Το δεύτερο αυτό κύμα μέτρων περιλαμβάνει νέες περικοπές σε συντάξεις και σε επιδόματα, οι οποίες θα κινηθούν στα επίπεδα του 15% με 20% και επηρεάζουν το σύνολο σχεδόν των 2,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων της χώρας. Οι μειώσεις που αναμένεται να προκληθούν από τον Οκτώβριο και μετά θα επηρεάσουν την επικουρική ασφάλιση, αλλά και Ταμεία κύριας ασφάλισης, όπως αυτά των δημοσιογράφων ( ΕΤΑΠ-ΜΜΕ), των αυτοαπασχολούμενων, των δικηγόρων και των μηχανικών (ΕΤΑΑ).
Παράλληλα, αυξάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές, γεγονός που θα επιδράσει αρνητικά στις αποδοχές των εργαζομένων, λόγω της δραστικής ενοποίησης Ταμείων, που προωθείται, και της αντίστοιχης εναρμόνισης των παροχών.
Ήδη, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία συγκρότησης ομάδας εμπειρογνωμόνων, που θα συμμετέχουν στον επικείμενο κοινωνικό διάλογο για το συνταξιοδοτικό, ώστε στο τέλος Οκτωβρίου –όπως προβλέπει το νέο μνημόνιο– να ψηφιστούν οι νέες παρεμβάσεις από το ελληνικό Κοινοβούλιο.
Η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση –σύμφωνα με έγκυρες πηγές– έχει ήδη λάβει θετική αξιολόγηση από αναλογιστές.
Πάντως, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης φέρεται να αναζητά τρόπους, ώστε να… στρογγυλέψει τις γωνίες των νέων ρυθμίσεων. Στην προσπάθεια αυτή, οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες βασίζονται στη διάταξη του μνημονίου, σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να καταθέσει ισοδύναμα μέτρα με ίδιο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Νέα μεταρρύθμιση
Βάσει των προβλέψεων του νέου μνημονίου, ο «οδικός χάρτης» για το συνταξιοδοτικό σύστημα περιλαμβάνει:
• Ενοποίηση Ταμείων: Αύξηση εισφορών – μείωση συντάξεων
Στόχος είναι από τον Οκτώβριο να ξεκινήσει η διαδικασία ενοποίησης των Ταμείων, έτσι ώστε να υπάρξει στο άμεσο μέλλον ένας φορέας απονομής συντάξεων, οι οποίες θα κινούνται στα ίδια επίπεδα, με πολύ μικρές αποκλίσεις.
Η ενοποίηση θα φέρει και περικοπές στις συντάξεις, αφού ο στόχος που τίθεται είναι να εξοικονομηθούν επιπλέον δαπάνες τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ. ευρώ) το 2016.
Τον βασικό πυλώνα του νέου, γιγαντιαίου ταμείου κύριας ασφάλισης θα αποτελέσει το ΙΚΑ, όπου και θα στηριχθεί το μοντέλο της εναρμόνισης των εισφορών με τις παροχές.
Έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2016, θα έχει δημιουργηθεί και θα λειτουργεί κοινό κεφάλαιο με τους πόρους και τα αποθεματικά όλων των πρώην Ταμείων. Πριν από τα τέλη του 2017, θα ενσωματωθούν η δήλωση, η πληρωμή και η είσπραξη των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στη φορολογική διοίκηση.
Οι βασικές παρενέργειες του μέτρου εντοπίζονται στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ.
Η δέσμευση που έχει αναλάβει η Αθήνα έναντι των δανειστών, ότι το σύστημα θα μετατραπεί σε πλήρως αναλογικό και ότι εντός τριετίας θα καταργηθεί εντελώς η κρατική χρηματοδότηση, στερεί από τον ΟΓΑ κονδύλια άνω των 800 εκατ. ευρώ ετησίως. Για να μπορέσει ο Οργανισμός να αντλήσει έσοδα που να καλύπτουν τις πάγιες ανάγκες του για την καταβολή συντάξεων, θα πρέπει να προχωρήσει σε τριπλασιασμό των εισφορών.
Επιπλέον, στον ΟΑΕΕ η σύνδεση των εισφορών με το πραγματικό εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών είναι πιθανό να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στα έσοδα του Οργανισμού, καθώς εν μέσω παρατεταμένης οικονομικής κρίσης το εισόδημά τους μειώνεται διαρκώς. Αυτό μπορεί, υπό τη μορφή ντόμινο, να οδηγήσει σε μείωση συντάξεων.
• Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος
Από τον Οκτώβριο θα πρέπει, αν δεν βρεθεί εν τω μεταξύ ισοδύναμο μέτρο, να τεθεί σε εφαρμογή η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για την επικουρική ασφάλιση, που ισοδυναμεί με νέες περικοπές από 6% έως 15% στις επικουρικές συντάξεις.
Έως τον Σεπτέμβριο πρέπει να έχουν ενταχθεί στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) δέκα ταμεία ή κλάδοι επικουρικής ασφάλισης.
Πρόκειται για τα Ταμεία των Σωμάτων Ασφαλείας, των Πυροσβεστών και των Λιμενικών (ΤΕΑΠΑΣΑ), συνταξιούχων αρτοποιών, πρατηριούχων υγρών καυσίμων, μηχανικών εργοληπτών δημοσίων έργων, συμβολαιογράφων, δικηγόρων, ιδιοκτητών συντακτών, υπαλλήλων και τεχνικών Τύπου, καθώς και των συνταξιούχων ναυτικών και του προσωπικού ιδρυμάτων του εμπορικού ναυτικού.
Μετά την ένταξη των Ταμείων στον επικουρικό φορέα-μαμούθ, θα μπει εκ νέου στο μικροσκόπιο η οικονομική κατάστασή τους και στο πλαίσιο της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος θα υπάρξει –όπου απαιτείται– περικοπή συντάξεων, ώστε να μην επιβαρύνεται ο κρατικός κορβανάς με τη χρηματοδότηση της επικουρικής σύνταξης.
Ήδη, από την αρχή του έτους, υπάρχει η εκτίμηση για έλλειμμα στο ΕΤΕΑ της τάξης των 326 εκατ. ευρώ, το οποίο δεν θα μπορεί να καλυφθεί με κάποιας μορφής κρατική χρηματοδότηση, αφού αυτή καταργείται. Άρα, μοναδικός τρόπος δημιουργίας μηδενικού ελλείμματος είναι η ισόποση περικοπή δαπανών, δηλαδή συντάξεων. Δυσμενέστερες είναι οι προβλέψεις για το 2016, αφού τα στοιχεία από αναλογιστική μελέτη που εκπονούν εμπειρογνωμονες στο υπουργείο Εργασίας δείχνουν ότι έως το τέλος της επόμενης χρονιάς το έλλειμμα στο ΕΤΕΑ εκτινάσσεται στο 1,4 δισ. ευρώ.
• Περικοπές
Δεδομένες θεωρούνται οι περικοπές στις καταβαλλόμενες συντάξεις. Το νέο «κούρεμα» θα υπερκαλύπτει τις μειώσεις που είχε κρίνει το ΣτΕ ως αντισυνταγματικές, κυρίως ελλείψει οικονομικών μελετών, εκτιμούν στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης. Ως όριο ασφαλείας, πολλοί θεωρούν το εισόδημα των 1.000 ευρώ από κύρια και επικουρική σύνταξη, ενώ θα τεθεί νέο ανώτατο πλαφόν στις συντάξεις περί τα 2.000 ευρώ, αντί των ορίων που ισχύουν σήμερα και είναι 2.774 ευρώ στα ειδικά Ταμεία, 2.350 ευρώ στο ΙΚΑ και 3.360 ευρώ σε όσους λαμβάνουν διπλές συντάξεις.
• Κατάργηση φόρων υπέρ τρίτων
Οι απώλειες που αναμένεται να προκύψουν για τα ασφαλιστικά ταμεία υπολογίζεται ότι θα κυμανθούν στα επίπεδα των 120 εκατ. ευρώ ετησίως.
Οι άμεσα θιγόμενοι κλάδοι θα είναι εκείνοι των δημοσιογράφων, των δικηγόρων και των μηχανικών, οι οποίοι είναι πιθανό να δουν τις συντάξεις τους να μειώνονται σε ποσοστό από 15% έως 20%, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι όποιες απώλειες.
• Κατάργηση του ΕΚΑΣ
Πρόκειται για ακόμα ένα μέτρο που πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το φθινόπωρο, έτσι ώστε έως τον Μάρτιο του 2016 να έχει περικοπεί η χορήγηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης στο 20% των προνομιούχων που το λαμβάνουν και οι οποίοι υπολογίζονται σε περίπου 60.000 άτομα. Υπενθυμίζεται ότι η μεταρρύθμιση του ΕΚΑΣ προβλέπεται ότι θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το 2019 και ένα επίδομα που στήριξε τους χαμηλοσυνταξιούχους επί μία 15αετία θα αποτελέσει παρελθόν. Φέτος αναμένεται να χορηγηθεί σε περίπου 300.000 άτομα, με άθροισμα συντάξεων έως 850 ευρώ.
Ρεπορτάζ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΣΤΑΚΟΣ
* Ρεπορτάζ από την εφημερίδα ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ που κυκλοφόρησε το Σάββατο 22/08/2015.