Toυ Λεωνίδα Καστανά*Στο μάλλον σύντομο πέρασμά του από το τιμόνι της χώρας, ο ΣΥΡΙΖΑ, φιλοδοξεί να αφήσει τη δική του σφραγίδα στα εκπαιδευτικά πράγματα της βασικής εκπαίδευσης. Ποιος θα του το αρνηθεί; Εξάλλου ο κάθε υπουργός Παιδείας της κάθε κυβέρνησης επιβάλλεται να κάνει και μια μεταρρύθμιση. Στα γρήγορα, στα τυφλά, χωρίς έρευνα και κυρίως χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις υπάρχουσες συνθήκες, τα διαθέσιμα κονδύλια και τις δυνατότητες του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Μια μεταρρύθμιση που θα καταργήσει ο επόμενος, αν δεν προλάβει να ακυρώσει η πραγματικότητα. Φτιάχνει λοιπόν και η παρούσα κυβέρνηση μια «Επιτροπή Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία» η οποία διατυπώνει ότι γενικόλογο και πρόχειρο διαθέτει στο «αριστερό και εναλλακτικό» παιδαγωγικό της οπλοστάσιο χωρίς να μετρά όμως τον ξενοδόχο, εν προκειμένω, τον υπουργό που τη διόρισε.
Η αριστερή εκπαιδευτική πρόταση πρέπει να έχει ανάλογη ιδεολογική ταυτότητα, συμφωνία με τη συνδικαλιστική βουλγκάτα και φιλολαϊκό περιεχόμενο. Πρέπει όμως να έχει και τα απαιτούμενα χρήματα για να εφαρμοστεί. Στον κόσμο του μνημονίου της Αριστεράς το σχολείο δεν μπορεί παρά να είναι ποιοτικά και ποσοτικά φθηνότερο. Έτσι ενδύεται με αριστερή λεοντή και δίνεται προς κατανάλωση σε ανάλογο ακροατήριο. Μάλλον θα αρέσει.
Από τις 19 ασαφείς, γενικές και ακοστολόγητες προτάσεις της επιτροπής θα σταθούμε σε κάποιες που δίνουν μια ιδέα για τις μεταρρυθμιστικές διαθέσεις της αριστερής διακυβέρνησης.
Η επιτροπή δίνει έμφαση στην «παιδαγωγική αυτονομία» σχολείων και εκπαιδευτικών και την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Καλώς. Την ίδια όμως στιγμή ο κ. υπουργός εκδίδει υπουργική απόφαση με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα του Ενιαίου Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου στο οποίο καταργείται η Ευέλικτη Ζώνη, η μοναδική δηλαδή ζώνη παιδαγωγικής αυτονομίας που υπήρχε στα δημοτικά σχολεία. Μια ζώνη εμπλουτισμού των διαδικασιών μάθησης που συνέδεαν το σχολείο με τις τοπικές κοινωνίες, την Ευρώπη και το σύγχρονο πραγματικό κόσμο. Με καινοτόμα προγράμματα και δράσεις που έσπαγαν το πιο συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα του δυτικού κόσμου. Με φιλαναγνωσία, ευρωπαϊκά προγράμματα COMENIUS, περιβαλλοντική εκπαίδευση, αγωγή υγείας, τέχνη, πολιτισμό κλπ. Γιατί αυτό;
Για λόγους ιδεολογικούς και συντεχνιακούς. Γιατί οι συνδικαλιστές της Αριστεράς την πολεμούσαν χρόνια τώρα με κάθε τρόπο υποστηρίζοντας ότι διαφοροποιεί τα σχολεία και εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Ο γνωστός εξισωτισμός προς τα κάτω. Γιατί δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να αυτενεργήσουν άρα και να ξεχωρίσουν, δηλαδή αντικειμενικά, να αξιολογηθούν. Και η αξιολόγηση είναι κακό πράγμα. Γιατί μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών δυσφορούσε στο μέτρο που απαιτούσε ιδιαίτερη προετοιμασία, γνώσεις, μελέτη, συντονισμό. Και οι εκπαιδευτικοί ψηφίζουν.
Αλήθεια, έχει η Επιτροπή εικόνα για την κατάσταση του εκπαιδευτικού προσωπικού που θα αυτενεργήσει και θα καινοτομήσει σε πιο απαιτητικές υψηλότερες βαθμίδες όπως το Γυμνάσιο και το Λύκειο; Προτίθεται μήπως να το αξιολογήσει για να γνωρίσει τις ανάγκες του; Μήπως να το επιμορφώσει ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει; Και με τι χρήματα; Μήπως να το συνδέσει με τα Πανεπιστήμια ή τα ευρωπαϊκά προγράμματα του νεοφιλελευθερισμού; Γιατί καλές οι ιδέες αλλά δεν μπορούν να σκοντάφτουν σε πάγια ιδεολογήματα της Αριστεράς όπως το «καμιά αξιολόγηση, κανένας έλεγχος». Επί της ουσίας η πρόταση κλείνει το μάτι στον οκνηρό και του λέει μπορείς να κάνεις ότι θέλεις και να το λες καινοτομία. Ούτως ή άλλως πάντα έβγαζες όση ύλη ήθελες, με τον τρόπο που ήξερες, και την επιστημονική ακρίβεια που νόμιζες. Το φροντιστήριο νάναι καλά.
Η Επιτροπή προτίθεται να καταργήσει τη βαθμολογία σε όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση και να αντικαταστήσει τις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις στο τέλος του Γυμνασίου με εργασίες. Μια παγκόσμια πρωτοτυπία, στο μέτρο που όλος ο κόσμος εξετάζει και βαθμολογεί με κάποιον τρόπο. Γιατί άλλη η παιδαγωγική αξία της γραπτής εξέτασης επί μεγάλου μέρους της διδαγμένης ύλης και άλλο πράγμα οι ερευνητικές εργασίες. Και απορώ πως οι καθηγητές της επιτροπής το αγνοούν. Δηλαδή πως θα ελέγξω αν έμαθε να εφαρμόζει τους νόμους δύναμης και κίνησης ή να λύνει την πρωτοβάθμια εξίσωση; Με εργασία στο βιογραφικό του Νewton;
Ας είναι. Η επιτροπή ξέρει τι λέει. Ο βαθμός και οι εξετάσεις προτρέπουν τους μαθητές να μελετούν, να προσπαθούν, να δοκιμάζονται και αξιολογούνται γι αυτά. Η κυβέρνηση αυτή όπως δεν θέλει να αξιολογείται από τους θεσμούς για την εφαρμογή του μνημονίου, έτσι δεν θέλει να ελέγχονται και οι μαθητές από τους δασκάλους τους. Έχει ένα προβληματάκι με τα νούμερα, γι αυτό και δεν διατυπώνει ποτέ προτάσεις με αριθμούς. Όλα πρέπει να είναι αποτέλεσμα πολιτικής διαπραγμάτευσης, δηλαδή υποσχέσεων, υπεκφυγών, γενικοτήτων, λόγων του αέρα. Ακόμα και σε ένα σχολείο σαν το ελληνικό όπου τα θέματα των ενδοσχολικών εξετάσεων είναι λίγο πολύ γνωστά εκ των προτέρων, οι βαθμοί μπαίνουν απλόχερα και οι εργασίες είναι copy paste από το διαδίκτυο.
Αλλά η κατάργηση κάθε τύπου ελέγχου διευκολύνει και τους καθηγητές από ένα πρόσθετο κόπο επιλογής θεμάτων, επιτήρησης, διόρθωσης και βαθμολόγησης. Απαλλάσσει και τους μαθητές από την ανακεφαλαίωση, αλλά και τους γονείς τους από το άγχος της βαθμολογίας του γόνου τους. Είναι μια «καινοτομία» με ιδεολογικό περιεχόμενο στο μέτρο που ακυρώνει τη διαδικασία μάθησης, συντεχνιακό, στο μέτρο που απαλλάσσει τους εργαζόμενους και φιλολαϊκό στο μέτρο που χαλαρώνει την ελληνική οικογένεια. Αν ο Α. Μπαλτάς μας είπε ότι η Αριστεία είναι ρετσινιά, ο Α. Λιάκος μας λέει ότι η εκπαίδευση, η δοκιμασία και η αξιολόγηση είναι εξουσιαστικοί, συντηρητικοί μηχανισμοί και πρέπει να μεταρρυθμιστούν δια της αυτοακύρωσης. Καλά πάμε.
Ας ελπίσουμε ότι στον επερχόμενο ανασχηματισμό, ο υπουργός θα αλλάξει και μαζί και η κατεύθυνση της επιτροπής του, και στις επόμενες εκλογές η κυβέρνηση αυτή θα γίνει παρελθόν. Πριν γίνει παρελθόν η εκπαίδευση στην Ελλάδα.
* Ο κ. Λεωνίδας Καστανάς είναι Φυσικός, Καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης σε δημόσιο σχολείο.
http://www.liberal.gr/arthro/48037/apopsi/arthra/an-i-aristeia-itan-retsinia-i-gnosi-einai-epikinduni.html