Ας σκεφτούμε την εξής υποθετική περίπτωση: Τι θα έκανε ο πρόεδρος Vladimir Putin εάν ξεσπούσε εμφύλιος πόλεμος σε μια γειτονική χώρα, η οποία προτού ανεξαρτητοποιηθεί ήταν επί αιώνες τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και είχε πλέον σύνορα, που οι Ρώσοι μετά βίας αποδέχονταν; Τι θα έκανε ένα στον πόλεμο αυτό, κάποιοι από τους επαναστάτες ήταν Ρώσοι που κινδύνευαν να συντριβούν βίαια από τις ένοπλες δυνάμεις του γειτονικού κράτους;
Στην πραγματικότητα, το παράδειγμα δεν είναι και τόσο υποθετικό. Περιγράφει λίγο πολύ αυτό που συμβαίνει στην ανατολική Ουκρανία. Και ξέρουμε ακριβώς τι έκανε η Ρωσία –ενεπλάκη για τα καλά σε μία ανεπαρκώς συγκεκαλυμμένη εισβολή.
Η Συρία αντίστοιχα βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία από το 1516 έως την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Ρωσική Αυτοκρατορία κατέλαβε την περιοχή Ντονμπάς στα μέσα της δεκαετίας του 1700. Οι Τουρκμένοι αντάρτες τους οποίους βομβάρδιζε το ρωσικό Su-24 προτού καταρριφθεί ήταν εθνοτικά Τούρκοι. Κατέληξαν στη λάθος πλευρά των συνόρων όταν αυτά ορίστηκαν με τη συνθήκη του 1921 (λίγο πριν την ενσωμάτωση της περιφέρειας Ντονμπάς στη σοβιετική Ουκρανία).
Παρόμοια είναι και η ιδιαίτερη ψυχολογία που έχουν οι πρώην αυτοκρατορίες, καθότι αισθάνονται πως έχουν ακόμη το δικαίωμα, ή και την ευθύνη να παρέμβουν σε περιοχές που "ακρωτηριάστηκαν" από τον κορμό τους πολύ καιρό πριν. Όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στη Συρία το 2011, ο Erdogan είχε δηλώσει πως η Τουρκία πρέπει να χειριστεί την αναταραχή στη Συρία ως εσωτερικό ζήτημα. Είχε προσβληθεί, μάλιστα, όταν ο Πρόεδρος Bashar al-Assad αρνήθηκε να κάνει αυτό που του ζητήθηκε.
Μετά την κατάρριψη του αεροσκάφους την προηγούμενη εβδομάδα, ο Τούρκος Πρόεδρος κάθε άλλο παρά παραδέχτηκε πως η χώρα του στόχευσε επίτηδες το Sukhoi εξαιτίας όσων υφίστανται οι εθνοτικά Τούρκοι από τους Ρώσους. "Δεν έχουμε καμία πρόθεση να δώσουμε συνέχεια στο περιστατικό. Εμείς απλώς υπερασπιζόμαστε την ασφάλειά μας και τα δικαιώματα των αδελφών μας", δήλωσε ο Erdogan. Όσο επιθετική και αν ήταν η τουρκική ενέργεια κατάρριψης ενός ρωσικού αεροσκάφους που παραβίασε για 17 δευτερόλεπτα τον τουρκικό εναέριο χώρο, ο Erdogan δεν το τράβηξε τόσο μακριά όσο ο Putin, παρεμβαίνοντας στρατιωτικά για την προστασία των εθνοτικά συγγενών πληθυσμών, οποτεδήποτε και οπουδήποτε.
Σκεφτείτε τώρα πώς θα είχε αντιδράσει ο Putin αν οι ΗΠΑ ή το ΝΑΤΟ αποφάσιζαν να παρέμβουν με στρατιωτικές δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία, εγκαθιστώντας μια αεροπορική βάση και μπαταρίες πυραύλων Patriot 50 μίλια από τα σύνορα της Ρωσίας. Φανταστείτε τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ να παρέχουν στήριξη από αέρος σε επίθεση κατά των φιλορώσων αυτονομιστών, με τη βοήθεια στρατευμάτων από την Πολωνία και την Τσετσενία (στην περίπτωση της Συρίας, η στήριξη έρχεται από το Ιράν και τη Χεζμπολάχ). Φανταστείτε επίσης τουρκικά και αμερικανικά αεροσκάφη να πετούν στο ρωσικό εναέριο χώρο, στην προσπάθεια να βελτιστοποιήσουν τους βομβαρδισμούς τους.
Αν έπρεπε οπωσδήποτε να μαντέψω, θα έλεγα πως δεν θα προλάβαιναν να περάσουν τρεις μήνες προτού ο Putin ρίξει ένα από τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ. Δεν θα λάμβανε υπόψιν την οποιαδήποτε δήλωση του Προέδρου των ΗΠΑ ο οποίος θα υποστήριζε ότι προφανέστατα οι πιλότοι του ΝΑΤΟ και τα βομβαρδιστικά "δεν απειλούσαν σε καμία περίπτωση" τη Ρωσική Ομοσπονδία, δηλαδή τις λέξεις που χρησιμοποίησε ο Putin όταν μαινόταν: "Ήταν μια πισώπλατη μαχαιριά από συνεργούς της τρομοκρατίας".
Ούτε θα είχε εντυπωσιαστεί από τους ισχυρισμούς του ΝΑΤΟ ότι οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία αντάρτες που βομβάρδιζε στο Ντονμπάς ήταν τρομοκράτες. Ο Putin λέει ότι βομβαρδίζει το Ισλαμικό Κράτος στα βουνά του Τουρκμενιστάν της Συρίας, ωστόσο ακόμη δεν υπάρχουν επίσημες αναφορές για δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή ή κάπου κοντά. Αυτοί είναι αντάρτες που μάχονται κατά του Άσαντ.
Φυσικά, υπάρχουν και πολλές διαφορές εκτός από ομοιότητες ανάμεσα στην κατάσταση της Βόρειας Συρίας και αυτή της Ουκρανίας, παρελθοντική ή τρέχουσα -είναι η στάση της Ρωσίας και της Τουρκίας που μοιάζουν αλλά όχι οι συγκρούσεις. Τόσο η ρωσική ηγεσία, όσο και η τούρκικη χρησιμοποιούν το πρόσχημα της λαϊκής ανησυχίας για την τύχη των συντρόφων Ρώσων και Τούρκων για επιδιώξουν πιο στρατηγικούς, λιγότερο ευγενείς στόχους.
Μεταξύ των στόχων του Erdogan είναι ένας αρκετά οικείος στο Κρεμλίνο: μια αποφασιστικότητα να δείξει, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά επίσης στις ΗΠΑ, στη Γαλλία και σε όσους άλλους επιδιώκουν μια κοινή στρατηγική με τον Putin πως δεν μπορεί να βρεθεί λύση για το συριακό εάν δεν ληφθούν πλήρως υπόψιν τα τουρκικά συμφέροντα. Και αυτά δεν επιτρέπουν μια συμμαχία με τον Ασάντ ώστε να συντριβούν οι αδελφοί σουνίτες, Τουρκμένοι ή Άραβες.
Μια έξυπνη κίνηση της Ρωσίας θα ήταν να αναγνωρίσει ότι υποτίμησε τις τουρκικές ευαισθησίες και να προσαρμοστεί ανάλογα. Σίγουρα ο Putin έχει ήδη αρκετούς εχθρικούς γείτονες και πρώην φίλους. Αλλά θα είναι δελεαστικό να το πάει παραπέρα, αφού και ο Erdogan έχει κάνει έναν λάθος υπολογισμό: έχει πολύ μικρότερη εξουσία στη Συρία από ό,τι ο Putin στην Ουκρανία.
Για να πούμε το προφανές, η Τουρκία δεν είναι πυρηνική δύναμη. Επιπλέον, παρά τη λάθος απόφασή της να στηρίξει τους Ισλαμιστές εξτρεμιστές όταν έφτασαν στη Συρία ένα ή δύο χρόνια πριν το ξέσπασμα της διαμάχης, δεν κατασκεύασε τον συριακό εμφύλιο, όπως έκανε η Ρωσία στην Ουκρανία. Ούτε οι Τούρκοι στέλνουν στρατεύματα "εθελοντών" και βαρύ εξοπλισμό στο συριακό πεδίο μάχης. Συνεπώς η ικανότητα της Τουρκίας να επηρεάσει ή να αντιδράσεις στις εξελίξεις στη Συρία είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Στην Περιφέρεια Ντονμπάς, ο Putin μπορούσε να ανοίξει και να κλείσει τον "διακόπτη" της σύγκρουσης κατά βούληση.
Προς το παρόν, τα ρωσικά αντίποινα παίρνουν τη μορφή οικονομικών κυρώσεων, σε συνδυασμό με την προσθήκη νέων αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων στη Βόρεια Συρία, και κατά ορισμένες πληροφορίες την ενίσχυση της βομβιστικής εκστρατείας στα βουνά του Τουρκμενιστάν της Συρίας. Ο Erdogan δεν θα μπορεί να απαντήσει αποτελεσματικά, εκτός και αν λάβει ακόμη πιο απερίσκεπτα ρίσκα σε έναν αγώνα που δεν μπορεί να κερδίσει.