Άρα εμείς με Λαφαζάνη και δραχμή θα γίνουμε όλοι εκατομμυριούχοι και πλουσιότεροι...
Η στήλη από πολύ νωρίς ακόμη και πριν το 2013 έχει υποστηρίξει πως η επόμενη χρεοκοπία για τη Ρωσία είναι θέμα χρόνου. Το 2013 θεωρείται για τους Ρώσους σαν μια από τις καλύτερες χρονιές για τα οικονομικά τους. Το διαπιστώσαμε και εμείς με το άλμα των Ρώσων τουριστών στη χώρα μας.
Οι καλές μέρες όμως για τη Ρωσία φαίνεται πως έχουν περάσει. Σαν πρώτη αφορμή στάθηκαν τα γεγονότα της Ουκρανίας και το δεύτερο χτύπημα ήρθε από την πτώση της τιμής του πετρελαίου.
Αυτά είναι αφορμές. Τα βασικά αίτια του γεγονότος πως η Ρωσία χρεοκοπεί κάθε 20-30 χρόνια είναι οι στρεβλές δομές της οικονομίας της και της πολιτικής της οργάνωσης.
Το 2007 με το πετρέλαιο στα 72 δολάρια, η ρωσική οικονομία παρουσίασε αύξηση του ΑΕΠ κατά 8,5%. Το 2012 με το πετρέλαιο στα 111 δολάρια το βαρέλι, η ανάπτυξη είχε πέσει στο 3,4%. Μεταξύ 2010 και 2013 με τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη, οι καθαρές εκροές συναλλάγματος ήταν της τάξης των 232 δισ. δολαρίων, 20 φορές περισσότερες από τις εκροές της περιόδου 2004 με 2008...
Όταν μια οικονομία στηρίζεται σε στρεβλές βάσεις δεν είναι ανταγωνιστική και το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι κλεπτοκρατικό, ακόμη και χρυσό να βρίσκει στην επιφάνεια αυτός είναι θέμα χρόνου να μετατραπεί σε κάρβουνο.
Χθες, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος Πούτιν έδωσε αμνηστία σε όσα κεφάλαια επιστρέψουν στη Ρωσία. Οι ειδήμονες προσπαθούν να καταλάβουν πόσος χρόνος απομένει μέχρι την επόμενη κατάρρευση της ρωσικής οικονομίας.
Πετρέλαιο και υποτίμηση...
Στην αρχή του χρόνου η ισοτιμία του ευρώ ήταν στα 45 ρούβλια. Χθες είχε πέσει στα 66,8. Αυτό είναι μια υποτίμηση κοντά στο 48,4%.
Η Deutsche Bank υπολόγισε πως η Ρωσία για να ισοσκελίζει τον κρατικό προϋπολογισμό της χρειάζεται μια διεθνή τιμή του πετρελαίου περί τα 100 δολάρια το βαρέλι.
Η ρωσική πλευρά δηλώνει προς τα έξω για να ακούει η εγχώρια κοινή γνώμη που έχει αρχίσει να ανησυχεί, πως ο προϋπολογισμός της χώρας ισοσκελίζεται σε ρούβλια, άρα όσο και να πέσει η τιμή του πετρελαίου σε δολάρια δεν υπάρχει πρόβλημα δημιουργίας ελλείμματος.
Σε μια επίδειξη οικονομικής ταχυδακτυλουργίας ο πρόεδρος Πούτιν δήλωσε πρόσφατα στο πρακτορείο TASS τα εξής: «Κοιτάξτε, άλλοτε πουλούσαμε αγαθά αξίας ενός δολαρίου και λαμβάναμε 32 ρούβλια ως αμοιβή. Τώρα παίρνουμε 45 ρούβλια για τα ίδια προϊόντα. Τα έσοδά μας δεν έχουν μειωθεί, έχουν αυξηθεί».
Τούτα θυμίζουν τα δικά μας Syrizonomics, τα οικονομικά μανιφέστα των δραχμολάγνων της αριστεράς αλλά και της άκρας δεξιάς. Τον κυκεώνα των αντιφατικών οικονομικών απόψεων, δοξασιών και συνομωσιολογικών θεωριών μέρος των οποίων εκφράζει και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ας υποθέσουμε πως ο Ιβάν είναι ταγματάρχης του ρωσικού στρατού και αμείβεται από το Ρώσικο κρατικό προϋπολογισμό. Πριν ένα χρόνο για να γεμίσει ένα καλάθι στο σούπερ μάρκετ, όπου όπως και στην Ελλάδα τα περισσότερα αγαθά είναι εισαγόμενα, ήθελε 1.000 ρούβλια. Σήμερα θα χρειαζόταν περί τα 1.500 ρούβλια, αν οι ευρωπαϊκές χώρες που εξάγουν τα βασικά τρόφιμα δεν έκαναν εμπάργκο. Η απουσία τροφίμων λόγω του εμπάργκο σε συνδυασμό με την υποτίμηση κατά 48% σε ένα χρόνο περίπου έχει οδηγήσει τις τιμές ανατιμήσεις. Το αποτέλεσμα είναι πως ο Ιβάν δεν γεμίζει σήμερα ούτε το μισό καλάθι...
Λογιστικά ο προϋπολογισμός της Ρωσίας είναι ισοσκελισμένος αλλά στην πράξη είναι σαν να έχει μειώσει τις δαπάνες τουλάχιστον κατά 50%.
Οι «ινστρούχτορες» της άκρας αριστεράς και δεξιάς υποστηρίζουν πως το εμπάργκο και η υποτίμηση θα οδηγήσουν στη μείωση των εισαγωγών και την ενδυνάμωση της εγχώριας παραγωγής. Αυτά είναι ανοησίες. Αρκεί να κοιτάξει κανείς τι πέτυχε με ανάλογα μέτρα η σοβιετία και η Αλβανία του Χότζα τον αιώνα που πέρασε. Η ανέχεια ήταν τέτοια που χρειάζονταν συρματοπλέγματα και εκτελέσεις για να αποτρέψουν την φυγή στο εξωτερικό.
Με απλά λόγια τη ζημιά από την πτώση της τιμής του πετρελαίου και την υποτίμηση του ρουβλιού ο κρατικός προϋπολογισμός τη μετακυλά στους πολίτες. Οι πολίτες δυσανασχετούν και έτσι προκύπτουν καθεστωτικές αλλαγές...
Έτσι έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 με την κατάρρευση της σοβιετίας, έτσι έγινε το ’98 με τη ρωσική χρεοκοπία που ανέδειξε τον Πούτιν.
Το μάθημα του παρελθόντος...
Η Ρωσία του Πούτιν έχοντας υποτίθεται πάρει το μάθημα του παρελθόντος, την περίοδο των υψηλών τιμών του πετρελαίου, φρόντισε να μειώσει το δημόσιο χρέος και να δημιουργήσει συναλλαγματικά αποθέματα ύψους περίπου 570 δισ. δολαρίων, σχεδόν αντίστοιχα με το ένα τρίτο του ΑΕΠ.
Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με το χαμηλό δημόσιο χρέος που δεν ξεπερνά τα 57 δισ. δολάρια δημιουργούσε μια εικόνα άτρωτης οικονομίας. Την ίδια περίοδο όμως που η διακυβέρνηση φρόντιζε την καλή «υγεία» των δημοσιονομικών, οι επιχειρήσεις ωθούμενες από την ευημερία που δημιουργούσαν οι υψηλές τιμές του πετρελαίου έχουν συσσωρεύσει χρέη δεκαπλάσια από το δημόσιο χρέος της Ρωσίας.
Μέχρι τέλος του 2015 οι ρωσικές επιχειρήσεις θα πρέπει να πληρώσουν 130 δισ. δολάρια σε τοκοχρεολύσια.
Επίσης μετά τα γεγονότα του εμπάργκο που επέβαλε η Δύση λόγω της στάσης στην Ουκρανία η Ρωσία ξόδεψε περί τα 220 δισ. δολάρια προκειμένου να αναχρηματοδοτήσει τις τράπεζες και να υπερασπιστεί το ρούβλι.
Η κατάσταση αυτή δείχνει πόσο ευάλωτη είναι μια ισχυρή κατά τα άλλα οικονομίας χωρίς ισορροπημένες εσωτερικές βάσεις και ικανοποιητικές προσβάσεις στις διεθνείς αγορές.
Οι νόμοι της οικονομίας
Μόνο τα δυο τελευταία χρόνια οι Ρωσικές επιχειρήσεις αύξησαν το δανεισμό τους σε ξένο νόμισμα κατά 170 δισ. δολάρια. Κατά το Γιεβγκένι Γαβριλένκοφ της Sperbank τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα φυγαδεύτηκαν σε offshores εταιρείες και μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό επενδύθηκε στη ρωσική οικονομία.
Όταν δεν υπάρχει κράτος δικαίου αλλά η χώρα κυβερνάται από μια οικονομική και πολιτική ολιγαρχία, οποιαδήποτε επιχείρηση μπορεί να αλλάξει ιδιοκτήτες με πολιτικές μεθοδεύσεις. Για να αποφύγουν παρόμοιες συνέπειες οι επιχειρηματίες αντί να φροντίζουν να διαθέτουν υγιείς επιχειρήσεις οι οποίες μπορεί να «μπουν στο μάτι» ανταγωνιστών με διασυνδέσεις στην εξουσία, τις φορτώνουν με χρέη και κρύβουν τις προσωπικές τους περιουσίες σε υπεράκτια θησαυροφυλάκια.
Όπως συνηθίζεται και στην καθ’ ημάς Ανατολή (την Ελλάδα) τα δημόσια έργα μοιράζονται σε πολιτικούς φίλους. Στην Ελλάδα λόγω ΕΕ κρατάμε κάποια προσχήματα μέσω μαθηματικών τύπων, ενώ στη Ρωσία μοιράζονται κατευθείαν στους φίλους του Προέδρου. Με τον τρόπο αυτό μοιράστηκαν και τα περισσότερα έργα της πρόσφατης Χειμερινής Ολυμπιάδας του Σότσι, το κόστος της οποίας υπολογίζεται σε 50 δισ. δολάρια, σχεδόν το πενταπλάσιο εκείνης του 2004 στην Ελλάδα.
Τα περισσότερα από τα κεφάλαια που χρειάστηκαν οι κατασκευαστικές για να ολοκληρώσουν τα έργα τα δανείστηκαν από κρατικές τράπεζες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ένα σημαντικό μέρος των δανείων αυτών είναι απίθανο να επιστραφεί. Κατά τον Economist η κατάσταση αυτή είναι ένας από τους λόγους που η Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε να τριπλασιάσει την παροχή ρευστότητας προς τις ρωσικές τράπεζες.
Η Ρωσία έχει πολύ πλούσιους φυσικούς πόρους και αυτό δεν της έχει βγει σε καλό. Οι πλούσιοι φυσικοί πόροι μιας χώρας δεν παρακινούν τους πολίτες της να ασχοληθούν δημιουργικά με την εργασία και τη μόρφωση προκειμένου να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους. Ο Θουκυδίδης παρατηρεί πως την περίοδο της άνθισης της δημοκρατίας στην Αθήνα τη βοήθησε ο λεπτόγεως χαρακτήρας της Αττικής. Το γεγονός δηλαδή της απουσίας πλούσιων εδαφών. Όπου υπήρξαν στην ιστορία πλούσια εδάφη και μεγάλα ποτάμια (τη ροή των οποίων μπορούσε να ελέγξει κάποιος) άνθισε ο απολυταρχισμός και η δουλεία και όχι η δημοκρατία, το επιχειρηματικό πνεύμα και η ανάγκη για καινοτομίες.
Στη Ρωσία υπάρχουν πλούσιοι φυσικοί πόροι, ο έλεγχος των οποίων επιτρέπει σε μια ολιγαρχία να πλουτίζει αναδιανέμοντας, τις μέρες των παχιών αγελάδων, ένα μέρος στο πλήθος για να την ανέχεται.
Η Ρωσία επαφίεται στους πλούσιους φυσικούς πόρους και τις διακυμάνσεις των τιμών τους. Αυτός είναι ο λόγος που κάθε φορά που πέφτουν οι τιμές των πρώτων υλών η Ρωσία χρεοκοπεί, όπως μια σειρά άλλες υπανάπτυκτες οικονομίες με πλούσιους φυσικούς πόρους.
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου και ο υπερβολικός δανεισμός από το εξωτερικό (συν τα προβλήματα από τις δυσλειτουργίες του κομμουνιστικού μοντέλου) ήταν ο λόγος που χρεοκόπησε η ΕΣΣΔ και κατέρρευσε η σοβιετία στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου ήταν η αιτία της χρεοκοπίας της Ρωσίας το 1998 που ανέδειξε στην εξουσία το σύστημα Πούτιν.
Η πτώση των τιμών των πρώτων υλών την ίδια περίοδο ήταν αφορμή για μια σειρά χρεοκοπίες Βραζιλία, Αργεντινή, Βενεζουέλα που οδήγησαν σε πολιτική αποσταθεροποίηση και ανάδειξη δημαγωγικών καθεστώτων με αριστερές ιδεολογίες. Η άνοδος των τιμών στη συνέχεια ήταν η αιτία που τα κράτησε τόσο πολύ στη εξουσία.
Μέσα στους τελευταίους 6 μήνες η κατάσταση στη Ρωσία έχει ανατραπεί πλήρως επειδή η ευημερία των τελευταίων ετών στηριζόταν σε ένα «πήλινο» πόδι.
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα το 2015 θα είναι η μείωση των επισκεπτών από τη Ρωσία που τα χρόνια της «φούσκας» είχαν πλησιάσει το 10% του συνόλου.
Η μείωση της τιμής του πετρελαίου όμως ευνοεί την ελληνική οικονομία που εισάγει περί τα 10 δισ. Ευρώ σε πετρέλαιο κάθε χρόνο. Η μείωση αυτή αυξάνει το εισόδημα των υπόλοιπων ευρωπαίων και άρα τις δυνατότητες για περισσότερες μέρες διακοπών σε χώρες όπως η Ελλάδα.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΟΥΠΑΣ
Πηγή:www.capital.gr