Η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της ιατρικής τις τελευταίες δεκαετίες, στις ανεπτυγμένες χώρες.Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 σημειώθηκε, διεθνώς, σταδιακή αύξηση τόσο της επίπτωσης, όσο και της ανθεκτικότητας του μυκοβακτηριδίου tuberculosis στα πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα.
Κατά γενική ομολογία, αυτή η αύξηση αποδίδεται σε τρεις βασικούς παράγοντες. Συγκεκριμένα, στη νόσο του ΑΙDS, στη μαζική μετανάστευση πληθυσμών από χώρες με μεγάλη επίπτωση φυματίωσης και τον εφησυχασμό στις τοπικές κοινωνίες των αναπτυγμένων χωρών.
Ο γγ Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Μπασκόζος, ο οποίος συμμετείχε σε τεχνική ενημέρωση που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο περιθώριο των εργασιών της 67ης Συνόδου του ΠΟ Υγείας Ευρώπης, στη Βουδαπέστη, ανέφερε ότι «δεν υπάρχουν "υγειονομικά σύνορα" και η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι οχυρό απέναντι στους κινδύνους και τις προκλήσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Η μόνη δυνατή λύση είναι οι κοινές στρατηγικές, ο συντονισμός των κοινών δράσεων, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και οι ορθές πρακτικές».
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Ο κ. Μπασκόζος σημείωσε πως δεν θα πρέπει να αγνοηθεί και το γεγονός ότι, από τα διαθέσιμα στοιχεία, κατά την τελευταία πενταετία έχει παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων φυματίωσης σε ασθενείς που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (ασθενείς με HIV λοίμωξη, κρατούμενους, χρήστες ουσιών).
Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ, η αναλογία των κρουσμάτων φυματίωσης είναι 60% Έλληνες και 40% αλλοδαποί, με τους Έλληνες να είναι μεγαλύτερης ηλικίας, έχοντας προσβληθεί από τη νόσο σε μικρότερη ηλικία, ενώ οι αλλοδαποί ασθενείς είναι κυρίως σε παραγωγική ηλικία.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία στις δομές φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, όπου σήμερα τα καταγραφέντα περιστατικά αντιστοιχούν στο 20% των συνολικών περιστατικών σε αλλοδαπούς.
Το αντίστοιχο ποσοστό το 2015 ήταν μόλις 2%, αλλά, όπως κατέστη σαφές, το αυξημένο ποσοστό οφείλεται στην πρόσβαση που έχουν οι πρόσφυγες και μετανάστες σε υπηρεσίες υγείας εντός των δομών.
Πάντως, όπως τόνισε ο γγ Δημόσιας Υγείας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων που εδρεύει στο Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», το διάστημα 2014-2017:
- Ο αριθμός νέων περιπτώσεων φυματίωσης παραμένει στα ίδια επίπεδα.
- Η τάση για αύξηση του ποσοστού απομόνωσης στελεχών στον γηγενή πληθυσμό, το οποίο πλέον ξεπερνά το ποσοστό απομόνωσης από τους αλλοδαπούς, εξακολουθεί να υφίσταται και μετά το 2014.
- Παρατηρείται μείωση της ανθεκτικότητας στα πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα, με εξαίρεση της στρεπτομυκίνης, η οποία παραμένει περίπου στα ίδια επίπεδα.
- Αύξηση της ανθεκτικότητας στους Έλληνες για SM και INH.
- Μείωση των MDR στελεχών που εξακολουθεί να αφορά σχεδόν αποκλειστικά τους αλλοδαπούς.
Ελλειψη εθνικού προγράμματος για τον έλεγχο της φυματίωσης
Όπως επισήμανε στην ομιλία του ο κ. Μπασκόζος, τα κυριότερα προβλήματα που δυσχεραίνουν την προσπάθεια αντιμετώπισης της φυματίωσης στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, είναι η έλλειψη εθνικού προγράμματος για τον έλεγχο της φυματίωσης και η υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση των αντιφυματικών τμημάτων και ιατρείων, στα εργαστήρια των οποίων πραγματοποιούνται εξετάσεις για τη διάγνωση της φυματίωσης.
Επίσης, αναφέρθηκε στην υποστελέχωση των διευθύνσεων δημόσιας υγείας, την ασυνέχεια στη διαθεσιμότητα ορισμένων αντιφυματικών φαρμάκων, στην έλλειψη προγραμμάτων επιβλεπόμενης χορήγησης θεραπείας (DOT), στην οικονομική κρίση, αλλά και στις περικοπές που έχουν γίνει στην υγεία τα προηγούμενα χρόνια.
Ο γγ Δημόσιας Υγείας, ολοκληρώνοντας την ομιλία του, μίλησε για μία σειρά δράσεις που έχουν προαχθεί για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Αυτές αφορούν επιπλέον μέτρα καταγραφής και επεξεργασίας των επιδημιολογικών δεδομένων και υλοποίηση προγραμμάτων πρόληψης και εφαρμογής ορθών εμπειρικών θεραπευτικών σχημάτων.
Όπως υπογράμμισε, όσον αφορά τη νοσηλεία των ασθενών θα πρέπει να προβλέπεται η απομόνωση, σε ειδικούς χώρους, των βακτηριολογικά θετικών περιπτώσεων και να θεσπιστεί με νομοθετική ρύθμιση η επιτηρούμενη χορήγηση θεραπείας (DOT) στις περιπτώσεις πολυανθεκτικής φυματίωσης, αλλά και σε όλες, για οποιονδήποτε λόγο, τις προβληματικές περιπτώσεις.
Τέλος, ο κ. Μπασκόζος έκανε λόγο για επίβλεψη της ολοκλήρωσης της θεραπείας των ασθενών αλλά και τη χημειοπροφύλαξη των μεταναστών, δεδομένου ότι οι περισσότεροι είναι νεαρής ηλικίας, καθώς και για την ανάγκη να οργανωθούν κατάλληλοι χώροι υποχρεωτικής απομόνωσης, οι οποίοι να διαθέτουν άριστο σύστημα εξαερισμού.