής στη θέση του υπουργού Οικονομικών, εγκαλούμενος για το χρηματιστηριακό σκάνδαλο του 1999 και την αμαρτωλή ΔΕΚΑ (Δημόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών), η οποία παραμονές των εκλογών του 2000 «έκαψε» δισεκατομμύρια για τη στήριξη του Χ.Α. και κατ’ επέκταση του συστήματος Σημίτη. O Στέφανος Τζουμάκας διετέλεσε πολλές φορές υφυπουργός από τη δεκαετία του 1980, ενώ η κυβερνητική διαδρομή του κορυφώθηκε όταν έγινε υπουργός Γεωργίας τη διετία 1996-1998.
Πιο πιστός στα κομματικά του καθήκοντα παρέμεινε ο Κώστας Σκανδαλίδης, ο οποίος ανέλαβε υπουργός Εσωτερικών και υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης επί πρωθυπουργίας Γ. Παπανδρέου. Ο Δ. Ρέππας διετέλεσε υπουργός καθ’ όλη τη διάρκεια της 8ετίας Σημίτη και προβεβλημένος βουλευτής με ρόλο στα επικοινωνιακά του ΠΑΣΟΚ την πρώτη περίοδο του Α. Παπανδρέου. Ο ανεξάρτητος σήμερα βουλευτής Μίμης Ανδρουλάκης και ο Νίκος Μπίστης ακολούθησαν ανάλογη πορεία με εκείνη της Μ. Δαμανάκη, περνώντας από την Αριστερά στην Κεντροαριστερά, στο ΠΑΣΟΚ και σήμερα ξανά στο ευρύ -απροσδιόριστο- «δημοκρατικό ρεύμα». Ο Μπίστης πρόλαβε να γίνει και υφυπουργός του Σημίτη.
Η Αριστερά της Βουλής και των πανεπιστημίων
Δεσπόζουσα θέση στη λίστα της γενιάς του Πολυτεχνείου κατέχουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης, Νάντια Βαλαβάνη, Γιάννης Δραγασάκης, Νίκος Βούτσης, ο ευρωβουλευτής Δημήτρης Παπαδημούλης, ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέκος Αλαβάνος, ο μετακινηθείς στη ΔΗΜ.ΑΡ. Δημήτρης Χατζησωκράτης και πολλοί ακόμη, τα ονόματα των οποίων θα γίνουν γνωστά όταν και αν ο κ. Τσίπρας εκλεγεί στην κυβέρνηση. Σημαντικό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα έπαιξε και το ΚΚΕ με τους Αλέκα Παπαρήγα, Δημήτρη Κουτσούμπα, Σπύρο Χαλβατζή, Θάνο Τζιαντζή κ.ά. Γενικώς. Πάντως, όσοι παρέμειναν στην Αριστερά δραστηριοποιήθηκαν κυρίως στον πανεπιστημιακό κλάδο, ως καθηγητές, ενώ υπάρχουν αρκετοί που ιδιώτευσαν… ασφαλώς ως μηχανικοί και αρχιτέκτονες, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων και δημόσια έργα. Ουδείς αμφισβητεί τη δράση, το πάθος και το ιδεώδες όλων αυτών των ανθρώπων, όπως αδιαμφισβήτητα είναι και τα πλούτη των περισσότερων που ασχολήθηκαν επαγγελματικά με την πολιτική.
Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου, εφημερίδα Παραπολιτικά