Ανεβαίνουν οι εθνικιστικοί τόνοι στα Βαλκάνια, ενώ το πρόβλημα του ονοματολογικού με τα Σκόπια μπαίνει σε νέα ουσιαστική φάση.Προκαλούν εντύπωση, μάλιστα, οι ασυνήθιστες -τα τελευταία χρόνια- ακραίες εθνικιστικές εξάρσεις στη Βουλγαρία, η κυβέρνηση της οποίας, όμως, αν δεν τις σιγοντάρει, κάνει τα στραβά μάτια στα αλυτρωτικά μνημεία και τις γιγαντοαφίσες με το χάρτη της «Μεγάλης Βουλγαρίας» που ξεφυτρώνουν σε διάφορες πόλεις της γείτονος. Χάρτης που περιλαμβάνει, εκτός από τη Βόρεια Ελλάδα (Μακεδονία), τα Σκόπια, τμήμα της Σερβίας και της Ρουμανίας. Κι όλα αυτά τη στιγμή που η Βουλγαρία έχει αυτή την περίοδο την προεδρία της Ε.Ε.
Στο μεταξύ, αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς σχεδιάζει, σύμφωνα με πληροφορίες, να επισκεφθεί τη FYROM (21-22 Μαρτίου). Θα είναι η πρώτη φορά που μεταβαίνει αεροπορικώς στα Σκόπια. Αφορμή γι’ αυτό ήταν η αλλαγή της ονομασίας του αεροδρομίου, από «Αλέξανδρος ο Μέγας» σε «Αεροδρόμιο των Σκοπίων». Πέραν του συμβολικού, όμως, το ουσιαστικό ζήτημα στην ατζέντα της επίσκεψης θα είναι το ονοματολογικό. Μάλιστα, κατά την επίσκεψη, δεν αποκλείεται να παραδώσει στη σκοπιανή ηγεσία το «σχέδιο συμφώνου» που έχει συντάξει η ελληνική πλευρά. Σχέδιο, το οποίο, όπως έχουν συμφωνήσει οι δυο πλευρές, θα αποτελέσει τη βάση των συνομιλιών που θα οδηγήσει στην επίλυση ή μη του προβλήματος. Εως τώρα, σε επίπεδο δημόσιων δηλώσεων, τα Σκόπια δείχνουν να συμφωνούν στη διαβούλευση πάνω στο ελληνικό σχέδιο, αν και μερίδα πολιτικών παραγόντων της FYROM θεωρεί ότι οι συζητήσεις είναι σκόπιμο να γίνουν επί ενός σχεδίου το οποίο θα πρέπει να παρουσιάσει ο ειδικός διαμεσολαβητής του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς.
Η επίσκεψη Κοτζιά πραγματοποιείται σε μια περίοδο κατά την οποία το πολιτικό σκηνικό στη γειτονική χώρα είναι αρκετά φορτισμένο. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες, σε μια επεισοδιακή συνεδρίαση της σκοπιανής Βουλής για την ψήφιση του νόμου που καθιστά την αλβανική δεύτερη επίσημη γλώσσα της FYROM (μαζί με τη σλαβική), λίγο έλειψε να έλθουν στα χέρια οι βουλευτές του αντιπολιτευόμενου -και με ακραίες εθνικιστικές θέσεις- VMRO με τους αλβανικής καταγωγής βουλευτές και τους συναδέλφους τους από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του νυν πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ. Μάλιστα, ο πρώην πρωθυπουργός της γείτονος -μέχρι πρότινος επικεφαλής του VMRO- Νίκολα Γκρουέφσκι πέταξε ένα ποτήρι νερό στον πρόεδρο της Βουλής, τον αλβανικής καταγωγής Ταλάτ Τζαφέρι. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά που γινόταν ψηφοφορία επί του συγκεκριμένου νομοσχεδίου.
![]()
Παρότι και στην πρώτη και σε αυτήν υπερψηφίστηκε, ο πρόεδρος Γκεόργκε Ιβανόφ, που προέρχεται από το «παλαιό καθεστώς» Γκρουέφσκι, δεν προσυπογράφει, με το «σκεπτικό» ότι πρόκειται για αντισυνταγματικό νόμο. Εύλογα, λοιπόν, προκύπτει τι θα συμβεί εάν ο Ιβανόφ μπλοκάρει την όποια συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη FYROM με το ίδιο σκεπτικό. Κι ας έχει ψηφιστεί από το σκοπιανό Κοινοβούλιο. Είναι εμφανές ότι η θέση της Αθήνας ότι η αλλαγή του Συντάγματος της FYROM είναι απαραίτητη προϋπόθεση επιβεβαιώνεται και ενισχύεται, ιδιαιτέρως μετά τα τελευταία «επεισόδια» στη σκοπιανή Βουλή.
Αλυτρωτικοί «λέοντες» και γιγαντοαφίσες
Πάντως, την ίδια στιγμή που στα Σκόπια αλλάζουν οι ονομασίες του αεροδρομίου και της εθνικής οδού και σχεδιάζεται η αποκαθήλωση αλυτρωτικών συμβόλων και μνημείων, στη γειτονική Βουλγαρία ξαναστήνονται αγάλματα τα οποία είχαν μπει στα χρονοντούλαπα της Ιστορίας. Ταυτόχρονα, πληθαίνουν σε δημόσιους χώρους οι αφίσες με τους χάρτες της «Μεγάλης Βουλγαρίας». Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι όλα αυτά γίνονται με πρωτοβουλία του εταίρου της βουλγαρικής κυβέρνησης, του ακραίου εθνικιστικού κόμματος «Ενωμένοι Πατριώτες».
Ακόμα πιο σοβαρή είναι η «περίεργη» σιωπή της κυβέρνησης της γείτονος απέναντι σε αυτές τις προκλητικές ενέργειες. Τα ερωτηματικά αυξάνονται, ιδιαιτέρως από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, το τελευταίο διάστημα, δεν χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί στην Ελλάδα, είτε για το μεταναστευτικό είτε για να προωθήσει την (ουτοπική;) θέση της Βουλγαρίας για είσοδο στη ζώνη του ευρώ.
Ο ίδιος, μόλις τον Φεβρουάριο, δήλωνε ότι είναι αδικία να δίδονται τόσα χρήματα για το μεταναστευτικό στην Ελλάδα που δεν φυλάει καλά τα σύνορά της, καθώς και ότι είναι προσβλητικό να είναι η Ελλάδα στη Ζώνη Σένγκεν και όχι η Βουλγαρία. Ακόμα πιο προκλητική σε βάρος της Ελλάδας ήταν η δήλωση της υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλγαρίας, Λ. Πάβλοβα, η οποία, αφού ανέφερε ότι «είμαστε έτοιμοι για το ευρώ», πρόσθεσε ότι «η Βουλγαρία δεν θα είναι Ελλάδα»! Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η ανοιχτή στήριξη που παρέχει στους εθνικιστές των Σκοπίων το συμπολιτευόμενο βουλγαρικό κόμμα VMRO-BND (Εσωτερικό Μακεδονικό Επαναστατικό Κίνημα-Βουλγαρικό Εθνικό Κίνημα), το οποίο σε ανακοινώσεις του σημειώνει ότι «τόσο εμείς όσο και οι αδελφοί μας εξ αίματος στη “Μακεδονία” ακολουθούμε τη σωστή προσέγγιση», ενώ τονίζει ότι «η Ελλάδα θέλει να σφετεριστεί αποκλειστικά το όνομα κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό».
![]()
Στο μεταξύ, δεν περνάει απαρατήρητο ότι η Βουλγαρία, ως προεδρεύουσα μάλιστα της Ε.Ε., κλείνει το μάτι στην Τουρκία. Ιδιαιτέρως, εν όψει της προγραμματισμένης για τις 26 Μαρτίου ευρωτουρκικής συνάντησης κορυφής στη Βάρνα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι μόλις προ ημερών, ο Ταγίπ Ερντογάν μίλησε και πάλι για τα «σύνορα της καρδιάς» του, περιλαμβάνοντας αυτή τη φορά βουλγαρικά εδάφη. Αυτά, μάλιστα, όπου υπάρχει ισχυρός και πολυπληθής μουσουλμανικός πληθυσμός, επηρεαζόμενος από την Αγκυρα και με αρκετή πολιτική δύναμη εντός της Βουλγαρίας. Η Σόφια εξέδωσε, βέβαια, μια ανακοίνωση καταδίκης, αλλά μάλλον ήταν για τα μάτια του κόσμου.
Μεγάλη διπλωματική δυσαρέσκεια
Τα «κρούσματα» εθνικιστικής έξαρσης είναι πάμπολλα στη Βουλγαρία. Ενδεικτικό είναι ότι στην αρχή του Μαρτίου, σε πολλά σημεία της Φιλιππούπολης αναρτήθηκαν γιγαντοαφίσες με χάρτη της «Μεγάλης Βουλγαρίας», όπου απεικονίζονται και περιοχές της Ελλάδας εντός των βουλγαρικών συνόρων. Η γιγαντοαφίσα είναι του ακραίου εθνικιστικού χώρου, από τον οποίο προέρχεται ο εταίρος της κυβέρνησης, Καρακατσάνοφ, σήμερα υπουργός Αμυνας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης με αρμοδιότητες στον τομέα της Δημόσιας Τάξης και της Ασφάλειας. Ηταν πρωτεργάτης του βουλγαρικού VMRO, το οποίο διεκδικεί την εθνικιστική «αυθεντικότητα», έναντι του «ιμιτασιόν» VMRO της FYROM. Ο πολιτικός των ακραίων εθνικιστικών πεποιθήσεων συμμάχησε με το ακροδεξιό NFSB (Εθνικό Μέτωπο για τη Σωτηρία της Βουλγαρίας), καθώς και με την άλλοτε φασιστική οργάνωση «Ataka». Ολοι αυτοί, οι «Ενωμένοι Πατριώτες», που φημίζονταν στο πρόσφατο παρελθόν τους για τον ακροδεξιό, αντισημιτικό ακτιβισμό τους, είναι ο «μικρός» εταίρος της σημερινής κυβέρνησης.
Το πλέον σοβαρό «κρούσμα» επαναφοράς αλυτρωτικών συμβόλων καταγράφηκε τον Νοέμβριο του 2017, όταν στο κέντρο της Σόφιας, στο πάρκο μπροστά από το Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού, όπου γίνονται οι συναντήσεις στο πλαίσιο της βουλγαρικής προεδρίας της Ε.Ε. (Ιανουάριος-Ιούνιος 2018), ξαναστήθηκε ο επονομαζόμενος «Λέων του Αγίου Στεφάνου». Είχε απομακρυνθεί στο μέσον της δεκαετίας του 1980. Πάνω σε αυτόν είναι χαραγμένος ο χάρτης της «Μεγάλης Βουλγαρίας», ο οποίος περιλαμβάνει την ελληνική Μακεδονία, εδάφη της Σερβίας, της Ρουμανίας και, βέβαια, τα Σκόπια. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι τα αποκαλυπτήρια του «λέοντος» συνοδεύτηκαν από την ομιλία-εθνικιστικό παραλήρημα εναντίον της Ελλάδας και άλλων κρατών των Βαλκανίων του Καρακατσάνοφ, με ευθείες αναφορές σε σημερινά τμήματα της ελληνικής επικράτειας. Παρά τα έντονα διαβήματα που φέρονται να έκαναν η Αθήνα και άλλες βαλκανικές πρωτεύουσες στη Σόφια, η βουλγαρική κυβέρνηση, διά της υπουργού Εξωτερικών, Εκατερίνα Ζαχάριεβα, επιχείρησε να υποβαθμίσει το θέμα.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
Η επίσκεψη Κοτζιά πραγματοποιείται σε μια περίοδο κατά την οποία το πολιτικό σκηνικό στη γειτονική χώρα είναι αρκετά φορτισμένο. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες, σε μια επεισοδιακή συνεδρίαση της σκοπιανής Βουλής για την ψήφιση του νόμου που καθιστά την αλβανική δεύτερη επίσημη γλώσσα της FYROM (μαζί με τη σλαβική), λίγο έλειψε να έλθουν στα χέρια οι βουλευτές του αντιπολιτευόμενου -και με ακραίες εθνικιστικές θέσεις- VMRO με τους αλβανικής καταγωγής βουλευτές και τους συναδέλφους τους από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του νυν πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ. Μάλιστα, ο πρώην πρωθυπουργός της γείτονος -μέχρι πρότινος επικεφαλής του VMRO- Νίκολα Γκρουέφσκι πέταξε ένα ποτήρι νερό στον πρόεδρο της Βουλής, τον αλβανικής καταγωγής Ταλάτ Τζαφέρι. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά που γινόταν ψηφοφορία επί του συγκεκριμένου νομοσχεδίου.
Παρότι και στην πρώτη και σε αυτήν υπερψηφίστηκε, ο πρόεδρος Γκεόργκε Ιβανόφ, που προέρχεται από το «παλαιό καθεστώς» Γκρουέφσκι, δεν προσυπογράφει, με το «σκεπτικό» ότι πρόκειται για αντισυνταγματικό νόμο. Εύλογα, λοιπόν, προκύπτει τι θα συμβεί εάν ο Ιβανόφ μπλοκάρει την όποια συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη FYROM με το ίδιο σκεπτικό. Κι ας έχει ψηφιστεί από το σκοπιανό Κοινοβούλιο. Είναι εμφανές ότι η θέση της Αθήνας ότι η αλλαγή του Συντάγματος της FYROM είναι απαραίτητη προϋπόθεση επιβεβαιώνεται και ενισχύεται, ιδιαιτέρως μετά τα τελευταία «επεισόδια» στη σκοπιανή Βουλή.
Αλυτρωτικοί «λέοντες» και γιγαντοαφίσες
Πάντως, την ίδια στιγμή που στα Σκόπια αλλάζουν οι ονομασίες του αεροδρομίου και της εθνικής οδού και σχεδιάζεται η αποκαθήλωση αλυτρωτικών συμβόλων και μνημείων, στη γειτονική Βουλγαρία ξαναστήνονται αγάλματα τα οποία είχαν μπει στα χρονοντούλαπα της Ιστορίας. Ταυτόχρονα, πληθαίνουν σε δημόσιους χώρους οι αφίσες με τους χάρτες της «Μεγάλης Βουλγαρίας». Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι όλα αυτά γίνονται με πρωτοβουλία του εταίρου της βουλγαρικής κυβέρνησης, του ακραίου εθνικιστικού κόμματος «Ενωμένοι Πατριώτες».
Ακόμα πιο σοβαρή είναι η «περίεργη» σιωπή της κυβέρνησης της γείτονος απέναντι σε αυτές τις προκλητικές ενέργειες. Τα ερωτηματικά αυξάνονται, ιδιαιτέρως από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, το τελευταίο διάστημα, δεν χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί στην Ελλάδα, είτε για το μεταναστευτικό είτε για να προωθήσει την (ουτοπική;) θέση της Βουλγαρίας για είσοδο στη ζώνη του ευρώ.
Ο ίδιος, μόλις τον Φεβρουάριο, δήλωνε ότι είναι αδικία να δίδονται τόσα χρήματα για το μεταναστευτικό στην Ελλάδα που δεν φυλάει καλά τα σύνορά της, καθώς και ότι είναι προσβλητικό να είναι η Ελλάδα στη Ζώνη Σένγκεν και όχι η Βουλγαρία. Ακόμα πιο προκλητική σε βάρος της Ελλάδας ήταν η δήλωση της υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλγαρίας, Λ. Πάβλοβα, η οποία, αφού ανέφερε ότι «είμαστε έτοιμοι για το ευρώ», πρόσθεσε ότι «η Βουλγαρία δεν θα είναι Ελλάδα»! Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η ανοιχτή στήριξη που παρέχει στους εθνικιστές των Σκοπίων το συμπολιτευόμενο βουλγαρικό κόμμα VMRO-BND (Εσωτερικό Μακεδονικό Επαναστατικό Κίνημα-Βουλγαρικό Εθνικό Κίνημα), το οποίο σε ανακοινώσεις του σημειώνει ότι «τόσο εμείς όσο και οι αδελφοί μας εξ αίματος στη “Μακεδονία” ακολουθούμε τη σωστή προσέγγιση», ενώ τονίζει ότι «η Ελλάδα θέλει να σφετεριστεί αποκλειστικά το όνομα κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό».
Στο μεταξύ, δεν περνάει απαρατήρητο ότι η Βουλγαρία, ως προεδρεύουσα μάλιστα της Ε.Ε., κλείνει το μάτι στην Τουρκία. Ιδιαιτέρως, εν όψει της προγραμματισμένης για τις 26 Μαρτίου ευρωτουρκικής συνάντησης κορυφής στη Βάρνα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι μόλις προ ημερών, ο Ταγίπ Ερντογάν μίλησε και πάλι για τα «σύνορα της καρδιάς» του, περιλαμβάνοντας αυτή τη φορά βουλγαρικά εδάφη. Αυτά, μάλιστα, όπου υπάρχει ισχυρός και πολυπληθής μουσουλμανικός πληθυσμός, επηρεαζόμενος από την Αγκυρα και με αρκετή πολιτική δύναμη εντός της Βουλγαρίας. Η Σόφια εξέδωσε, βέβαια, μια ανακοίνωση καταδίκης, αλλά μάλλον ήταν για τα μάτια του κόσμου.
Μεγάλη διπλωματική δυσαρέσκεια
Τα «κρούσματα» εθνικιστικής έξαρσης είναι πάμπολλα στη Βουλγαρία. Ενδεικτικό είναι ότι στην αρχή του Μαρτίου, σε πολλά σημεία της Φιλιππούπολης αναρτήθηκαν γιγαντοαφίσες με χάρτη της «Μεγάλης Βουλγαρίας», όπου απεικονίζονται και περιοχές της Ελλάδας εντός των βουλγαρικών συνόρων. Η γιγαντοαφίσα είναι του ακραίου εθνικιστικού χώρου, από τον οποίο προέρχεται ο εταίρος της κυβέρνησης, Καρακατσάνοφ, σήμερα υπουργός Αμυνας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης με αρμοδιότητες στον τομέα της Δημόσιας Τάξης και της Ασφάλειας. Ηταν πρωτεργάτης του βουλγαρικού VMRO, το οποίο διεκδικεί την εθνικιστική «αυθεντικότητα», έναντι του «ιμιτασιόν» VMRO της FYROM. Ο πολιτικός των ακραίων εθνικιστικών πεποιθήσεων συμμάχησε με το ακροδεξιό NFSB (Εθνικό Μέτωπο για τη Σωτηρία της Βουλγαρίας), καθώς και με την άλλοτε φασιστική οργάνωση «Ataka». Ολοι αυτοί, οι «Ενωμένοι Πατριώτες», που φημίζονταν στο πρόσφατο παρελθόν τους για τον ακροδεξιό, αντισημιτικό ακτιβισμό τους, είναι ο «μικρός» εταίρος της σημερινής κυβέρνησης.
Το πλέον σοβαρό «κρούσμα» επαναφοράς αλυτρωτικών συμβόλων καταγράφηκε τον Νοέμβριο του 2017, όταν στο κέντρο της Σόφιας, στο πάρκο μπροστά από το Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού, όπου γίνονται οι συναντήσεις στο πλαίσιο της βουλγαρικής προεδρίας της Ε.Ε. (Ιανουάριος-Ιούνιος 2018), ξαναστήθηκε ο επονομαζόμενος «Λέων του Αγίου Στεφάνου». Είχε απομακρυνθεί στο μέσον της δεκαετίας του 1980. Πάνω σε αυτόν είναι χαραγμένος ο χάρτης της «Μεγάλης Βουλγαρίας», ο οποίος περιλαμβάνει την ελληνική Μακεδονία, εδάφη της Σερβίας, της Ρουμανίας και, βέβαια, τα Σκόπια. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι τα αποκαλυπτήρια του «λέοντος» συνοδεύτηκαν από την ομιλία-εθνικιστικό παραλήρημα εναντίον της Ελλάδας και άλλων κρατών των Βαλκανίων του Καρακατσάνοφ, με ευθείες αναφορές σε σημερινά τμήματα της ελληνικής επικράτειας. Παρά τα έντονα διαβήματα που φέρονται να έκαναν η Αθήνα και άλλες βαλκανικές πρωτεύουσες στη Σόφια, η βουλγαρική κυβέρνηση, διά της υπουργού Εξωτερικών, Εκατερίνα Ζαχάριεβα, επιχείρησε να υποβαθμίσει το θέμα.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής