Την άνοιξη του 2011, ο Γ.Κ., ελεύθερος επαγγελματίας, επισκέφτηκε το κατάστημα της τράπεζας με την οποία συνεργάζεται για να καταθέσει κάποια χρήματα. Ο υπάλληλος της τράπεζας, από λάθος στο ποσό της κατάθεσης πληκτρολόγησε τον 12ψήφιο αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού του Γ.Κ., που αντιστοιχούσε σε ποσό άνω του δισεκατομμυρίου. Ο τραπεζικός αμέσως αντιλήφθηκε το λάθος και προχώρησε στον αντιλογισμό του ποσού και εν συνεχεία πληκτρολόγησε το σωστό ποσό της κατάθεσης. Χρόνια αργότερα ο Γ.Κ. έλαβε ένα φύλλο ελέγχου από την εφορία, το οποίο του ζητούσε να δικαιολογήσει εντός 5 ημερών το δισεκατομμύριο που εμφανίστηκε στον λογαριασμό του. Ακολούθησε ένας πολύμηνος Γολγοθάς: οι τραπεζικοί του λογαριασμοί δεσμεύθηκαν, αδυνατώντας να αντεπεξέλθει σε βασικές οικονομικές υποχρεώσεις και απαιτήθηκαν εβδομάδες συναντήσεων και εξηγήσεων χωρίς οι ελεγκτικές αρχές να δεχθούν το προφανές τραπεζικό λάθος.
Υποπτο άθροισμα
Γιατρός βρέθηκε σε λίστα φοροδιαφυγής, η οποία μάλιστα διακινήθηκε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθώς είχε εντοπιστεί 1,2 εκατ. ευρώ που δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί. Μάταια ο ταλαίπωρος γιατρός προσπαθούσε να εξηγήσει στους ελεγκτές ότι το 1,2 εκατ. ευρώ δεν ήταν παρά το... άθροισμα μιας προθεσμιακής κατάθεσης ύψους 100.000 ευρώ που ανανεωνόταν κάθε μήνα. Την 1η του μηνός το ποσό της προθεσμιακής μεταφερόταν στον ειδικό λογαριασμό της τράπεζας και κατατίθετο με τον τόκο στο τέλος του μήνα και ο γιατρός την 1η του μηνός την ανανέωνε κ.ο.κ. Η αυτονόητη αυτή τραπεζική επιλογή στάθηκε αδύνατο να γίνει κατανοητή από τον ελεγκτή, ο οποίος καταλόγισε πρόστιμο παραπέμποντας στα... δικαστήρια.
Επιχειρηματίας διατηρούσε κοινό τραπεζικό λογαριασμό με την κόρη του. Λόγω της αβεβαιότητας, κάποια στιγμή αποφάσισαν να μεταφέρουν τα χρήματα σε τράπεζα στη Ρουμανία. Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο της Ρουμανίας δεν υπάρχουν κοινοί λογαριασμοί αλλά μόνο ατομικοί και έτσι ο λογαριασμός άνοιξε στο όνομα της κόρης, με τον επιχειρηματία να διατηρεί δικαίωμα υπογραφής. Επειτα από ένα διάστημα, όταν θεώρησαν ότι ο κίνδυνος στην Ελλάδα είχε περάσει, αποφάσισαν να επαναφέρουν τα χρήματα στη χώρα: ίδιο ποσό, στην ίδια τράπεζα, στον ίδιο λογαριασμό. Ωστόσο, η μετακίνηση του ποσού προκάλεσε έλεγχο και ο έλεγχος, αφού άκουσε τις εξηγήσεις των εμπλεκομένων, καταλόγισε πρόστιμο στην κόρη του επιχειρηματία για αδικαιολόγητο πλουτισμό που αντιστοιχούσε στο 90% του ποσού!
Επιχειρηματίας που κατηγορήθηκε για πολλά εκατομμύρια αδήλωτων εισοδημάτων κατά τον έλεγχο προσκόμισε πινακίδιο πώλησης μετοχών, το οποίο δικαιολογούσε μεγάλο μέρος των... αδικαιολόγητων ποσών. Ωστόσο, ο ελεγκτής το απέρριψε τονίζοντας ότι δεν μπορεί να γίνεται τόσο μεγάλη συναλλαγή χωρίς... συμφωνητικό.
Τα παραπάνω είναι ορισμένες μόνο από τις τραγελαφικές, αλλά τραγικές για όσους τις βιώνουν, ιστορίες φορολογικού ελέγχου που πραγματοποιεί η ελληνική δημόσια διοίκηση. Καθημερινά ζητεί από εκατοντάδες πολίτες να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες, υποβάλλοντάς τους σε μια αδιανόητη ταλαιπωρία. Πρόκειται για έναν πραγματικό εφιάλτη, καθώς οι Αρχές ζητούν εντός 5 ημερών οι πολίτες που ελέγχονται να προσκομίσουν στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών και άλλων συναλλαγών από το 2000 (!) ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεσμεύουν όλους τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς για πολλούς μήνες οδηγώντας τους σε αδιέξοδο. Υπάρχει έλεγχος που ξεκίνησε τον Μάιο του 2016 και ακόμα δεν έχει παραδοθεί το φύλλο του ελέγχου και στο διάστημα αυτό όλοι οι τραπεζικοί λογαριασμοί και άλλα περιουσιακά στοιχεία του ελεγχόμενου είναι δεσμευμένα. Κατά μέσον όρο οι έλεγχοι διαρκούν περίπου 6 μήνες. Προκειμένου βέβαια να συγκεντρώσουν τον όγκο των στοιχείων, οι εφορίες δίνουν τον απαιτούμενο χρόνο στους φορολογουμένους.
Τεκμήριο... ενοχής
Πάντως, από τη στιγμή που ξεκινά ο έλεγχος, ο πολίτης αντιμετωπίζεται ως ένοχος, ενώ οι κρατικές υπηρεσίες δεν δείχνουν την παραμικρή προσπάθεια καλοπροαίρετης συνεργασίας. Εκτιμάται ότι σε εξέλιξη βρίσκονται περίπου 2.000 έλεγχοι και υπάρχουν πολλές αναφορές για περιπτώσεις όπου ό,τι και να προσκομίσει ο φορολογούμενος, οι ελεγκτές επιμένουν στην αρχική τους θέση, καταλογίζοντας πρόστιμα. Δηλαδή οι ελεγκτές δεν κάνουν αποδεκτά τα δικαιολογητικά των ελεγχόμενων.
Το πιο σοβαρό ωστόσο είναι ότι υπάρχουν περιπτώσεις, όπως με το...άθροισμα προθεσμιακών καταθέσεων, όπου ενώ υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν τους πολίτες και ακυρώνουν τα πρόστιμα, οι κρατικές υπηρεσίες –αν και ενημερώνονται– επιμένουν και καταλογίζουν πρόστιμα σε πολίτες για ακριβώς ίδιες περιπτώσεις! Στελέχη μεγάλων λογιστικών εταιρειών αποδίδουν την κατάσταση αυτή στην απειρία ελεγκτών, σε στείρες γραφειοκρατικές συμπεριφορές γαλουχημένες να δημιουργούν προβλήματα στους πολίτες αλλά και στην πίεση που ασκείται στις φορολογικές αρχές για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων αύξησης εσόδων. Ετσι επιβάλλονται, πάση θυσία, πρόστιμα που πληρώνονται, με τους πολίτες να μην έχουν άλλη επιλογή εκτός από το να προσφύγουν στη δικαιοσύνη όπου απαιτείται περίπου μια 3ετία για να εξεταστεί η υπόθεση. Σημειώνεται ότι οι περισσότερες από τις περιπτώσεις που πηγαίνουν στα δικαστήρια είτε δικαιώνουν τους πολίτες είτε επιστρέφουν στις Αρχές τους φακέλους για καλύτερη τεκμηρίωση.
Τα προβλήματα που καταγράφονται ενδεχομένως να επιλυθούν με το νέο εξελιγμένο σύστημα που τίθεται σε ισχύ τις προσεχείς μέρες. Το σύστημα αυτό θα ξεσκαρτάρει τις επανακαταθέσεις, τις ανανεώσεις αμοιβαίων και άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων. Αυτό που απομένει είναι να εκδοθούν και οδηγίες για τον τρόπο που γίνονται οι έλεγχοι, ώστε να υπάρχει ένας μπούσουλας που θα ακολουθούν όλες οι ελεγκτικές αρχές και να αποφεύγεται η «κρίση» του εφόρου.