Την έμπνευση γι' αυτό το γιγάντιο μνημείο είχε ο δικτάτορας για να τιμήσει τους «ήρωες και μάρτυρες της σταυροφορίας» που έλεγε πως πραγματοποίησε για να κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμοOι Iσπανοί βουλευτές ζήτησαν σήμερα από τη συντηρητική κυβέρνηση να εκταφεί το λείψανο του Φράνκο από το τεράστιο αμφιλεγόμενο μαυσωλείο, στο οποίο είναι θαμμένος εδώ και 41 χρόνια ο δικτάτορας, σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τη Μαδρίτη.
Ένα κείμενο με το οποίο ζητείται η εκταφή, σε εφαρμογή ενός νόμου που έχει στόχο να τιμηθεί η μνήμη των θυμάτων της δικτατορίας, υιοθετήθηκε με 198 ψήφους υπέρ και μία ψήφο κατά. Οι βουλευτές του κυβερνώντος δεξιού Λαϊκού Κόμματος (PP) απείχαν.
Οι βουλευτές ζητούν από τη συντηρητική κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι να εφαρμόσει τον «νόμο περί ιστορικής μνήμης» του 2007 και να προχωρήσει «στην εκταφή των λειψάνων του Φρανθίσκο Φράνκο και στην απομάκρυνσή τους από τη Βάγιε ντε λος Καΐδος (κοιλάδα των πεσόντων)», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά.
Την έμπνευση γι' αυτό το γιγάντιο μνημείο είχε ο Φράνκο για να τιμήσει τους «ήρωες και μάρτυρες της σταυροφορίας» που ο δικτάτορας έλεγε πως πραγματοποίησε για να κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο (1936-1939).
Το κτίριο, στο οποίο δεσπόζει ένας τεράστιος σταυρός, οικοδομήθηκε κυρίως από την καταναγκαστική εργασία χιλιάδων φυλακισμένων της ηττημένης παράταξης των δημοκρατικών.
Ο Φράνκο πέθανε από ασθένεια έπειτα από 36 χρόνια δικτατορίας και ενταφιάσθηκε εκεί το 1975.
Στη δεκαετία του 1950, το καθεστώς του είχε μεταφέρει εκεί αυθαιρέτως τα λείψανα άνω των 33.000 νεκρών του εμφυλίου πολέμου, και από τα δύο στρατόπεδα. Και ακόμη και σήμερα, οι απόγονοι των δημοκρατικών ζητούν οι συγγενείς τους να μην συνεχίσουν να αναπαύονται δίπλα στον Φράνκο.
Το κείμενο κατατέθηκε στο κοινοβούλιο από το Σοσιαλιστικό κόμμα. Ζητείται σ' αυτό «να δοθεί ένα νέο νόημα» στο μαυσωλείο ώστε να «μην είναι πια τόπος φρανκικής και εθνικο-καθολικής μνήμης», αλλά ένας τόπος που να ευνοεί τη συμφιλίωση.
Όλο και περισσότερες προσωπικότητες ζητούν το μέτρο αυτό, όπως ο συγγραφέας Μανουέλ Βιθέντ, ο οποίος πρόσφατα έγραψε στην εφημερίδα El Pais: «Η μετάβαση (από τη δικτατορία στη δημοκρατία) δεν θα ολοκληρωθεί παρά μόνο όταν ο Φράνκο φύγει από τη Βάγιε ντε λος Καΐδος και αυτό είναι κάτι που οφείλει να το κάνει η δεξιά».
Η κυβέρνηση δεν είναι ωστόσο υποχρεωμένη να αποδεχθεί το αίτημα των βουλευτών.
Οι βουλευτές θέλουν επίσης το λείψανο του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα --ιδρυτή το 1933 του φασιστικού σχηματισμού της Φάλαγγας-- να μεταφερθούν από τη βασιλική σε ένα άλλο, πιο διακριτικό μέρος του χώρου.