Προθεσμία ενός μήνα έδωσε η Κομισιόν στην Ελλάδα, προκειμένου να βελτιώσει τις συνθήκες για τους αιτούντες ασύλο, με την ελπίδα τελικά να στέλνει περισσότερους πρόσφυγες πίσω στην Ελλάδα.
Το σχέδιο αναμόρφωσης του συστήματος ασύλου της Ελλάδας είναι μέρος της ευρύτερης προσπάθειες της ΕΕ να ελέγξει τη μεγαλύτερη μεταναστευτική κρίση μετά από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα, η Κομισιόν έδωσε στην Αθήνα μία λίστες με οδηγίες, προκειμένου η Ελλάδαζ να ευθυγραμμιστεί με τους κανόνες της ΕΕ στην πολιτική για το προσφυγικό. Μεταξύ άλλων, η χώρα μας καλείται να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης για τους αιτούντες άσυλο και να αναμορφώσει τις διαδικασίες ώστε εκείνοι που στερούνται άδεια παραμονής να έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση. Ακόμη, τα κέντρα υποδοχής θα πρέπει να έχουν επαρκή στελέχωση, έτσι ώστε οι ελληνικές αρχές να μπορούν να χειριστούν περισσότερες υποθέσεις ασύλου. Επίσης, η Ελλάδα καλείται να επιταχύνει τις διαδικασίες για τη δημιουργία των hotspot, με την Κομισιόν να επισημαίνει ότι έως τώρα η πρόοδος ήταν αργή.
Ειδικότερα, στην έκθεση αναφέρεται ότι η ανάπτυξη των πέντε κέντρων πρώτης υποδοχής που χωροθετήθηκαν στα νησιά του Αιγαίου (Σάμος, Λέσβος, Χίος, Κως και Λέρος) ήταν αργή, εν μέρει λόγω της ανάγκης για την κατασκευή τους από το μηδέν και με ελλείψεις όσον αφορά την υποδομή, τη στελέχωση και τον συντονισμό. Επί του παρόντος μόνο ένα κέντρο πρώτης υποδοχής είναι πλήρως λειτουργικό (στη Λέσβο). Συνεχίζονται οι εργασίες όσον αφορά άλλες εγκαταστάσεις, σημειώνεται.
Η Αθήνα έχει πλέον ένα μήνα, όπως αναφέρει ο Guardian, για να κάνει βελτιώσεις, πριν από περαιτέρω ελέγχους τον Μάρτιο. Υπό το σύστημα «Δουβλίνο» της ΕΕ, οι αιτούντες άσυλο μπορούν να στέλνονται πίσω στην πρώτη χώρα που έφτασαν. Ομως, άλλα μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να τους στείλουν πίσω από την Ελλάδα, από το 2011, όταν το Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων έκρινε ότι οι συνθήκες στη χώρα μας για τους πρόσφυγες ήταν τόσο άσχημες, που ισοδυναμούσαν με «εξευτελιστική μεταχείριση».
Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος παραδέχθηκε ότι είναι καιρός να επιστρέψει η Ελλάδα στο σύστημα Δουβλίνο, αν και πρόσθεσε ότι οι μεταναστευτικές πιέσεις που ασκούνται στη χώρα πρέπει να ληφθούν υπόψη, προκειμένου να μην πέσει μεγαλύτερο βάρος στην Ελλάδα.
Η Κομισιόν «τράβηξε το αφτί» και στην Ιταλία, σημειώνοντας ότι η χώρα δεν κάνει αρκετές ενέργειες για να διασφαλίσει ότι απελαύνονται οι πρόσφυγες που δεν δικαιούνται άσυλο. Το 2015, η Ιταλία προχώρησε σε 14.000 υποχρεωτικές επιστροφές, αριθμός ανεπαρκής σε σύγκριση με τις 160.000 αφίξεις, σημείωσε χαρακτηριστικά η Κομισιόν.
Οι παρατηρήσεις αφορούν και άλλες χώρες, καθώς επισημάνθηκε το γεγονός ότι το σχέδιο μετεγκατάστασης κινείται πολύ αργά. Ηδη η Κομισιόν, με επιστολές στα μέλη της, υπενθυμίζει στις υπόλοιπες χώρες τις υποχρεώσεις τους που προκύπτουν από τις δύο αποφάσεις για τη μετεγκατάσταση και τις καλεί να επιταχύνουν το ρυθμό εφαρμογής.
Στη Σύνοδο στις 18-19 Φεβρουαρίου, αναμένεται να υπάρξουν παράπονα από τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η Τουρκία δεν κάνει αρκετές προσπάθειες για να ελέγξει τον αριθμό των προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα. Το προσχέδιο για τη Σύνοδο καλεί να γίνουν περαιτέρω αποφασιστικές προσπάθειες σε αυτό το ζήτημα.
Ακόμη, η Κομισιόν αποφάσισε την Τετάρτη να προχωρήσει σε νομική δράση εναντιόν αρκετών χωρών, που απέτυχαν να εφαρμόσουν πλήρως του νόμους που σχετίζονται με την πολιτική ασύλου. Αυτές οι «περιπτώσεις παράβασης» αφορούν τη Γερμανία, την Εσθονία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Λετονία και τη Σλοβενία. Ολες οι περιπτώσεις αφορούν προσπάθειες μείωσης της μετακίνησης αιτούντων άσυλο από τη μία χώρα της ΕΕ στην άλλη.
Τέλος, μεταξύ άλλων, η έκθεση της Κομισιόν αναφέρει για την Ελλάδα:
Για την ηλεκτρονική βάση αποτυπωμάτων
Το ποσοστό των μεταναστών από τους οποίους έχουν ληφθεί τα δακτυλικά αποτυπώματα σημειώσει αξιοσημείωτη αύξηση από 8% στο τέλος Σεπτεμβρίου 2015 σε 78% τον Ιανουάριο 2016. Από τη στιγμή που θα είναι πλήρως επιχειρησιακά και εξοπλισμένα, τα κέντρα πρώτης υποδοχής στην Ελλάδα αναμένεται να φθάσουν σε συνολική ικανότητα λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων της τάξης των 11.000 ατόμων ημερησίως, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τους μέσους αριθμούς αφίξεων τον Ιανουάριο. Ειδικοί εμπειρογνώμονες περί εγγράφων χρησιμοποιούνται από τον Frontex στα νησιά με σκοπό τον εντοπισμό πλαστών και παραποιημένων εγγράφων.
Για τη μετεγκατάσταση
Η μετεγκατάσταση από την Ελλάδα 66.400 ατόμων που χρειάζονται διεθνή προστασία, όπως συμφωνήθηκε από τα κράτη μέλη, άρχισε με πολύ αργό ρυθμό· μέχρι σήμερα έχουν γίνει μόνο 218 μετεγκαταστάσεις. Μόνο 15 κράτη μέλη προσέφεραν στην Ελλάδα συνολικά 1081 θέσεις για μετεγκατάσταση, ενώ 16 κράτη μέλη έχουν ορίσει υπαλλήλους-συνδέσμους για τη στήριξη της διαδικασίας επί τόπου. Οι ελληνικές αρχές βελτιώνουν τις ικανότητές τους καταγραφής και έχουν ανοίξει δεύτερο γραφείο στη Σάμο όπου υπάρχει πλέον η υποδομή για παροχή καταλύματος και μεταφοράς, με τη στήριξη του ΔΟΜ και της UNHCR. Το Δεκέμβριο του 2015, η Επιτροπή ενέκρινε ένα πρόγραμμα 80 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη της ικανότητας υποδοχής στην Ελλάδα, που περιλαμβάνει δίκτυο 20.000 θέσεων αιτούντων άσυλο υπό τη διαχείριση της UNHCR, καθώς και τη στήριξη της δημιουργίας 7.000 θέσεων στις περιοχές των κέντρων πρώτης υποδοχής. Στο πλαίσιο αυτού του καθεστώτος, υπάρχουν σήμερα 16.400 διαθέσιμες θέσεις. Εκτός από τις διαθέσιμες επί του παρόντος 7.181 θέσεις σε προσωρινές και πιο μακροπρόθεσμες εγκαταστάσεις στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Ελλάδα διαθέτει 10.447 θέσεις στην ηπειρωτική χώρα. Ως εκ τούτου, ο συνολικός αριθμός των υφιστάμενων θέσεων υποδοχής στην Ελλάδα ανέρχεται επί του παρόντος σε 17.628. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη 12.342 θέσεων σε σύγκριση με τις 50.000 νέες θέσεις για τις οποίες η Ελλάδα δεσμεύτηκε τον Οκτώβριο του 2015.
Από τις αρχές του 2015, η Ελλάδα έχει προβεί σε 16.131 αναγκαστικές επιστροφές και 3.460 υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές οικονομικών μεταναστών που δεν είχαν δικαίωμα ασύλου στην Ευρώπη. Ο αριθμός αυτός παραμένει ανεπαρκής στο πλαίσιο των άνω των 800.000 αφίξεων το 2015.