Σημειώστε ότι ο Ψαρρός ήταν Βενιζελικός και στη διάρκεια της κατοχής δήλωνε σοσιαλδημοκράτης.... ήταν δηλ. κεντροαριστερός
Ο Δημήτριος Ψαρρός, Υποστράτηγος του Ελληνικού Στρατού (μεταθανάτιος προαγωγή από του βαθμό του Συνταγματάρχη) , γεννήθηκε το 1893 στο Χρυσό Παρνασσίδας.
Τελείωσε το γυμνάσιο στην Άμφισσα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912-13 κατατάχτηκε εθελοντικά στο στρατό. Έλαβε επίσης μέρος στο Μακεδονικό μέτωπο στη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου πολέμου και διακρίθηκε για τον ηρωισμό του.
Από τη Σχολή Ευελπίδων βγήκε ως ανθυπολοχαγός πυροβολικού το 1916 και ως Βενιζελικός στις πολιτικές του απόψεις, πήρε μέρος στο Στρατό Εθνικής Άμυνας Θεσσαλονίκης, το 1917 έγινε υπολοχαγός και το 1919 ως λοχαγός πήρε μέρος στην εκστρατεία της Ουκρανίας όπου τραυματίστηκε. Μετά την ανάρρωσή του το 1920 πήγε στο Παρίσι για ανώτερες σπουδές, από όπου επέστρεψε το 1921 και πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του μικρασιατικού μετώπου.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή υπηρέτησε ως επιμελητής στη Στρατιά Έβρου και στη συνέχεια ως καθηγητής στην Ανωτέρα Σχολή Πολέμου, ως οργανωτής του Υπουργείου Αεροπορίας και ως Επιτελάρχης Μεραρχίας.
Το 1924 προήχθη στο βαθμό του Ταγματάρχη και το 1931 έγινε Αντισυνταγματάρχης. Πήρε μέρος στο κίνημα του 1935 και αποτάχθηκε μετά την αποτυχία του. Ασχολήθηκε στη συνέχεια με ιδιωτικές επιχειρήσεις στη Βόρειο Ελλάδα.
Με την έναρξη του πολέμου του 1940 υποβάλλει αιτήσεις να επανέλθει στο Στράτευμα, οι οποίες απορρίπτονται.
Υπήρξε πρωτοπόρος στον Αγώνα της Εθνικής Αντιστάσεως κατά την διάρκεια της κατοχής (1941-1944).Η ίδρυση της ΕΚΚΑ και του 5/42
Τον Ιούλιο του 1941 ίδρυσε την απελευθερωτική οργάνωση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η οποία ανέπτυξε ένοπλες ανταρτικές ομάδες στην περιοχή ΝΙΓΡΙΤΑΣ- ΛΑΧΑΝΑΣ- ΚΑΛΟΚΑΣΤΡΟΝ της Κεντρικής Μακεδονίας. Δυστυχώς προδόθηκε στις Αρχές Κατοχής και κατεδιώχθη από αυτές. Κατόπιν κατέφυγε μεταμφιεσμένος στην Αθήνα, όπου τον Απρίλιο του 1942 ίδρυσε με άλλες προσωπικότητες την μυστική Απελευθερωτική Οργάνωση Ε.Κ.Κ.Α. (Εθνική και Κοινωνική Αναγέννηση), σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων.
Στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης ήταν το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, που συγκροτήθηκε στις 20 Απριλίου του 1943 στην Παρνασσίδα, και ονομάστηκε έτσι από το ομώνυμο θρυλικό ευζωνικό σύνταγμα.
Όσο ο στρατιωτικός αρχηγός του 5/42, συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, όσο και ο πολιτικός ηγέτης της ΕΚΚΑ, Γεώργιος Καρτάλης, είχαν τη φιλοδοξία να δώσουν στο 5/42 τον χαρακτήρα μιας απολίτικης αντιστασιακής δύναμης, αφοσιωμένης αποκλειστικά στον αντιστασιακό αγώνα.Το στοίχημα ήταν η συγκρότηση ενός ισχυρού τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα θα μπορούσε να αναδιανείμει τις ισορροπίες δυνάμεων και να συμβάλει στην εκτόνωση της πόλωσης. Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά και διέψευσαν με τον τραγικότερο τρόπο τον συνταγματάρχη Ψαρρό.
Το 5/42 και η ΕΚΚΑ δεν κατάφεραν να επιβιώσουν μέσα στην αρένα του αντιστασιακού κινήματος. Το φιλόδοξο εγχείρημα που αποσκοπούσε στην ειρήνευση και την ενότητα μετατράπηκε τελικά σε ένα ακόμα θέατρο εμφύλιας βίας.
Το 5/42 Σύνταγμα Ανταρτών, απετέλεσε το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης το οποίο δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή της Γκιώνας. Την εποχή εκείνη το 5/42 δεν είχε δύναμη πάνω από 500 άνδρες, ωστόσο έπρεπε να απαντήσει στο δίλημμα ή να τεθεί κάτω από τη διοίκηση της Κυβέρνησης του βουνού (ΠΕΕΑ) ή να διαλυθεί. Το γεγονός ότι 68 αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί του υπέγραψαν κείμενο ότι τάσσονται στις υπηρεσίες της Κυβέρνησης,του Βασιλιά και του Συμμαχικού Στρατηγείου επιτάχυνε τη διάλυση του. Μετά από αυτό το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ζήτησε την άνευ όρων παράδοση του οπλισμού του 5/42.
Η Εκτέλεση
Ακολούθησαν συγκρούσεις ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και στο 5/42. Την 17η Απριλίου του 1944, στην περιοχή Κλήμα Φωκίδος, ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Ανταρτών, δολοφονήθηκε εν ψυχρώ, από τον Ταγματάρχη Μηχανικού Ευθύμιο Ζούλα, Διοικητή του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Είχε προηγηθεί μάχη, μεταξύ της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ και του 5/42. Ο Ψαρρός συνελήφθη αιχμάλωτος από το V ανεξάρτητο Τάγμα του ΕΛΑΣ. Ο καπετάνιος του Τάγματος Νικηφόρος (Μήτσος Δημητρίου), φοβούμενος για την ασφάλεια του, διέταξε να τον μεταφέρουν στο Σταθμό Διοικήσεως της Ταξιαρχίας. Η διαταγή στον επικεφαλής ήταν σαφής: «Μακριά από τον Άρη και τους μαυροσκούφηδες». Κατά τη μεταφορά του στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ, απέφυγε τον Βελουχιώτη, για κακή του τύχη όμως συναντήθηκε με τον Ζούλα. Οι λοιποί αιχμαλωτισθέντες εκτελέσθηκαν αφού πρώτα βασανίσθηκαν.
Η τελευταία συγκινητική έκκληση του Ψαρρού
ΕΘΝΙΚΑΙ ΑΝΤΑΡΤΙΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ Αριθ. 634
Προς
την ΕΚΚΑ (διά της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ)
όπου:
Δι’ εγγράφων της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ αποδίδεται εις Σύνταγμα και την Οργάνωσιν κατηγορία διά φόνους, και βιαιoπpαγiας κατά πολιτών και ανταρτών, διά λεηλασία και εκβιασμούς, ότι έλαβε εχθρικήν στάσιν απέναντι του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ κλπ.
Πάντα ταύτα αποτελούν αμαρτωλήν πρόφασιν, καθ’ όσον η απωτέρα βλέψις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ είναι να διαλύσει το Σύνταγμα, ούτως ώστε να είναι μόνον κύριον της καταστάσεως διά να επιβάλει τας απόψεις του.
Προς τoύτo, η όλη, κατά του Συντάγματος, επiθεσις είχε παρασκευασθεί και μελετηθεί ευθύς μετά την απoτυχίαν των διασκέψεων της Πλάκας και, με τας ανωτέρω και άλλας συκοφαντίας, ηθέλησε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ να δώσει ηθικόν έρεισμα εις την απρόκλητον ταύτην επίθεσιν και, επί τη βάσει των δικαιολογητικών τούτων, ηθέλησε να παραδώσωμεν τον οπλισμό και πυρομαχικά και να παραδοθούν οι Αξιωματικοί και οι αντάρτες του 5/42 ως αιχμάλωτοι εις τα τμήματα του ΕΛΑΣ.
Η απόφασις του Συντάγματος να αποδυθή εις τον αμυντικόν τούτον αγώνα, τον οποίον του επέβαλε το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, αποτελεί εκδήλωσιν της πλέον εντόνου διαμαρτυρίας του ενώπιον της Ιστορίας και του Ελληνικού Λαού διά πάσας τας κατηγορίας περί προδοτικών πράξεων και εκφυγής μας εκ του πνεύματος του απελευθερωτικού αγώνος.
Κατόπιν όλων τούτων διά την διατήρησιν της τιμής των όπλων και δια το ακηλίδωτον του παρελθόντος της Οργανώσεως και του Συντάγματος, είναι αποφασιμένον μετά λύπης του διά το χυνόμενον αδελφικόν αίμα, το Σύνταγμα να αγωνισθεί δι’ όλων του των μέσων κατά της ούτω εξυφανθείσης υπό του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ εναντίον του επιθέσεως.
Σ.Δ. τη 16 Απριλίου 1944
Ο Δ/ντής του 5/42 Συντ/τος Ευζώνων
Δ. ΨΑΡΡΟΣ
Το 1945 του απονεμήθηκε μεταθανάτια για την προσφορά του στην Πατρίδα ο βαθμός του Υποστρατήγου και δόθηκε το όνομα του στο Στρατόπεδο Θήβας, σήμερα Κέντρο Εκπαίδευσης Πυροβολικού Θήβας (ΚΕΠΒ Θήβας).
http://exeisminima.gr
ΕΚΚΑ – 5/42 ΣΕ, η ιστορία της οργάνωσης
Η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1942, από τον πολιτικό Γεώργιο Καρτάλη, τους απότακτους αξιωματικούς του κινήματος του 1935 Δημήτριο Ψαρρό και Ευρυπίδη Μπακιρτζή και τον δικηγόρο Καψαλόπουλο. Αποτέλεσε την τρίτη μεγαλύτερη αντιστασιακή δύναμη του Ελληνικού αντάρτικου. Το πρόγραμμά της ήταν ριζοσπαστικό και σοσιαλδημοκρατικό και ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η μεταπολεμική Ελλάδα, εξελιγμένη και έτοιμη ιστορικά, πρέπει να ιδρύση ολοκληρωμένη Λαοκρατούμενη Δημοκρατία. Αυτό θα είναι το πολίτευμά της. Με Λαοκρατούμενη Δημοκρατία μόνον, θα μπορέση να γονιμοποιήση τις θυσίες της και να υψωθή σε κοινωνική προέλαση και πολιτισμό αντάξιο των άθλων της και της φυλετικής της ιστορίας…» (1). Το πολιτικό της πρόγραμμα ήταν όμοιο σε μεγάλο βαθμό μ’ αυτό του ΕΔΕΣ. Ωστόσο, ο Καρτάλης δεν είχε εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Ναπολέοντα Ζέρβα, την εποχή εκείνη, γι΄αυτό και δεν προχώρησε σε ενοποίηση των δύο οργανώσεων. Μάλιστα μέχρι την άνοιξη του 1943 ο Καρτάλης ήταν «εχθρικός» απέναντι στον ΕΔΕΣ και απόλυτα φιλικός με το ΕΑΜ. Ο Ντέιβιντ Ουάλλας στην απόρρητη έκθεσή του, αναφερόμενος σε μία συζήτησή του με τον Καρτάλη περιγράφει τις πολιτικές θέσεις της ΕΚΚΑ: » α. Η ΕΚΚΑ ζητάει ριζοσπαστική κοινωνική μεταρρύθμιση, β. Είναι αντίθετη προς τον βασιλέα, διότι θεωρεί την παρουσία του ασυμβίβαστη με τα αμέσως προηγούμενα, ενώ στην Ελλάδα δεν υφίσταται παράδοση απολιτικής συνταγματικής μοναρχίας, κατά το αγγλικό πρότυπο, γ. Θεωρεί τους κομμουνιστές και τους Σλάβους ως τους δύο μέγιστους κινδύνους για την Ελλάδα, δ. Το ΕΑΜ, με την παμβαλκανική του πολιτική, διευκολύνει την κομμουνιστική και σλαβική διείσδυση στην Ελλάδα, και ε. Κατόπιν αυτού, στη χειρότερη περίπτωση η ΕΚΚΑ θα αποδεχθεί τον βασιλέα, εάν τούτο αποτελέσει τον ελάχιστο όρο για τη βρετανική προστασία της Ελλάδος έναντι των παραπάνω πρωταρχικών κινδύνων» (2).
Σχετικά με την ανταρτική δράση της οργάνωσης θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή έλαβε χώρα με την ονομασία 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, υπό την διοίκηση του Δημητρίου Ψαρρού, με έδρα την κεντρική Ρούμελη. Στα μέρη αυτά προυπήρχε η οργάνωση ΕΑΣ (Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός) υπό την διοίκηση των αξιωματικών Καϊμάρα, Κούτρα και Ντούρου. Τέλη Μαΐου του 1942 ήρθε σε επαφή με την ΕΚΚΑ στην Αθήνα και εντάχθηκε σ΄αυτή. Έτσι τον Απρίλιο του ’43, ο Ψαρρός ξεκίνησε την αντιστασιακή δράση του συντάγματος του. Το 5/42 ΣΕ πήρε την ονομασία του τιμητικά από το τμήμα του 5/42 Συντάγματος Λαμίας που πήρε μέρος στους Βαλκανικούς 1912-13, στην Μικρασιατική εκστρατεία το ’22 αλλά και στο έπος της Βορείου Ηπείρου το 1940. Ο όρκος για την ένταξη στη δύναμη του Ψαρρού ήταν: «Ορκίζομαι να φυλάττω πίστιν εις την Πατρίδα, να αγωνιστώ μέχρι της τελευταίας ρανίδος του αίματός μου δια την εκδίωξιν του Κατακτητού, να θεωρώ αδελφόν μου και να συντρέχω κάθε Έλληνα, σε οποιανδήποτε οργάνωση και αν ανήκει, αρκεί να πολεμά τον Κατακτητή» (3). Η ύπαρξη όμως του Ψαρρού σε έδαφος που προϋπήρχε το ΕΑΜ και μάλιστα οργανωμένο, αποτελούσε εμπόδιο αν όχι πρόκληση για το τελευταίο. Ούτε ο χαρακτήρας του Ψαρρού και ο πόλεμος κατά του κατακτητή, ούτε ο ειλικρινής πατριωτικός όρκος του 5/42 φαίνεται ότι συγκίνησαν το ΕΑΜ Ρούμελης. Άλλωστε, οι διαταγές του ΚΚΕ ήταν ξεκάθαρες, προσάρτηση έστω και με τη βία ή αφοπλισμός-διάλυση. Έτσι αφού απέτυχε να απορροφήσει τον Ψαρρό με στρατηγική που ακολούθησε στην περίπτωση Σαράφη, άρχισε την προπαγάνδα, προσπαθώντας να πείσει λαό και Βρετανούς ότι η ΕΚΚΑ ήταν «πεμπτοφαλαγγίτικη οργάνωση» (4). Κατόπιν από τα λόγια πέρασε στις πράξεις και με δόλο αφόπλισε την 12η Μαίου 1943 τις δυνάμεις του Ψαρρού. Ήταν η πρώτη φορά. Ο Άρης Βελουχιώτης ενώ είχε συμφωνήσει με τον Ψαρρό το πρωί της ίδιας ημέρας τη κοινή δράση κατά των Ιταλικών επιθέσεων, το βράδυ αφόπλιζε με πενταπλάσιες δυνάμεις τους άνδρες του 5/42 και έστειλε τελεσίγραφο στον αρχηγό του να διαλύσει το σύνταγμά του , «διαφορετικά θα κοκκίνιζαν τα νερά του Μόρνου από τη σφαγή» (5). Ο Στέφανος Σαράφης μεταπελευθερωτικά έγραψε για το παραπάνω περιστατικό: «Ζητήσαμε εξήγηση για τον αφοπλισμό του τμήματος Ψαρρού, που ήταν αντίθετος με τις οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ. Οι εξηγήσεις που μας έδωσε (ο Άρης Βελουχιώτης), ότι ο αφοπλισμός έγινε ύστερα από οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, που μεταβίβασε προφορικά ο καπετάνιος Αττικοβοιωτίας Ορέστης, δεν κρίθηκαν σωστές και αποφασίσθηκε να κληθή ο συνταγματάρχης Ψαρρός να συνεννοηθούμε και να λύσουμε την διαφορά» (6). Πράγματι για την επίθεση ευθυνόταν ο Καπετάν Ορέστης, ήτοι Ανδρέας Μούντριχας. Ο καπετάνιος Αττικοβοιωτίας μετά από όλα αυτά έστειλε επιστολή με ημερομηνία 28/5/1943, προς την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, και αναλάμβανε την ευθύνη της επίθεσης: «Πρίν ένα μήνα, όταν είχα κληθή στην Αθήνα για την δράση του αρχηγείου Αττικοβοιωτίας, μου ανελύθη η κομματική γραμμή ως πρός την στάση μας έναντι των νέων έξω του ΕΑΜ συγκροτουμένων ομάδων καθ’ όλην την Στερεάν. Όπως κατάλαβα, εμείς εφ’ όσον κυριαρχούμεν και όπου κυριαρχούμεν δεν θα επιτρέψωμεν συγκρότηση και δράση ομάδων έξω από τον ΕΛΑΣ. Όποιος θέλει, να ρθη μέσα στον ΕΛΑΣ. Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να πεισθή. Έχοντας αυτή την εντολήν υπ’ όψιν μου όταν έφθασα με το αρχηγείο στη Γκιώνα, όπου ο συνταγματάρχης Ψαρρός είχε την έδρα του και επίσης ο Άρης, είπα στον Άρη, ό,τι ακριβώς πιο πάνω γράφω για την αντιμετώπιση των ξένων ομάδων. Η οργάνωσι Ψαρρού είχε αρχίσει να γίνεται σοβαρά επικίνδυνη και ο σ. Άρης, ύστερα απ’ ό,τι του είπα, απεφάσισε την διάλυση του συγκροτήματος Ψαρρού. Για την ενέργεια αυτή είμαι πέρα για πέρα υπεύθυνος. Όταν σε λίγες ημέρες έφθασαν επάνω ο σ. Βασίλης (ο Τζήμας) και ο συντ/ρχης Σαράφης, σε συνέλευσι μας ανεκοινώθη ως πρός την υπογραφή συμφωνητικού της Κ.Ε. της ΕΛΑΣ και του Επιτελείου Μέσης Ανατολής. Όπως τίθενται τα πράγματα με το συμφωνητικό και όπως τα ανέπτυξε ο εκπρόσωπος της Κ.Ε., η γραμμή την οποίαν εγώ έφερα, δεν έπρεπε να ακολουθηθή…» (7). Βέβαια η συνέχεια της στάσης του ΕΛΑΣ απέναντι στον Ψαρρό αποδεικνύει ξεκάθαρα σήμερα, ότι δεν υπήρξε λάθος ενός καπετάνιου αλλά ξεκάθαρη κομματική γραμμή.
Και ενώ ο ΕΛΑΣ αποκατέστησε την διάλυση του 5/42, επιστρέφοντας πίσω τον οπλισμό που του αφαίρεσε, θέλοντας να αποδείξει έτσι το «λάθος» του Καπετάνιου Αττικοβοιωτίας, τέλη Ιουνίου το αφοπλίζει για δεύτερη φορά. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη τη χρονική περίοδο οι τρεις μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις μαζί με τη Βρετανική αποστολή είχαν σχεδόν συμφωνήσει στις λεπτομέρειες για την ίδρυση Κοινού Γενικού Αρχηγείου! Άλλη μία απόδειξη δυστυχώς, ότι το ΕΑΜ δεν τιμούσε τις αποφάσεις που υπέγραφε. Στις 22 Ιουνίου, ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν πάλι χωρίς λόγο στο 5/42 ΣΕ. Επικεφαλής της δύναμης του ΕΛΑΣ ήταν ο Καπετάν Φώτης Βερμαίος. Τη διαταγή είχε δώσει ο ταγματάρχης Ευστάθιος Ζούλας. Η αντίδραση του υπεύθυνου του ΚΚΕ, Ορφέα Βλαχόπουλου ήταν έντονη. Ίσως όμως δεν ήταν ειλικρινής. Ο Ζούλας δεν αρνήθηκε ποτέ ότι εξέδωσε την διαταγή. Ο Σόλωνας Γρηγοριάδης έγραψε: «Ο Ζούλας ουδέποτε τιμωρήθηκε για εκείνη την αυθαιρεσία του. Ίσως όμως αυτό να οφειλόταν στο γεγονός ότι πάντα στο ΚΚΕ υπήρχε τάση να συγχωρούνται οι αριστερές παρεκκλίσεις, ποτέ όμως οι δεξιές…» (8). Η δεύτερη διάλυση προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση και στη Συμμαχική αποστολή. Ο Έντυ Μάγιερς επίσπευσε τις διαδικασίες και μέσα στον Ιούλιο υπεγράφη το συμφωνητικό μεταξύ ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ και Βρετανών. Παράλληλα το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ εξέδωσε νέα διαταγή που ανέφερε ό,τι αναγνώριζε το σφάλμα του για την αδικαιολόγητη επίθεσή του εναντίον του 5/42 ΣΕ. Τα πράγματα όμως χειροτέρεψαν στις αρχές Οκτωβρίου, όταν ο ΕΛΑΣ εξαπέλυσε εμφύλιο πόλεμο πρός όλους όσους αντιστρατεύονταν τους σκοπούς του. Πανίσχυρος μετά τον αφοπλισμό της Πινερόλο, στράφηκε κατά του ΕΔΕΣ που αποτελούσε ουσιαστικά τον μοναδικό υπολογήσιμο αντίπαλο, στο εγχώριο σκηνικό. Βεβαίως σε καλύτερη θέση δεν θα μπορούσε να είναι η ΕΚΚΑ. Οι πιέσεις να ενσωματωθεί στο ΕΑΜ ήταν αφόρητες. Ο Ψαρρός, παρά τις συμβουλές του Μπακιρτζή, δεν ήθελε να ενσωματωθεί στο ΕΑΜ και δεν το έπραξε. Δέχτηκε, ωστόσο, αναγκαστικά μια ουδετερότητα, στη σύγκρουση ΕΛΑΣ-ΕΟΕΑ. Ο Κομνηνός Πυρομάγλου, έγραψε για το γεγονός αυτό: «Τον Οκτώβριον του 1943, ο ΕΛΑΣ θα διαλύση τας ομάδας του ΕΔΕΣ εις όλην την Στερεάν Ελλάδα και τη δυτικήν Θεσσαλίαν διά να στραφή εναντίον της Ηπείρου. Θα προσπαθήση να παρασύρη την ΕΚΚΑ εις την εμφύλιον αυτήν σύγκρουσιν, αλλά δεν θα το κατορθώση. Θα καταβάλη προσπαθείας να περιλάβη τα τμηματά της εις τους κόλπους του» (9). Δεν δέχτηκε να ενσωματωθεί στον ΕΛΑΣ, αλλά υιοθέτησε τη στάση ευμενής ουδετερότητας, όπως ανέφερα λίγο πιο πάνω. Και για να αποφύγει την διάλυση από τον ΕΛΑΣ, εξέδωσε την εξής ανακοίνωση: «Ατυχώς, ο ΕΔΕΣ, όπως επίσης καταγγέλει η επιτροπή ΕΑΜ Στερεάς, προδίδει τον αγώνα συνεργασίας ακόμη και με τους Γερμανούς και στρέφει τα όπλα εναντίον γενναίων αδελφών μας που υπερασπίζουν την τιμήν της Ελλάδος. Εμπρός σ’ αυτήν την αντεθνική προσπάθεια το στρατηγείο ΕΚΚΑ Ρούμελης δηλώνει ότι στιγματίζει την προδοτική αυτή κίνησι και τάσσεται ανεπιφύλακτα δίπλα στις φάλαγγες των αγωνιστών Ελλήνων. Και τη στιγμή αυτή που η εθνική ψυχή συγκλονίζεται, το στρατηγείο της ΕΚΚΑ στρέφει τη σκέψι πρός του ηρωικούς αντάρτες του ΕΛΑΣ υψώνοντας τη φωνή του σ’ ένα όρκο αδελφοσύνης, αλληλεγγύης και αγάπης» (10). Τη διαταγή αυτή δεν υπέγραψε ο Ψαρρός, αλλά ο αντισυνταγματάρχης Βλάχος και ο ανθυπολοχαγός Παπαγιαννόπουλος. Αργότερα, ο στρατηγός Γεώργιος Καϊμάρας του 5/42, έγραψε στο βιβλίο του «Εθνική Αντίσταση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Ψαρρού, 1941-1944» ότι η ΕΚΚΑ δια της βίας εξαναγκάστηκε να υπογράψει την ανακοίνωση κατά του ΕΔΕΣ. Σε διαφορετική περίπτωση, ο ΕΛΑΣ θα την αφάνιζε με συνοπτικές διαδικασίες.
Η αντίδραση μεγάλης μερίδας ανταρτών του 5/42 ήταν έντονη. Επικεφαλής της μερίδας αυτής ήταν ο λοχαγός Ευθύμιος Δεδούσης. Θεωρούσε απαράδεκτη την ανακοίνωση και πίστευε ότι θα ήταν συνετό να ταχθεί η οργάνωση στο πλευρό του ΕΔΕΣ, ώστε να έχει βάσιμες ελπίδες επιβίωσης. Τα γεγονότα τον δικαίωσαν. Στο διάστημα αυτό, ο Μπακιρτζής και ο Καρτάλης προσπαθούσαν να πείσουν τον Ψαρρό, να εισχωρήσει στο ΕΑΜ και μάλιστα να στείλει δύναμη ενόπλων ανδρών της οργάνωσης να πολεμήσει στο πλευρό του ΕΛΑΣ κατά του Ζέρβα. Στις 20 Οκτωβρίου συγκεκριμένα ο Ευριπίδης Μπακιρτζής έγραφε στον Ψαρρό: «Πρέπει η οργάνωση ΕΚΚΑ … να ενταχθεί στο ΕΑΜ και οι εθνικές ανταρτικές ομάδες της να ενταχθούν στον ΕΛΑΣ». Για να πάρει ηχηρή απάντηση από τον Δημήτριο Ψαρρό: «Ξέρομε τι θέλομε εμείς και τι θέλουν αυτοί, ώστε η απόφασίς μας να μείνουμε ανεξάρτητοι βασίζεται σε πεποιθήσεις… Συ … βασίζεσαι σε μερικά θεωρητικά και αισθηματικά…» (11). Μετά από αυτά, η κατάσταση ηρέμησε κάπως με τη συμφωνία Μυροφύλλου-Πλάκας, τον Φεβρουάριο του 1944. Η ίδρυση της ΠΕΕΑ, όμως από το ΕΑΜ, σήμαινε ουσιαστικά την αρχή του τέλους του Ψαρρού και της οργάνωσής του. Του οριστικού τέλους. Και αυτό γιατί, με την ίδρυση της ΠΕΕΑ, στις 10 Μαρτίου 1944, το ΕΑΜ επιζητούσε την αναγνώριση και τη συμμετοχή της δικής του κυβέρνησης από την ΕΚΚΑ. Ήξερε ότι η ουδετερότητα που είχε επιδείξει τον Οκτώβριο του ’43, δεν ήταν αρκετή. Γράφει ο Σόλωνας Γρηγοριάδης: «…, στα μάτια του ΚΚΕ, η ταραντέλα αυτή της ΕΚΚΑ έπαιρνε μιαν ανησυχητική όψη: το 5/42 Σύνταγμα, ή έπρεπε να ταχθεί υπό την ΠΕΕΑ, ή να διαλυθεί. Γιατί, αν δεν προσχωρούσε στην ΠΕΕΑ, θα εντασσόταν, αργά ή γρήγορα, στο κοινό μέτωπο με τον ΕΔΕΣ. Και -όπως- είπαμε θα εμφανιζόταν τότε ο ΕΛΑΣ, μαζί με όλη την Αριστερά, απομονωμένος» (12). Έτσι, στις 12 Απριλίου, ο ταγματάρχης Ζούλας ζήτησε από τον Ψαρρό την οριστική προσχώρηση στην ΠΕΕΑ και τη σύλληψη του Δεδούση, ώστε να παραπεμφθεί σε ανταρτοδικείο. Ο Ψαρρός αρνήθηκε, αλλά αντιπρότεινε να εισχωρήσει το 5/42 στη ΠΕΕΑ, σαν ανεξάρτητο σώμα. Στον ΕΛΑΣ είχε ληφθεί η απόφαση να διαλυθεί ο Ψαρρός εφόσον δεν δεχόταν να εισχωρήσει σ’ αυτόν. Έτσι, η επίθεση εκδηλώθηκε την 16η Απριλίου 1944. Ο Ψαρρός τις τραγικές εκείνες ώρες, έγραψε: «… Κατόπιν όλων τούτων, διά την διατήρησιν της τιμής των όπλων και το ακηλίδωτον του παρελθόντος της Οργανώσεως και του Συντάγματος, είναι αποφασισμένον μετά λύπης του δια το χυνόμενον αδελφικόν αίμα το Σύνταγμα να αγωνισθή δι’ όλων των μέσων κατά της ούτω εξυφανθείσης υπό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εναντίον του επιθέσεως» (13). Την επίθεση ανέλαβε για άλλη μία φορά, ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης. Με δύναμη περίπου 1.400 ανταρτών, αποφάσισε ότι θα συνέτριβε τους 500 περίπου άνδρες του Ψαρρού. Κάτι που συνέβη. Κατά την σύλληψη του αρχηγού του 5/42, ο ταγματάρχης Ζούλας άρχιζε να προσβάλει τον Ψαρρό, ενώ πάνω στα νεύρα του εκτέλεσε τον ηρωικό αξιωματικό. Επρόκειτο βεβαίως για έγκλημα πολέμου, καθώς ο Ζούλας εκτέλεσε χωρίς λόγο και αιτία έναν αιχμάλωτό του. Και αυτή τη φορά όμως, ο Ζούλας δεν τιμωρήθηκε από το ΚΚΕ. Αντιθέτως, η αριστερά προσπάθησε να διακιολογήσει τη δολοφονία και να αντιστρέψει την αλήθεια, λέγοντας αργότερα ότι ο Ψαρρός σκοτώθηκε κατά την επίθεση του ΕΛΑΣ, σε μάχη (14). Μάλιστα, τότε ο Βελουχιώτης δικαιολόγησε την επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του 5/42, λέγοντας ότι την έκανε επειδή ο Ψαρρός έδειχνε «τάσιν παρελκύσεως της εκκρεμότητας ίνα ενισχυθή διά κινήσεως αναλόγων γερμανικών δυνάμεων» (15)! Ο Ταγματάρχης Ουίλιαμ Τζόρνταν, έγραψε για τα γεγονότα του Απριλίου: «Ο ίδιος ο Άρης οργάνωσε την επιχείρηση και επιστάτησε στην εκτέλεσή της. Αρχές Απριλίου 1944, τις ημέρες του Πάσχα, της μεγαλύτερης γιορτής των Ελλήνων, οι ομάδες της ΕΚΚΑ δεχτήκανε την επίθεση εικοσαπλάσιων κομμουνιστικών δυνάμεων… Επακολούθησε ένα φρικαλέο όργιο αίματος και ανατριχιαστικών εγκλημάτων, που όμοιό του δεν έχει να παρουσιάση ούτε η ιστορία της γερμανικής κακουργίας… Τα κόκκινα θηρία γδάρανε ζωντανό τον Ψαρρό. Εξήντα μαχαιριές χρειαστήκανε «για να γίνη η δουλειά όπως έπρεπε» (16).
Την διαταγή για την εκτέλεση του Ψαρρού και του Συντάγματος του, εξέδωσε ο τότε γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Γιώργης Σιάντος. Πριν από τη σφαγή ένα μέρος ανταρτών του 5/42 κατόρθωσε να ξεφύγει. Κάποιοι από αυτούς μετά την προδοσία του ΕΑΜ, από αντίδραση στράφηκαν στα Τάγματα Ασφαλείας. Όσοι ζωντανοί παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, με πρώτο τον Ψαρρό, εκτελέστηκαν ατιμωτικά από τις ορδές του Άρη Βελουχιώτη.