Ηχηρό μήνυμα κατά του εθνικισμού έστειλε από τα εγκαίνια έκθεσης στη Θεσσαλονίκη ο Γερμανός ΥΠΕΞ Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγιερ, που μάλιστα ξεκίνησε την ομιλία του με ένα ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου....Την ανάγκη μέσα από τη μνήμη η Ευρώπη να συνειδητοποιήσει την ιστορία της και να βγάλει τα απαραίτητα διδάγματα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις και να προχωρήσει στο μέλλον, επισήμαναν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Γερμανίας, Νίκος Κοτζιάς και Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγιερ, καθώς και η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, με τις ομιλίες τους στα εγκαίνια της Έκθεσης με τίτλο «Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950», η οποία λειτουργεί στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη και αναφέρεται στην Ελλάδα της γερμανικής Κατοχής.
Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών αναφέρθηκαν στους κινδύνους του εθνικισμού που απειλούν την Ευρώπη και την προοπτική των ελληνογερμανικών σχέσεων μέσα στο διεθνές περιβάλλον και στην εξόντωση των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
«Εμείς οι Γερμανοί γνωρίζουμε την πολιτική και ηθική ευθύνη μας για τις φρικαλεότητες στην Ελλάδα. Και γνωρίζουμε ότι τα ίχνη που άφησαν είναι βαθιά. Και αυτά τα ίχνη μπορούμε να τα βρούμε σε αυτό το Μουσείο ξανά», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών και αναφέρθηκε στις απειλές που δέχεται σήμερα η Ευρώπη, λέγοντας: «Γιατί βλέπετε εδώ δύο υπουργούς Εξωτερικών στα εγκαίνια μιας ιστορικής έκθεσης; Δεν έχουν να κάνουν κάτι πιο επείγον, κάτι πιο επίκαιρο; Ναι φίλε Νίκο (σ.σ.: Απευθυνόμενος στον Νίκο Κοτζιά), υπάρχουν πιο επείγοντα θέματα κυρίως γα την ΕΕ. Η Ευρώπη απειλείται από αυξανόμενες φυγόκεντρες τάσεις στο εσωτερικό της και στο εξωτερικό της από συγκρούσεις στις γειτονικές της χώρες. Κι όπως συμβαίνει με έναν μεγεθυντικό φακό οι απειλές αυτές συγκεντρώνονται εδώ στη χώρα σας. Είτε πρόκειται για τη χρηματοπιστωτική κρίση, την προσφυγική κρίση, τις δύσκολες σχέσεις με την Τουρκία».
Μίλησε για τις «σκιές» που εμφανίστηκαν στις ελληνογερμανικές σχέσεις και σημείωσε: «Θυμίζω τις αντιπαραθέσεις στη χρηματοπιστωτική κρίση. Όταν γερμανικές εφημερίδες αποκαλούσαν τους Έλληνες τεμπέληδες ή όταν ελληνικές εφημερίδες τοποθετούσαν Γερμανούς πολιτικούς δίπλα σε ναζιστές. Τι μας λέει αυτό; Υπάρχει πολλή εκρηκτική ύλη στο παρελθόν. Και μόνο μια συνειδητή και σοβαρή ενασχόληση με το παρελθόν μπορεί να αφοπλίσει αυτή την εκρηκτική ύλη. Χρειάζεται πολύ κόπο. Χαίρομαι που οι διοργανωτές αυτής της Έκθεσης έκαναν αυτόν τον κόπο.
Έλληνες και Γερμανοί από κοινού σχεδίασαν και υλοποίησαν αυτή την Έκθεση. Με αυτό το έργο μνήμης, προσφέρετε μια μεγάλη υπηρεσία στις σχέσεις μας. Είμαι βέβαιος ότι Έλληνες και Γερμανοί συναντιούνται με διαφορετικό τρόπο όταν έχουν συνείδηση της κοινής ιστορίας τους».
Ο κ. Σταϊνμάγιερ άρχισε την ομιλία του με τους παρακάτω στίχους του Νίκου Εγγονόπουλου από ποίημα τού 1948:
τούτη η εποχή
του εμφυλίου σπαραγμού
δεν είναι εποχή
για ποίηση
κι' άλλα παρόμοια :
σαν πάει κάτι
να
γραφή
είναι
ως αν
να γράφονταν
από την άλλη μεριά
αγγελτηρίων
θανάτου
γι' αυτό και
τα ποιήματά μου
είν' τόσο πικραμένα
(και πότε - άλλωστε - δεν είσαν;)
κι' είναι
- προ πάντων -
και
τόσο
λίγα
«Η μνήμη μπορεί να πονά. Αυτό το ξέρουμε εμείς οι Γερμανοί και είναι κάτι που νιώθεις και στην Ελλάδα και ειδικά εδώ στη Θεσσαλονίκη», συνέχισε και εξήγησε: «Ξεκίνησα με ένα ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου γραμμένο το 1948. Μας κάνει να νιώσουμε πόσο δύσκολο είναι να βρεις τα λόγια γι αυτό που πέρασε. Δύσκολο να βρεις τα λόγια για τη μνήμη. (..) Για μας τους Γερμανούς υπάρχει μια μνήμη αμετακίνητη στο επίκεντρο του βλέμματός μας και αυτή είναι τα χρόνια της Κατοχής στην Ελλάδα από τη γερμανική Βέρμαχτ (...)
Για το Ολοκαύτωμα των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης σημείωσε ότι δείχνει το μίσος και το μένος με το οποίο το ναζιστικό καθεστώς έδρασε στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα τα μέλη της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης είναι 1.200 κι αυτό δείχνει ότι υπάρχει ξανά μια πολύπλευρη εβραϊκή ζωή στην πόλη, είπε ο υπουργός.
Αναφέρθηκε στους Έλληνες που βρήκαν καταφύγιο στη Γερμανία στη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στον φίλο του, τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, υπενθυμίζοντας ότι έζησε και σπούδασε στην ίδια πόλη και στο ίδιο Πανεπιστήμιο στη Γερμανία».
Συνεργαζόμαστε πολύ καλά όχι γιατί συχνάζαμε στα ίδια φοιτητικά στέκια, αλλά γιατί και οι δυο μας, με τη σημερινή μας ιδιότητα, αναγνωρίζουμε ότι οι χώρες μας συνδέονται με μια τραγική ιστορία μεταξύ τους. Ειδικά γι αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να δουλέψουμε για ένα κοινό μέλλον μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε ξανά ποτέ στο μέλλον την αποξένωση των χωρών μας και την εχθρότητα ανάμεσά μας. Σε αυτούς τους καιρούς της κρίσης που τα κύματα φουσκώνουν εύχομαι για την Ευρώπη περισσότερα για το κοινό έργο της μνήμης. Μια Ευρώπη που η συνείδηση της ιστορικής μνήμης είναι στην πολιτική της κουλτούρα καλύτερα εξοπλισμένη για τις καταιγίδες της εποχής μας. Η Γερμανία πάλεψε πολύ μετά τον πόλεμο για να συνειδητοποιήσει την ιστορία της και την ενοχή της. Και ακόμη και τώρα πολλά κεφάλαια παραμένουν στο σκοτάδι», επισήμανε.