Ποια ανάπτυξη; Αν δεν ήταν και η υπερφορολόγηση να «ωραιοποιήσει» την εικόνα του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το 2016 θα ήταν ακόμη ένα έτος –το όγδοο διαδοχικό– βαθιάς ύφεσης. Οι αριθμοί αποτυπώνουν με τον πλέον σαφή τρόπο τις επιπτώσεις από την πολιτική αναβλητικότητας και καθυστερήσεων που ακολουθεί η κυβέρνηση. Οι επενδύσεις βυθίστηκαν ακόμη περισσότερο καταγράφοντας νέο αρνητικό ρεκόρ 20ετίας.Ο μηδενισμός των αποκρατικοποιήσεων με τα συνεχή εμπόδια που προβάλλονταν και το «αφιλόξενο» περιβάλλον που δημιουργήθηκε με τη νέα φοροεπιδρομή του επιχειρείν έριξαν τον λεγόμενο «ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου» –τον δείκτη που αποτυπώνει την πορεία των επενδύσεων– σε χαμηλότερο επίπεδο ακόμη και από το μακρινό 1996. Είναι ένα αρνητικό ρεκόρ που καταγράφεται όχι μόνο σε επίπεδο συμμετοχής των επενδύσεων στο ΑΕΠ –με αυτό το κριτήριο έχουμε γυρίσει πολλές δεκαετίες πίσω– αλλά ακόμη και σε απόλυτους αριθμούς.
Ακόμη και η κατανάλωση, που θα περίμενε κανείς να αυξηθεί τουλάχιστον λόγω των δισεκατομμυρίων που δανείστηκε το Δημόσιο για να αποπληρώσει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ιδιωτικό τομέα –περίπου 3,85 δισ. ευρώ έπεσαν στην πραγματική οικονομία μέσα στο 2016–, παρουσίασε οριακή αύξηση της τάξεως των μόλις 400 εκατ. ευρώ, καθώς η αύξηση στη δαπάνη των νοικοκυριών ισοσκελίζεται σε μεγάλο βαθμό από την τακτική του «δεν πληρώνω» που ακολουθούν οι φορείς του Δημοσίου. Ούτε καν το έκτακτο επίδομα των 620 εκατ. ευρώ που έδωσε η κυβέρνηση στους συνταξιούχους δεν έχει αποτυπωθεί στα στοιχεία της κατανάλωσης.
Τι πήγε καλά το 2016 με αποτέλεσμα τουλάχιστον να κρατηθεί το ΑΕΠ στο… ύψος του και να αποφευχθούν τα χειρότερα; Οι… φόροι. Και να γιατί:
• Προσεγγίζοντας το ΑΕΠ βάσει της παραγωγής –όπου το ΑΕΠ ισούται με το άθροισμα της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην οικονομία και των φόρων επί των προϊόντων, αφαιρουμένων όμως των επιδοτήσεων επί των προϊόντων–, προκύπτει ότι η προστιθέμενη αξία βούλιαξε στο επίπεδο του 2002-2003 και η συμμετοχή της στο ΑΕΠ στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας 20ετίας (περίπου 87,2% έναντι 90,5% το 1996). Το μερίδιο που έχασε η προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ το κέρδισαν οι φόροι επί των προϊόντων, καθώς σε απόλυτο αριθμό αυξήθηκαν κατά δύο δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2016, με τη συμμετοχή τους στο ΑΕΠ να εκτινάσσεται στο 13,76% που είναι και το υψηλότερο ποσοστό από το 1996 μέχρι σήμερα.
• Προσεγγίζοντας το ΑΕΠ βάσει του εισοδήματος (αμοιβές εξαρτημένης εργασίας συν μεικτό εισόδημα συν φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών μείον επιδοτήσεις), προκύπτει ότι και πάλι οι φόροι ήταν αυτοί που έκαναν τη διαφορά. Αυξήθηκαν κατά περίπου 1,8 δισ. ευρώ το 2016 συγκριτικά με το 2015 (από τα 28,493 δισ. ευρώ στα 30,211 δισ. ευρώ) και η συμμετοχή τους στο 17,18% που είναι και το υψηλότερο ποσοστό της 20ετίας.
Σοκ τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ
Οι ανακοινώσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής την προηγούμενη εβδομάδα –τόσο για το 4ο τρίμηνο του 2016 που ήταν βαθιά υφεσιακό όσο και για ολόκληρη την περυσινή χρονιά– απέδειξαν το πόσο πολύ επηρεάζεται η ελληνική οικονομία από την παρατεταμένη αβεβαιότητα. Πλέον, το ενδιαφέρον εστιάζεται στην πορεία της οικονομίας κατά το 1ο τρίμηνο της φετινής χρονιάς το οποίο φτάνει στο τέλος του, ενώ το ένα αρνητικό μήνυμα διαδέχεται το άλλο:
1. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα άρχισαν και πάλι να αυξάνουν καθώς τα δανεικά από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης έχουν εξαντληθεί. Οι οφειλές «φούσκωσαν» κατά 300 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο ενώ η αυξητική τάση θα συνεχιστεί και τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, καθώς δεν θα υπάρξει νέα εκταμίευση μέχρι το τέλος του 3μήνου. Η εξέλιξη επηρεάζει ακόμη περισσότερο το ούτως ή άλλως διογκωμένο πρόβλημα ρευστότητας.
2. Η αβεβαιότητα έφερε την πτώση των καταθέσεων κατά τουλάχιστον 1,6 δισ. ευρώ μόνο μέσα στον Ιανουάριο και ενώ στελέχη τόσο από τις εμπορικές τράπεζες όσο και από την Τράπεζα της Ελλάδος προειδοποιούν για περαιτέρω πτώση, που μπορεί να οδηγήσει σε αναζωπύρωση της ανάγκης να δανειστούν οι τράπεζες από τον έκτακτο μηχανισμό της EKT (ELA).
3. Οι μεγάλες λιανεμπορικές επιχειρήσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για σημαντική μείωση της κατανάλωσης ακόμη και στα σούπερ μάρκετ, καθώς η αγορά, εκτός από την αβεβαιότητα, έχει να αντιμετωπίσει και ακόμη ένα κύμα αύξησης της έμμεσης φορολογίας (σε καφέ, καύσιμα, λογαριασμούς τηλεφώνου, τσιγάρα κ.λπ.). Η Στατιστική Αρχή θα ανακοινώσει τα πρώτα στοιχεία για το λιανεμπόριο του Ιανουαρίου μέσα στην επόμενη εβδομάδα.
4. Αντιστράφηκε πλήρως η πτωτική πορεία στο υπόλοιπο των «κόκκινων» δανείων, το οποίο παραμένει πάνω από τα 107 δισ. ευρώ.
5. H Markit που δημοσιεύει τον δείκτη PMI –θεωρείται βαρόμετρο για την πορεία της οικονομίας– ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα επιδείνωση των συνθηκών στον μεταποιητικό τομέα για έκτο συνεχή μήνα μέσα στον Φεβρουάριο, με συνεχιζόμενη πτώση των νέων παραγγελιών, μείωση της παραγωγής και περιορισμό στον αριθμό των εργαζομένων.
6. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος κατέγραψε σημαντική πτώση τον Φεβρουάριο, αν και παρέμεινε σε καλύτερο επίπεδο συγκριτικά με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Ο ΙΟΒΕ ανακοίνωσε επιδείνωση και στο λιανικό εμπόριο, και στις κατασκευές, και στις υπηρεσίες και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη.
ΘΑΝΟΣ ΤΣΙΡΟΣ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ