Το 110σέλιδο σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης, με τίτλο «Ελλάδα: Σχέδιο ανάπτυξης για το μέλλον», που έχει στα χέρια της η «Κ» και παρουσιάζει σήμερα τα πιο σημαντικά του στοιχεία, αποτελεί περισσότερο «ευχολόγιο» της κυβέρνησης, παρά ολοκληρωμένη στρατηγική για το πώς θα έρθει η ανάπτυξη στη χώρα μετά την έξοδο από τα μνημόνια. Το μεγαλύτερο βάρος του σχεδίου, το οποίο έχει αλλάξει ήδη δύο φορές, με παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (την πρώτη φορά επέστρεψε με παρατηρήσεις 80 σελίδων στην Αθήνα), πέφτει στο παρελθόν και σε όλες τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει μέχρι στιγμής. Οι τομείς για τους οποίους δίνονται συγκεκριμένα στοιχεία για τις μεταρρυθμίσεις που θα εφαρμοστούν στο μέλλον είναι μικρής έκτασης, ενώ η ποσοτικοποίηση των στόχων είναι ελάχιστη.Η ιδέα για την παρουσίαση ενός σχεδίου ανάπτυξης από την ελληνική κυβέρνηση ήταν γερμανικής έμπνευσης. Το Βερολίνο πίστευε ότι αν η Αθήνα παρουσίαζε ένα φιλόδοξο, συγκεκριμένο και δυνατό σχέδιο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, τα επόμενα χρόνια αυτό θα μπορούσε να πείσει το ΔΝΤ ότι η ανάπτυξη της χώρας θα είναι μεγαλύτερη από αυτήν που είχε προβλέψει αρχικά. Ετσι, θα προχωρούσε με αναθεώρηση των στόχων του προς τα επάνω, θα προέκυπτε ότι η Ελλάδα χρειάζεται μικρότερη ελάφρυνση του χρέους, και έτσι ο συμβιβασμός μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα ήταν πιο ανώδυνος.
Οταν ξεκίνησε, όμως, όλη η διαδικασία, έγινε γρήγορα αντιληπτό ότι το σχέδιο ανάπτυξης όχι μόνο δεν ήταν αρκετό για να αλλάξει τις προβλέψεις του το Ταμείο, αλλά ότι γινόταν περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση, καθώς διάφορες χώρες της Ευρωζώνης δεν του έδωσαν ιδιαίτερη σημασία.
Με τίτλους όπως «Δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», «Προώθηση μιας κοινωνικά προσανατολισμένης οικονομίας», «Πρασινίζοντας την οικονομία», η κυβέρνηση θέλει να βάλει το ιδεολογικό της πρόσημο σε ένα σχέδιο που αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο για την αύξηση των κατώτατων μισθών και για την επαναδιαπραγμάτευση των συλλογικών συμβάσεων. Οι τομείς που αναλύει και τονίζει ότι θα φέρουν την ανάπτυξη, όπως μεταφορές και εφοδιασμός, ενέργεια, γεωργικά είδη και διατροφή, μεταποίηση, ναυτιλία, φάρμακα, υγεία και περιβάλλον, τουρισμός και πολιτισμός, περιγράφονται με λίγα στοιχεία για το πώς θα αναπτυχθούν, ενώ η αίσθηση που έχει κανείς διαβάζοντας το σχέδιο, είναι ότι έχει γίνει περισσότερο συρραφή των διαφορετικών στόχων που έχει το κάθε υπουργείο, και ότι δεν πρόκειται για σχέδιο που αναλύει λεπτομερώς προς ποιες κατευθύνσεις θα κινηθεί η οικονομία.
Μία από τις λίγες επενδύσεις για τις οποίες υπάρχουν στο σχέδιο συγκεκριμένα νούμερα σχετικά με τα έσοδα που θα φέρει, είναι η ιατρική κάνναβη. Στην προηγούμενη πρόταση αναφερόταν συγκεκριμένα ότι «σύμφωνα με την κυβέρνηση, η εσωτερική παραγωγή και επεξεργασία θα μπορούσε να δημιουργήσει επενδύσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια». Στο τελευταίο σχέδιο, η παραπάνω ποσοτικοποίηση αφαιρέθηκε έπειτα από προτροπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το μόνο που αναφέρεται είναι ότι η άδεια για ιατρική κάνναβη αφορά την καλλιέργεια, επεξεργασία και παραγωγή ολοκληρωμένων προϊόντων ιατρικής κάνναβης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι η παρακολούθηση και η αξιολόγηση του σχεδίου «θα γίνεται από μια πολιτική επιτροπή υψηλού επιπέδου, υπό τον έλεγχο του πρωθυπουργού», αναφέρεται στην τελευταία σελίδα του σχεδίου, ενώ σε τεχνικό επίπεδο την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων θα αναλάβει η Γενική Γραμματεία Συντονισμού.
Ολοκλήρωση προαπαιτουμένων
Να ολοκληρωθούν τα προαπαιτούμενα το αργότερο έως τις 10-12 Ιουνίου και να ψηφιστούν, όπως και το μεσοπρόθεσμο για τη διετία 2019-2020, ζήτησε χθες από τους υπουργούς του ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Η συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου είχε ως κεντρικό θέμα την παρουσίαση του αναπτυξιακού σχεδίου της κυβέρνησης, ωστόσο ο κ. Τσίπρας αξιοποίησε την ευκαιρία για να ζητήσει την έγκαιρη ολοκλήρωση από πλευράς κυβέρνησης των αναγκαίων βημάτων, προκειμένου να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα και να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στον οδικό χάρτη για την ολοκλήρωση του προγράμματος, αλλά και στη συζήτηση για το χρέος. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός έκανε αποτίμηση της πορείας της τέταρτης αξιολόγησης, υπογραμμίζοντας ότι αυτή περιλαμβάνει σειρά θετικών μέτρων, τα οποία αφορούν την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, την ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας υγείας και την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας με το επίδομα ενοικίου.
Οσον αφορά το αναπτυξιακό σχέδιο, το οποίο, όπως είπε ο πρωθυπουργός, θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στο ερχόμενο Eurogroup, ο κ. Τσίπρας τόνισε ότι αναφέρεται σε δύο καθοριστικές συνισταμένες: τις θεσμικές αλλαγές αφενός και τα χρηματοδοτικά εργαλεία αφετέρου. Μάλιστα, περιέγραψε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας που αφορά τις επιχειρήσεις.
Χωρίς λεπτομέρειες η μείωση της φορολογίας
Στο σχέδιο αναφέρεται ότι η μεγαλύτερη πρόκληση των επόμενων ετών είναι η δημιουργία ενός σταθερού φορολογικού συστήματος φιλικού στις επενδύσεις, που θα είναι δίκαιο, απλό και αποτελεσματικό. Ενώ από τη μια αναφέρει ότι αυτό το σύστημα «θα πρέπει να εξασφαλίσει τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, η οποία αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια λόγω της μεγάλης δημοσιονομικής προσαρμογής», από την άλλη αναφέρει ότι «ο συνολικός φορολογικός συντελεστής στην Ελλάδα είναι σχετικά υψηλός, αλλά όχι τόσο υψηλός σε ευρωπαϊκή κλίμακα». Παρ’ όλα αυτά αναγνωρίζει ότι η σταδιακή μείωση της φορολογίας αποτελεί βασικό στόχο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, αλλά το σχέδιο δεν μπαίνει σε καμία λεπτομέρεια όσον αφορά το πώς θα γίνει η μείωση και πόση θα είναι.
Παρουσιάζεται ένας οδικός χάρτης για το πώς θα αρθούν οι τραπεζικοί περιορισμοί. Ομως δεν περιγράφεται κανένας συγκεκριμένος χρονικός στόχος, ενώ δεν γίνεται αναφορά σε νούμερα όσον αφορά την αύξηση των αναλήψεων.
ΕΝΦΙΑ
Οσον αφορά τον ΕΝΦΙΑ, στο σχέδιο αναφέρεται ότι μακροπρόθεσμα αναμένεται να αποδίδει έσοδα 2,65 δισ., ενώ στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός που θα προχωρεί σε τακτική αναπροσαρμογή των φορολογικών αξιών και σε περαιτέρω βελτιώσεις στο σύστημα φόρων ακίνητης περιουσίας, «ώστε οι τιμές να προσεγγίσουν τις πραγματικές αξίες της αγοράς των μεμονωμένων ακινήτων». Πάλι, όμως, δεν υπάρχει καμία πιο συγκεκριμένη αναφορά, αφήνοντας ερωτήματα για το κατά πόσον έχουν γίνει ποσοτικοποιήσεις αλλά και κατά πόσον υπάρχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο μείωσης της φορολογίας που επεξεργάζεται αυτήν τη στιγμή η κυβέρνηση.
Εργασιακά
Το σημείο που δημιουργεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στους εκπροσώπους των θεσμών είναι τα εργασιακά, τα οποία εμφανίζουν πισωγυρίσματα σε δύο βασικές μεταρρυθμίσεις: στον κατώτατο μισθό και στις συλλογικές συμβάσεις. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τον κατώτατο μισθό, το σχέδιο αναφέρει πως «εξαιτίας των βελτιωτικών συνθηκών της ελληνικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας, μπορεί να εξεταστεί προσεκτικά η αύξηση του κατώτατου μισθού». Ο νέος κατώτατος μισθός θα προκύψει από ένα βελτιωμένο σύστημα και από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, «ύστερα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους αρμόδιους φορείς εφαρμογής».
Συλλογικές συμβάσεις
Οσον αφορά τις συλλογικές συμβάσεις, το σχέδιο αναφέρει ότι θα γίνει η επαναφορά της αρχής της επεκτασιμότητας και της αρχής της ευνοϊκότερης μεταχείρισης, με τις ευνοϊκότερες ρυθμίσεις να υπερισχύουν έναντι των δυσμενέστερων.
Χαλάρωση capital controls
Στο σχέδιο παρουσιάζεται ένας οδικός χάρτης για το πώς θα αρθούν οι τραπεζικοί περιορισμοί, στον οποίο όμως δεν περιγράφεται κανένας συγκεκριμένος χρονικός στόχος, ενώ δεν γίνεται καμία αναφορά σε συγκεκριμένα νούμερα όσον αφορά την αύξηση των αναλήψεων, παρά μόνο τα παρακάτω γενικά βήματα: «Αρση των περιορισμών σχετικά με την πρόωρη λήξη των προθεσμιακών καταθέσεων και την πρόωρη εξόφληση των δανείων. Αύξηση του ορίου αναλήψεων των μεταφορών σε διεθνείς λογαριασμούς και του ποσοστού απόσυρσης του κεφαλαίου που μεταφέρεται από το εξωτερικό και κατάργηση των περιορισμών όσον αφορά το άνοιγμα επιχειρηματικών και ατομικών λογαριασμών», αναφέρει χαρακτηριστικά το σχέδιο ανάπτυξης. Συγχρόνως, προσθέτει ότι τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν για την πλήρη απελευθέρωση των τραπεζικών περιορισμών είναι «να καταργηθούν οι περιορισμοί των αναλήψεων μετρητών». Επίσης, το σχέδιο αναφέρει ότι, σε συνδυασμό με την κατάργηση των περιορισμών στο άνοιγμα νέων λογαριασμών, θα ολοκληρωθεί η κίνηση των εγχώριων συναλλαγών, ενώ συγχρόνως θα γίνει «αύξηση των ορίων μεταφοράς κεφαλαίων στο εξωτερικό για επιχειρήσεις και ιδιώτες και αύξηση του τρέχοντος ορίου έγκρισης των συναλλαγών, με σκοπό την ανάθεση της αρμοδιότητας αυτής στις υποεπιτροπές των τραπεζών».
Αναπτυξιακή τράπεζα, κτηματολόγιο, χωροταξικό
Στο σχέδιο αναφέρεται ότι η δημιουργία μιας αναπτυξιακής τράπεζας «αναμένεται να προωθήσει μακροπρόθεσμες επενδύσεις και οικονομική ανάπτυξη, υποστηρίζοντας την επιχειρηματικότητα». Θα προσφέρει ρευστότητα και συμβουλευτικές υπηρεσίες για την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας, και για να στηρίξει αυτές τις δραστηριότητες, θα εκδίδει τίτλους και θα συγκεντρώνει κεφάλαια. «Η αναπτυξιακή τράπεζα δεν θα δέχεται καταθέσεις και θα επιδιώξει αρχικά την έμμεση χρηματοδότηση».
Η αναπτυξιακή τράπεζα θα αποτελέσει εξέλιξη του ETEAN, το οποίο θα αναδιαρθρωθεί και θα ενισχυθεί η διοικητική του ικανότητα. Η αναπτυξιακή τράπεζα θα χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα κεφάλαια που διαχειρίζεται μέχρι σήμερα και θα χρησιμοποιήσει επίσης υπάρχοντα κονδύλια από άλλους οργανισμούς όπως (π.χ. TANEO). Δεν θα επικεντρωθεί στη λιανική τραπεζική, αλλά θα επιδιώξει να ενισχύει τις εμπορικές τράπεζες, τους ιδιώτες επενδυτές και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Κτηματολόγιο, χωροταξικό
Ενα συγκεκριμένο και απαιτητικό χρονοδιάγραμμα ορίζεται από το σχέδιο ανάπτυξης για την ολοκλήρωση των χωροταξικών σχεδίων και του κτηματολογίου μέχρι το 2021. Είναι από τις λίγες μεταρρυθμίσεις που έχουν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης και από τις μεταρρυθμίσεις που οι εκπρόσωποι των θεσμών θεωρούν από τις πιο σημαντικές για να επιστρέψει η ανάπτυξη στη χώρα. Σύμφωνα με το σχέδιο ανάπτυξης, αυτές οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν τη δευτερογενή νομοθεσία για το νέο θεσμικό πλαίσιο του χωροταξικού (Δεκ. 2018), την επανεξέταση των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων (Σεπ. 2018), τον σχεδιασμό τοπικών χωροταξικών σχεδίων σε όλη τη χώρα, που θα γίνει σε διαφορετικές φάσεις (Σεπ. 2018), και τη δημιουργία ενός χωροταξικού σχεδίου για τις βασικές επενδύσεις: τουρισμός (2019), βιομηχανία (2020), ορυκτοί πόροι (2020) και ιχθυοκαλλιέργειες (2021). Οσον αφορά το κτηματολόγιο, το σχέδιο ανάπτυξης είναι πιο ασαφές. Αναφέρει ότι έχει υιοθετηθεί ένας οδικός χάρτης για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και της ακτογραμμής (αρχές του 2019).
Στο σχέδιο αναφέρεται ότι την περίοδο 2018-2022 η πραγματική ανάπτυξη του ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει το 2,3%, κυρίως λόγω των επενδύσεων (+13,1% σε ετήσια βάση), της σταδιακής συγκέντρωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης (+0,5% σε ετήσια βάση), της ενίσχυσης των εξαγωγών (+4,5% σε ετήσια βάση), εξαιτίας της «έντονης ανάπτυξης» στους τομείς της μεταποίησης και του τουρισμού.
Το 2019, ο ρυθμός αύξησης της παραγωγής θα ανέλθει στο 2,5%, με την εγχώρια ζήτηση να αυξάνεται (ιδιωτική κατανάλωση: +1,4%, δημόσια κατανάλωση: +0,4%, επενδύσεις: +10,5), «τη στιγμή που το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται και η χρηματοδότηση μέσω των κεφαλαιαγορών εξομαλύνεται μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018».
Μεσοπρόθεσμα (2020-2022), η ανάπτυξη αναμένεται να κινηθεί στο +2,1%, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση θα βρίσκεται στο 1,2% και θα υποστηρίζεται από την αύξηση της αγοράς εργασίας (0,4% σε ετήσια βάση), ενώ οι επενδύσεις εξακολουθούν να αυξάνονται (+7,6%).
ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ