Ο νομός αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης μεταναστευτικών ροών λόγω της χερσαίας γειτνίασής του με την Τουρκία, τη χώρα που είναι η κύρια δίοδος εισόδου των προσφυγικών καραβανιών στη διαδρομή τους προς την Ευρώπη.
Για την αύξηση των μεταναστευτικών ροών, την ταυτότητα των παράτυπα εισερχομένων στη χώρα, τη λειτουργία των κυκλωμάτων διακίνησης, τις δραστηριότητες αντιμετώπισής τους από τις δυνάμεις της συνοριοφυλακής, αλλά και τη νεοσύστατη «Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή», τον ρόλο της FRONTEX, μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος συνοριακών φυλάκων Έβρου, Χρυσοβαλάντης Γιαλαμάς.
«Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη γείτονα χώρα, οι μεταναστευτικές ροές στο βόρειο και νότιο τμήμα του νομού έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Οι αποτροπές καθημερινά είναι κυριολεκτικά εκατοντάδες» λέει και αποδίδει την αύξηση στη λειτουργία των δύο hot spot στην περιοχή των Ιψάλων και της Αδριανούπολης.
«Ανοίγουν την κάνουλα και μας στέλνουν κόσμο όποτε θέλουν. Αυτή την πληροφόρηση έχουμε εμείς» σημειώνει. Παραθέτει επίσημα στοιχεία του εξαμήνου από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, σύμφωνα με τα οποία, στον Έβρο, οι συλλήψεις παράτυπων μεταναστών και προσφύγων «άγγιξαν» το 91%, ενώ τριπλάσιος ήταν ο αριθμός του ποσοστού σε συλλήψεις διακινητών.
Η ταυτότητα των προσφύγων
«Από τις αρχές του καλοκαιριού το 80-85% των συλλήψεων διακινητών αλλά και παράτυπων μεταναστών αφορούν πλέον υπηκόους Πακιστάν, άνδρες ηλικίας 20 έως 40 ετών. Οι πρόσφυγες και ειδικότερα οι Σύροι είναι ελάχιστοι, περίπου 10%, ενώ σπάνια πια έχουμε γυναικόπαιδα» επισημαίνει. Όσο για τους διακινητές: «Πολύ σπάνια είναι Έλληνες. Το τελευταίο διάστημα η διακίνηση ανατίθεται σε Πακιστανούς, Βούλγαρους, Ρουμάνους, Μαροκινούς. Τα κυκλώματα αναζητούν διακινητές με χαμηλό μεροκάματο. Αποκαλύπτεται ότι οι συλληφθέντες Μαροκινοί, Αλγερινοί και Πακιστανοί είχαν σχέση με ναρκωτικά, πορνεία και άλλες παράνομες δραστηριότητες».
Πως δρουν οι διακινητές
Ο κ. Γιαλαμάς διευκρινίζει πως από τα στοιχεία των μέχρι τώρα συλλήψεων προκύπτει πως η πλειονότητα των διακινητών μένουν χρόνια στην Ελλάδα και γνωρίζουν τη γλώσσα. Βούλγαροι και Ρουμάνοι είναι κυρίως οικονομικοί μετανάστες στην Ελλάδα.
Κατά τον πρόεδρο των συνοριοφυλάκων το εύκολο χρήμα (1.500 ευρώ για μεταφορά έξι ατόμων στη Θεσσαλονίκη), η άγνοια της ισχύουσας νομοθεσίας, της γεωγραφίας της περιοχής και του γεγονότος ότι «εδώ κάνουμε καλά τη δουλειά μας», ωθούν τους διακινητές στο να αναλάβουν το ρίσκο της μεταφοράς.
«Έχουν στη διάθεσή τους τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό, όπως GPS κ.α. Έχουμε δει στα κινητά τους τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουν έως τον τελικό τους προορισμό. Τα πρώτα χρόνια αναζητούσαν μία κεραία που φώτιζε, μία μεγάλη πινακίδα, γενικά ένα "χτυπητό" σημείο για την παραλαβή του γκρουπ. Τώρα καθοδηγούνται από την τεχνολογία. Η συνεννόηση γίνεται με ενδιάμεσους και όχι με τους επικεφαλής της οργάνωσης».
Πώς γίνονται οι καταδιώξεις
Ως προς τη διαδικασία της σύλληψής τους, ο κ. Γιαλαμάς λέει: «Ουσιαστικά δεν καταδιώκουμε αλλά ακολουθούμε το όχημα του διακινητή που προσπαθεί να διαφύγει τη σύλληψη. Για την ασφάλεια των ατόμων που μεταφέρει (συνήθως στοιβαγμένους), των πολιτών, αλλά και τη δική μας, δεν αναπτύσσουμε υπερβολική ταχύτητα προς αποφυγή πρόκλησης ατυχήματος. Επίσης για λόγους ασφαλείας απαγορεύεται να πυροβολήσουμε πίσω από το όχημα, να ανακόψουμε την πορεία του χρησιμοποιώντας καρφιά ή παρατάσσοντας κάθετα στη διαδρομή του κάποιο όχημα, πρακτικές που εφαρμόζονται από συναδέλφους άλλων χωρών. Στις καταδιώξεις η αδρεναλίνη είναι σε υψηλά επίπεδα, οπότε δεν πυροβολείς ούτε καν για εκφοβισμό, με εξαίρεση την περίπτωση κινδύνου ζωής».
Αναφερόμενος στα περάσματα που χρησιμοποιούν οι διακινητές, ο κ. Γιαλαμάς αποκαλύπτει: «Η οροσειρά της Ροδόπης χρησιμοποιείται τώρα τελευταία πάρα πολύ. Εκεί δεν υπάρχει πολύ έντονη αστυνομική παρουσία οπότε δεν έχει πάρα πολλούς ελέγχους, όπως έχει στον κεντρικό οδικό άξονα. Είναι πιο δύσκολο δρομολόγιο, με πιο πολλές στροφές, όμως το θεωρούν πιο σίγουρο. Η ανομβρία των τελευταίων έξι μηνών έκανε τον ποταμό Έβρο προσπελάσιμο σε πολλά σημεία και χωρίς βάρκα. Οι διακινητές πάντα εκμεταλλεύονται τον καιρό. Ωστόσο, για να διασχίσεις το ποτάμι πρέπει να είσαι δεινός κολυμβητής, γιατί υπάρχουν οι δίνες και ο βαλτώδης βυθός, γι αυτό και κατά καιρούς σημειώνονται πνιγμοί παράτυπων μεταναστών και προσφύγων… Οι διακινητές προσπαθούν συνεχώς να βρουν πύλες εισόδου και εκτιμούν πως ο Έβρος προσφέρεται γιατί δεν έχει την επικινδυνότητα της θάλασσας. Ωστόσο, στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης είχαμε τις τελευταίες 15 ημέρες τέσσερις περιπτώσεις εντοπισμού Σύρων προσφύγων. Προφανώς η θάλασσα ενεργοποιήθηκε, γιατί κατάφεραν να περάσουν δύο τρία γκρουπ οπότε σκέφτηκαν να συνεχίσουν».
Τουρκία και Βουλγαρία έχουν καλύτερα τεχνικά μέσα
Απέναντι στην ένταση του φαινόμενου και την πίεση στα σύνορα του Έβρου, ο κ. Γιαλαμάς επισημαίνει την ανάγκη ενίσχυσης της συνοριακή αστυνομίας με προσωπικό και υλικά μέσα: «Εμείς είμαστε, όπως προσληφθήκαμε το 1999 και το 2000 στον Έβρο, 450 άτομα από 40 έως 50 ετών σήμερα. Την τελευταία τετραετία έχουμε την τύχη της μετακίνησης στον Έβρο, περίπου 300 συναδέλφων μέσω του προγράμματος "Ασπίδα", για το οποίο έχουμε τη διαβεβαίωση πως θα συνεχιστεί έως το 2018. Επίσης αυτό το διάστημα έχουμε και την ενισχυτική εκατόν δέκα ατόμων που βρίσκονται εδώ με έξοδα του Δημοσίου. Σίγουρα χρειάζεται κι άλλο προσωπικό για να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας που με τα χρόνια γίνεται δυσκολότερη, αλλά ο ζήλος, ο επαγγελματισμός και το φιλότιμο μας δεν μειώνονται με τίποτα».
Αντιπαραβάλει δε, το ανθρώπινο δυναμικό φύλαξης των συνόρων στις δύο γείτονες χώρες και τα τεχνικά μέσα που χρησιμοποιούν, λέγοντας πως η Τουρκία έχει μόνον στρατό, που περιπολεί στο ποτάμι, ενώ στη Βουλγαρία, από κοινού στρατός και συνοριοφυλακή, επιχειρούν γύρω με 4,5 χιλιάδες άτομα σε μία ζώνη περίπου 100 χιλιομέτρων (το μήκος του φράχτη το οποίο θέλουν να αυξήσουν στα 260 χλμ). Σημειώνεται πως στον φράχτη του Έβρου, σύμφωνα με τον πρόεδρο των συνοριακών φρουρών, έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες διορθώσεις, με το προσωπικό όμως να ανέρχεται μόλις στα δύο άτομα.
«Στη Βουλγαρία, ο εξοπλισμός τους υπερτερεί του δικού μας. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της αρμόδιας υπουργού της γείτονος, η συνοριακή φύλαξη ενισχύεται με άλλα τετρακόσια καινούρια οχήματα για δύσκολους δρόμους, τελευταίας τεχνολογίας σύστημα επικοινωνίας, ενώ θα δοθούν στους Βούλγαρους συναδέλφους περισσότερα από τέσσερις χιλιάδες κινητά τηλέφωνα για την υπηρεσιακή, και όχι μόνο, επικοινωνία και ένα ελικόπτερο που θα περιπολεί στην περιοχή πάνω από τον φράχτη. Όλα αυτά από το Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο πρόεδρος των συνοριακών φυλάκων Έβρου διαπιστώνει: «Μία χώρα που τη θεωρούμε οικονομικά υποδεέστερη, υπερτερεί και ως προς το ανθρώπινο δυναμικό φύλαξης των συνόρων και ως προς τον εξοπλισμό, παρά το γεγονός ότι δεν αντιμετωπίζει τα μεταναστευτικά κύματα του Έβρου. Εμείς δεν διαθέτουμε θερμοβάν (οχήματα στο εσωτερικό των οποίων υπάρχουν οθόνες απεικόνισης της καταγραφής των θερμικών καμερών) και οι παρατηρήσεις μας γίνονται σε ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες κυρίως τον χειμώνα (υγρασία, ομίχλη, έντονη χιονόπτωση και βροχόπτωση), με συστήματα επικοινωνίας αδύναμης λήψης, φορητές θερμικές κάμερες στις οποίες ακόμη και οι μπαταρίες ή το σέρβις είναι ζητούμενα. Ο χειμώνας στον Έβρο είναι δύσκολος και η δουλειά μας είναι σε ενέδρες κοντά στο ποτάμι».
Η συνεργασία με τη FRONTEX
Στον εξοπλισμό που φέρει και όχι στα πενήντα άτομα που βρίσκονται στον νομό, εντοπίζει την κύρια συνεισφορά της FRONTEX ο πρόεδρος των συνοριακών φυλάκων. «Επιχειρούν όπως κι εμείς και υπάρχει καλή συνεργασία. Κυρίως όμως μας βοηθούν με τον ηλεκτρονικό τους εξοπλισμό με τα θερμοβάν τους, τα καινούρια οχήματα και με τους ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους οι οποίοι μέχρι το καλοκαίρι ήταν οι μοναδικοί που διαθέταμε. Σήμερα, μετά από 18 χρόνια έχουμε 13 εκπαιδευμένους σκύλους με τους συνοδούς τους στα έξι τμήματα συνοριακής φύλαξης, σε εξάωρη βάρδια και εκτός βάρδιας εάν παραστεί ανάγκη για τον εντοπισμό διακινητών».
Αναφερόμενος στη νεοσυσταθείσα Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή ο κ. Γιαλαμάς λέει: «Γνωρίζουμε ότι στη νέα δύναμη των 1.500 ατόμων που θα ενεργεί σε δύσκολες περιπτώσεις προβλέπεται η συμμετοχή 50 Ελλήνων. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει διαταγή στην υπηρεσία εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή στην ευρωπαϊκή πλαγιοφυλακής. Δεν κατανοούμε πώς θα στελεχωθεί και πώς ακριβώς θα ενεργεί. Υπάρχει μεγάλη απόσταση από τον σχεδιασμό μέχρι την εκπλήρωσή του επιχειρησιακά. Θα φανεί στο μέλλον, αλλά ελπίζω να μην είναι απλά αλλαγή ονομασίας από FRONTEX σε Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή-Ακτοφυλακή».
Φυσική και πολιτική ηγεσία
«Η φυσική ηγεσία αντιλαμβάνεται πλήρως τα προβλήματά μας, τα αφουγκράζεται, τα καταγράφει. Η πολιτική ηγεσία κατανοεί ότι υπάρχουν θέματα αλλά το πρόβλημα εντοπίζεται στο πώς θα βοηθήσει στην επίλυσή τους. Έχουμε δεχθεί υποσχέσεις για εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού μέσω οικονομικής ενίσχυσης από το Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων της ΕΕ, με το ποσό των 11 εκατομμυρίων ευρώ για καινούριες θερμικές κάμερες, συστήματα ανίχνευσης καρδιακών παλμών, οχήματα κ.λ.π. Διαβεβαιώσεις πολλές αλλά, δυστυχώς, ακόμη περιμένουμε την υλοποίησή τους. Τι να σκεφτούμε ότι υπάρχει θέληση ή όχι;» σημειώνει ο κ. Γιαλαμάς.
Επισημαίνει δε, ότι οι συνοριακοί φύλακες κατανοούν τη γενικότερη οικονομική κατάσταση και παραδέχεται πως το κύριο πρόβλημά τους είναι οικονομικό, είτε αφορά νέες προσλήψεις είτε εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού.
«Ωστόσο θα θέλαμε να μας εξηγήσουν πώς ενώ υπάρχει δυνατότητα ευρωπαϊκής χρηματοδότησης στη γειτονική Βουλγαρία, δεν υπάρχει για την Ελλάδα που όλα αυτά τα χρόνια αντιμετωπίζει αλλεπάλληλα κύματα μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών. Εδώ οι συνάδελφοι υπηρετούμε 17 χρόνια με το ίδιο μεράκι, συνειδητά και τιμώντας τον όρκο που δώσαμε για τη φύλαξη των συνόρων, με τα όποια μέσα διαθέτουμε. Η διάθεση όμως μόνο δεν αρκεί. Ντρέπομαι και μόνο στην ιδέα κάποιος να σκεφτεί: "Τι κάνουν αυτοί στον Έβρο και παραβιάζονται τα σύνορα!"».