Ο καταστροφικός σεισμός του 2010 στην Αϊτή προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον και η πρωτοβουλία του Ερυθρού Σταυρού να συγκεντρώσει χρήματα για να βοηθήσει τους κατοίκους της χώρας βρήκε τεράστια ανταπόκριση. Το τελικό ποσό των περίπου 488 εκατ. δολαρίων που ανακοινώθηκε άφηνε υποσχέσεις για το χτίσιμο χιλιάδων νέων κατοικιών.
Αυτό όμως που έγινε σίγουρα δεν το περίμεναν οι δωρητές, ούτε φυσικά οι πολίτες της Αϊτής που έμειναν με την ελπίδα. Σύμφωνα με έρευνα της ProPublica σε συνεργασία με το NPR, παρά τις ανακοινώσεις για έναρξη προγραμμάτων κατασκευής κατοικιών, η ανθρωπιστική οργάνωση έχτισε μόλις 6 σπίτια στη χώρα.
Όπως αναφέρει το άρθρο, το 2011 ο Ερυθρός Σταυρός ξεκίνησε,μεταξύ άλλων, ένα πρόγραμμα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για να βοηθήσει την απελπιστικά φτωχή περιοχή του Campeche, που απλώνεται σε μια απότομη πλαγιά στην πρωτεύουσα της χώρας Πορτ-ο-Πρενς και η οποία επλήγη σοβαρά από τον σεισμό.
Ο βασικός στόχος του έργου -υπό το όνομα LAMIKA, ένα ακρωνύμιο στα κρεολικά που σημαίνει «μια καλύτερη ζωή στην γειτονιά μου»- ήταν το χτίσιμο εκατοντάδων μόνιμων κατοικιών. Μέχρι σήμερα όμως, δεν έχει χτιστεί ούτε ένα σπίτι, όπως επισημαίνεται.
Η οργάνωση έχει πανηγυρίσει δημοσίως για το έργο της. Αλλά στην πραγματικότητα, ο Ερυθρός Σταυρός έχει αποτύχει επανειλημμένα στην Αϊτή.
Εμπιστευτικά υπομνήματα, email από κορυφαία στελέχη που εκφράζουν ανησυχίες, και αναφορές από καμιά δεκαριά απογοητευμένους υπαλλήλους δείχνουν ότι η φιλανθρωπική οργάνωση δεν έχει κρατήσει τις υποσχέσεις της, σπατάλησε δωρεές, και θριαμβολόγησε για μια αμφίβολη επιτυχία. Το σχέδιο της οργάνωσης έκανε λόγο για κατασκευή περίπου 700 σπιτιών, που υποτίθεται θα ολοκληρώνονταν τον Ιανουάριο του 2013. Όπως προαναφέρθηκε, δεν χτίστηκε ούτε ένα στην περιοχή. Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου έργου ήταν 24 εκατ. δολάρια. Σε νεότερες ανακοινώσεις η οργάνωση ανέφερε πως αναγκάστηκε να περιορίσει τα σχέδια στέγασης επειδή δεν μπορούσε να αποκτήσει τίτλους γης.
«Ο Ερυθρός Σταυρός λέει ότι έχει προσφέρει σπίτια σε περισσότερους από 130.000 ανθρώπους. Αλλά ο πραγματικός αριθμός των μόνιμων κατοικιών που έχτισε σε ολόκληρη την Αϊτή: έξι», τονίζει το δημοσίευμα.
Σύμφωνα με την ProPublica, όταν σημειώθηκε ο σεισμός του 2010 στην Αϊτή, ο Ερυθρός Σταυρός αντιμετώπιζε την δική του κρίση. Η Gail McGovern είχε αναλάβει τη διοίκηση 18 μήνες νωρίτερα, κληρονομώντας ένα έλλειμμα και μια οργάνωση που είχε αντιμετωπίσει σκάνδαλα μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τον τυφώνα Κατρίνα. Σ
το εσωτερικό του Ερυθρού Σταυρού, η καταστροφή στην Αϊτή αντιμετωπίστηκε σαν μία «εκπληκτική ευκαιρία συγκέντρωσης χρημάτων», θυμάται ένας πρώην υπάλληλος, ο οποίος βοήθησε στην οργάνωση της συγκεκριμένης προσπάθειας. Η Μισέλ Ομπάμα και άλλοι διάσημοι έκαναν έκκληση για δωρεές στην οργάνωση. Όπως αναφέρει το άρθρο, ο Ερυθρός Σταυρός συνέχισε να συγκεντρώνει χρήματα ακόμα και αφότου είχε συγκεντρώσει αρκετά για τις δράσεις έκτακτης ανάγκης, ενώ σε αντίθεση οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα σταμάτησαν τη συγκέντρωση χρημάτων όταν αποφάσισαν ότι είχαν αρκετά. «Οι δωρεές βοήθησαν τον Ερυθρό Σταυρό να διαγράψει το περισσότερο από 100 εκατομμύρια δολάρια έλλειμμά του».
Έναν χρόνο μετά τον σεισμό, η McGovern ανακοίνωσε ότι οι δωρεές θα χρησιμοποιηθούν ώστε να υπάρξει μία μεγάλης διάρκειας επίδραση στη χώρα. Οι συντάκτες της έρευνας αναφέρουν πως ζήτησαν από τον Ερυθρό Σταυρό να τους δείξει τα πρότζεκτ του στη Αϊτή, ώστε να καταγράψουν το αποτέλεσμα, αλλά η οργάνωση αρνήθηκε. Οπότε, πήγαν οι ίδιοι στο Campeche για να δουν από κοντά τι συμβαίνει με ένα από τα βασικά έργα της οργάνωσης.
Ο Jean Jean Flaubert, ο επικεφαλής μιας κοινοτικής ομάδας, που σύστησε ο Ερυθρός Σταυρός σε τοπικό επίπεδο, έκανε λόγο για έλλειψη προόδου και καταβολή υψηλών μισθών σε εκπατρισμένους εργαζόμενους στην ανθρωπιστική βοήθεια. «Ο Ερυθρός Σταυρός μάς είπε ότι έρχεται εδώ για να αλλάξει το Campeche. Δεν καταλαβαίνω για ποια αλλαγή μιλάμε. Νομίζω ότι ο Ερυθρός Σταυρός εργάζεται για τον εαυτό του», ανέφερε. Το σχέδιο της οργάνωσης έκανε λόγο για κατασκευή περίπου 700 σπιτιών, που υποτίθεται θα ολοκληρώνονταν τον Ιανουάριο του 2013. Όπως προαναφέρθηκε, δεν χτίστηκε ούτε ένα στην περιοχή.
Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου έργου ήταν 24 εκατ. δολάρια. Σε νεότερες ανακοινώσεις η οργάνωση ανέφερε πως αναγκάστηκε να περιορίσει τα σχέδια στέγασης επειδή δεν μπορούσε να αποκτήσει τίτλους γης, το πρόγραμμα αναδιαμορφώθηκε και αναφορές γίνονται για τη δημιουργία ενός δρόμου, αντισεισμική προστασία κάποιων σπιτιών και επισκευές σε κάποια σχολεία.
Τον Ιανουάριο του 2011 είχε ανακοινωθεί συνεργασία της οργάνωσης με τον Οργανισμό των ΗΠΑ για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID), ύψους 30 εκατ. δολαρίων, η οποία όμως τελικά ακυρώθηκε και ο Ερυθρός Σταυρός άρχισε να ψάχνει πού θα ξοδέψει τα χρήματα, αναφέρει το ρεπορτάζ της Lifo. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε ένα email της McGovern στον επικεφαλής της οργάνωσης στην Αϊτή το 2013, ρωτάει πού θα μπορούσαν να επενδυθούν τα χρήματα, «εκτός από την υπέροχη ιδέα για το ελικόπτερο». Δεν είναι σαφές αν υλοποιήθηκε ποτέ αυτή η ιδέα.
Το άρθρο επισημαίνει πως και άλλες οργανώσεις αντιμετώπισαν προβλήματα με τίτλους γης και άλλα ζητήματα, αλλά τελικά κατάφεραν να χτίσουν 9.000 σπίτια - ο Ερυθρός Σταυρός έχτισε 6.
Μεταξύ άλλων, η έρευνα τονίζει ότι οι αποτυχίες επεκτείνονται πέρα από τα έργα υποδομών. Καθώς όταν ξέσπασε η επιδημία χολέρας, εννέα μήνες μετά τον σεισμό, το κυριότερο μέρος της προσπάθειας του Ερυθρού Σταυρού, ένα σχέδιο για διανομή σαπουνιού και αλάτων ενυδάτωσης από το στόμα, περιορίστηκε λόγω «εσωτερικών ζητημάτων». Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2011, όταν ο αριθμός των νεκρών είχε ξεπεράσει τους 6.000, το σχέδιο χαρακτηριζόταν ακόμη ως «πολύ πίσω από το χρονοδιάγραμμα», σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο.
Γιατί οι προσπάθειες του Ερυθρού Σταυρού απέτυχαν, αναρωτιέται το άρθρο, σχολιάζοντας πως δεν ήταν απλώς το γεγονός ότι η Αϊτή είναι δύσκολος τόπος για εργασία. «Συγκέντρωσαν περίπου μισό δισεκατομμύριο δολάρια», δήλωσε εργαζόμενος στο Κογκρέσο, που βοήθησε στην επίβλεψη της ανοικοδόμησης της Αϊτής. «Αλλά είχαν ένα πρόβλημα. Και αυτό ήταν πως δεν είχαν καμία απολύτως τεχνογνωσία». Όσο για το πού πήγαν τα 488 εκατομμύρια, οι δημόσιες εκθέσεις του Ερυθρού Σταυρού αναφέρουν μόνο γενικές κατηγορίες. Τα περισσότερα, 170 εκατ. δολάρια, πήγαν στη στέγαση. Η οργάνωση έχει απορρίψει επανειλημμένα αιτήματα για να αναφερθεί σε συγκεκριμένα έργα και να εξηγήσει πού πήγαν τα χρήματα και ποια ήταν τα αποτελέσματα.