Ισχυρό κίνητρο ώστε και οι τελευταίοι επιχειρηματίες που ήταν «τυπικοί» με την εφορία να ελαχιστοποιήσουν ή να σταματήσουν εντελώς να κόβουν αποδείξεις αποτελεί η αύξηση του ΦΠΑ από το 23% στο 24%. Πρόκειται για το γνωστό σπορ «εξαφάνισης» του τζίρου από την αγορά στο οποίο επιδίδονται πλέον κατά συρροή χιλιάδες μικρομεσαίοι για να γλιτώσουν από τα νύχια της εφορίας. Εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες, μικρά ξενοδοχεία, ταβέρνες και κάθε είδους επιχείρηση του τουρισμού και της εστίασης έχουν σταματήσει πλέον να κόβουν αποδείξεις.
Την τάση αυτή ήρθαν να επιβεβαιώσουν τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία οι περισσότεροι μαγαζάτορες της χώρας εμφανίζονται να κρύβουν τον τζίρο τους, αφού στο πρώτο τρίμηνο του 2016 ο κύκλος εργασιών στις εταιρείες παροχής υπηρεσιών εστίασης και καταλυμάτων συρρικνώθηκε κατά 11,7%, όταν πέρυσι το αντίστοιχο διάστημα είχε αυξηθεί κατά 3,5% και συνολικά την τελευταία τριετία (2013 - 2015) έτρεχε με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 6,5%.
Εποχικότητα... διπλά βιβλία και «ανακύκλωση» αποδείξεων
Η πτώση είναι πολύ μεγάλη, όμως αν δει κανείς τι έγινε μεταξύ πρώτου τριμήνου 2016 και τελευταίου τριμήνου 2015, θα καταλάβει πως ίσως είναι μόνο ένα πρώτο βήμα προς την περαιτέρω συρρίκνωση των εσόδων από ΦΠΑ. Στο διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου 2016 ο τζίρος των εταιρειών εστίασης και καταλυμάτων κατέρρευσε σε ποσοστό 27%. Ένας κλάδος εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων έχασε το ένα τρίτο των εσόδων του μέσα σε ενενήντα ημέρες! Το μέγεθος της απώλειας είναι τέτοιο που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο από την έντονη εποχικότητα του κλάδου. Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες λένε ότι το νόμισμα έχει δύο όψεις:
- η μία είναι πως στην εστίαση και τα καταλύματα αποτελεί σύνηθες φαινόμενο να καταγράφεται διψήφια πτώση του κύκλου εργασιών μετά τον Δεκέμβριο κάθε έτους και μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου, καθώς κλείνουν επιχειρήσεις και η κατανάλωση είναι μειωμένη. Αυτό το επιβεβαιώνουν και τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δείχνουν ότι τα αμέσως επόμενα τρίμηνα ο τζίρος σημειώνει κατακόρυφη αύξηση λόγω τουρισμού.
- η άλλη πλευρά του νομίσματος έχει να κάνει με την έκταση που λαμβάνει η φοροδιαφυγή. Η εικόνα που υπάρχει «έξω» είναι πως οι ταμειακές μηχανές στις περισσότερες επιχειρήσεις εστίασης και τουρισμού βγάζουν όλο και λιγότερες αποδείξεις και η νέα αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο αναμένεται ότι θα κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα το επόμενο διάστημα, ακόμη και αν η κατάργηση των χαμηλών συντελεστών στα νησιά κρύψει κάτω από το χαλί προσωρινά την προσπάθεια των επαγγελματιών να ενθυλακώσουν τον φόρο. Στην αγορά είναι κοινό μυστικό πως όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες της εστίασης δουλεύουν πλέον με «διπλά βιβλία» εσόδων (ένα για το μαγαζί ένα για τον λογιστή) και με «ανακύκλωση» αποδείξεων κατανάλωσης μέσα στην ίδια ημέρα. Υπό το πρίσμα αυτό, έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς θα συμπεριφερθεί η αγορά τα δύο επόμενα τρίμηνα. Ενώ θα περίμενε κανείς αυτές οι «αμυντικές κινήσεις» με τις αποδείξεις να έχουν περιοριστεί με τα capital controls και την εντεινόμενη χρήση πλαστικού χρήματος, αυτές πληθαίνουν. Αφενός επειδή η χρήση μετρητών παραμένει κυρίαρχη σε εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ και καφετέριες, αφετέρου επειδή χιλιάδες επιχειρηματίες έχουν συνδέσει τα μηχανάκια υποδοχής καρτών με λογαριασμούς του εξωτερικού όπου τεράστια ποσά τζίρων διαφεύγουν ανεξέλεγκτα ζημιώνοντας το Δημόσιο και εμμέσως όλους τους φορολογούμενους.
Κάτω του 50% η εισπραξιμότητα, σύμφωνα με έκθεση του ΣΕΒ
Το φαινόμενο της φοροαποφυγής παραμένει εδώ και δεκαετίες ένα από τα πλέον εκτεταμένα στην Ελλάδα και οι αλλεπάλληλες αυξήσεις των φόρων επιδεινώνουν διαρκώς την εικόνα. Υπολογίζεται πως η «διαρροή» ΦΠΑ στην αγορά υπερβαίνει τα 6,7 δισ. ευρώ ετησίως, με το «άνοιγμα» της χώρας μας μεταξύ των προσδοκώμενων εσόδων και των ποσών που τελικά εισπράττονται να είναι διπλάσιο συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς στην Ελλάδα χάνεται το 33 - 35% του ΦΠΑ έναντι μέσου 16% στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τελευταία έκθεση του ΣΕΒ (Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχάνων) εκτιμούσε πως η εισπραξιμότητα των φόρων βρίσκεται συνολικά κάτω από το 50% στην Ελλάδα, ενώ η δραματική κατάσταση αποτυπώνεται στην εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο στα 88,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,24 δισ. ευρώ είναι φρέσκα ληξιπρόθεσμα του πρώτου τετραμήνου.
Προσπαθούν να κλείσουν την τρύπα στα έσοδα με μέτρα που την μεγαλώνουν
Μέχρι τον Απρίλιο οι αποκλίσεις των εσόδων από τους προϋπολογισμένους φορολογικούς στόχους έφταναν τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ μόνο από τον φόρο εισοδήματος και τους φόρους στην περιουσία (ΕΝΦΙΑ κλπ) τα έσοδα ήταν λιγότερα κατά 228 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για μια νέα μαύρη τρύπα μισού δισ. ευρώ, την οποία το Δημόσιο επιχειρεί να καλύψει εσπευσμένα αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τους φόρους ή φέρνοντας καινούριους ενώ δεν μπορεί να εισπράξει τους παλιούς.
Τα μέτρα 1 δισ. ευρώ στους άμεσους φόρους και τα πρόσθετα 1,8 δισ. ευρώ στους έμμεσους έχουν αυξήσει γεωμετρικά τον κίνδυνο η τρύπα να μεγαλώσει τους επόμενους μήνες και η οικονομία να περάσει το «όριο αντοχής» λόγω της υπερφορολόγησης.