Ανάμεσα στα ευρήματα και ένα ύποπτο «πακέτο» 650 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό - «Όχι στις 120 δόσεις για όλους, μην κάνετε προσλήψεις και αυξήσεις, μειώστε το αφορολόγητο από το 2020» τα μήνυματά τους«Ξηλώνουν (το …μεταμνημονιακό) «πουλόβερ» της κυβέρνησης οι δανειστές, δείχνοντάς της πως τελειώνει και ο (πολιτικός) χρόνος που είχε στη διάθεσή της για προεκλογικές υποσχέσεις και παροχές.
Για πρώτη φορά εδώ και ένα χρόνο, οι Βρυξέλλες «τσαλακώνουν» το success story της εξόδου της χώρας από τα Μνημόνια. Τα καλά λόγια των ελεγκτών της Κομισιόν εξαντλούνται στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση και όσα πέτυχε η χώρα μέχρι και τον Αύγουστο πέρυσι. Από εκεί και πέρα, στις 104 σελίδες της 2ης μεταμνημονιακής έκθεσης αξιολόγησης, είναι γεμάτες με ανησυχίες και κινδύνους. Οι οικονομικοί επόπτες της χώρας μοιράζουν «κίτρινες και κόκκινες κάρτες» στην κυβέρνηση για τα έργα και τις ημέρες της, διαπιστώνουν αποκλίσεις και εμπόδια, ενώ προειδοποιούν ότι στο τέλος (στον επόμενο έλεγχο σε τρεις μήνες ενδεχομένως) θα ζητήσουν …τον λογαριασμό και νέα μέτρα!
Συναγερμός στις Βρυξέλλες
Οι ελεγκτές εντόπισαν και ένα «κρυφό» πακέτο 650 εκατομμυρίων ευρώ, που η κυβέρνηση το κράτησε στον φετινό (προεκλογικό) προϋπολογισμό, χωρίς να πει στην Κομισιόν πώς και πού θα το κατανείμει. Η Έκθεση τονίζει πως «δημιουργεί ανησυχίες» ("raises concern") η εν κρυπτώ κίνηση αυτή και την αξιολογεί αρνητικά, υπονοώντας ότι υποκρύπτει μικροπολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες. Επισημαίνει δε πως τα 650 αντιστοιχούν σε 0,3% του ΑΕΠ, σε μια χρονιά όπου ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% είναι «επί ξύλου κρεμάμενος», αφού η κυβέρνηση προβλέπει υπέρβαση μόλις 0,1% του ΑΕΠ (3,6%) και η Κομισιόν … 0% υπέρβαση (οριακά 3,5%)!
Ζητάνε και μέτρα!
«Στον αέρα» μένει έτσι η δόση ελάφρυνσης του χρέους των 970 εκατ. ευρώ, καθώς η Έκθεση Αξιολόγησης μπαίνει σήμερα και στο «μικροσκόπιο» του EWG.
Η Έκθεση θέτει όμως και μια εκτενή λίστα με παλαιές και νέες δεσμεύσεις και προαπαιτούμενα, για τώρα και το μέλλον. Με απλά λόγια, οι «δέκα εντολές» των δανειστών στην κυβέρνηση συνοψίζονται στα εξής:
1. «Κόψτε από μισθούς και συντάξεις, εάν δώσετε αναδρομικά»
Τονίζεται πως αν η κυβέρνηση σπεύσει ή αναγκαστεί με δικαστικές αποφάσεις να επιστρέψει τα δώρα ή άλλα ποσά σε δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους, αυτομάτως θα πρέπει να λάβει ισοδύναμα μέτρα λιτότητας «από το ίδιο πεδίο δαπανών», δηλαδή κόβοντας ξανά μισθούς και συντάξεις. Και όλα αυτά, πριν καν φανούν στοιχεία για το αν επιτυγχάνεται ή απειλείται η επίτευξη του στόχου στο πρωτογενές πλεόνασμα.
2. «Όχι στις 120 δόσεις για όλους»
Η Κομισιόν «καρφώνει» την κυβέρνηση πως δήλωσε στους θεσμούς ότι δεν πρόκειται να φέρει νέες ρυθμίσεις χρεών! Από το υπουργείο Οικονομικών δεν έκαναν το παραμικρό σχόλιο για να το διαψεύσουν. Από το υπουργείο Εργασίας, «κύκλοι» της κυρίας Αχτσιόγλου έλεγαν πως οι 120 δόσεις για τους αυταπασχολούμενους (πρώην ΟΑΕΕ κλπ) έχουν συμφωνηθεί και θα προχωρήσουν. Είτε νομοθετηθούν όμως ρυθμίσεις σε συμφωνία με τους δανειστές είτε μονομερώς, οι συντάκτες της Έκθεσης προεξοφλούν ότι το δημόσιο «θα μπει μέσα» και θα ανοίξει «τρύπα» στα έσοδα και το πρωτογενές πλεόνασμα από αυτές (they could have a sizeable negative impact on the collection of public revenues and the primary balance).
3. «Ξεχάστε τον νόμο Κατσέλη, στηρίξτε τους συνεπείς»
Ο νόμος Κατσέλη λήγει σήμερα, αλλά οι συντάκτες της Έκθεσης τονίζουν πως δεν έχουν δει ακόμα το νέο σχέδιο προστασίας. Από …«προκαταρκτικές» συζητήσεις, όπως λένε, αντελήφθησαν ότι επιδότηση δόσης δανείου θα λάβουν μόνον οι «κόκκινοι» φτωχοί οφειλέτες. Τονίζουν πως αυτό θα είναι «τιμωρία για τους συνεπείς φτωχούς οφειλέτες» που ακόμα πληρώνουν, αλλά και «αντικίνητρο για να συνεχίσουν να τηρούν τις υποχρεώσεις τους». Ζητούν να δοθεί επίδομα στέγασης (70-210 ευρώ το μήνα) και στους συνεπείς αδύναμους δανειολήπτες –πέραν από τους οικονομικά αδύναμους ενοικιαστές ή τους «κόκκινους» οφειλέτες τραπεζών!
4. «Πουλήστε μονάδες ΔΕΗ, ΟΑΚΑ κλπ όπως δεσμευθήκατε»
Την καθυστέρηση πώλησης των λιγνιτικών μονάδων επεσήμανε και προσωπικά ο Επίτροπος Μοσκοβισί, στην ολιγόλογη αναφορά του για τη χώρα μας παρουσιάζοντας την Έκθεση χθες στις Βρυξέλλες. Όπως είπε, τα θέματα αυτά θα θέσει και στην συνάντηση που θα έχει σήμερα το πρωί με τον Πρωθυπουργό στο Μαξίμου. Η Έκθεση περιέχει και επικαιροποιημένη λίστα αποκρατικοποιήσεων, ενώ στηλιτεύει και μια σειρά παρεμβάσεων, καθυστερήσεων ή εμποδίων (πχ 23 αεροδρόμια, Εγνατία κλπ). Φτάνει μάλιστα να περιγράφει και ότι πρέπει το Ολυμπιακό Στάδιο να μετατραπεί σε εμπορικό κέντρο.
5. «Μην κάνετε προσλήψεις και αυξήσεις»
Η Κομισιόν καταμετρά τις ανακοινώσεις για αθρόες προσλήψεις στο δημόσιο και τις βγάζει «υπεράριθμες», κατά παράβαση των κανόνων για τις οποίες δεσμεύτηκε η Αθήνα.
Στηλιτεύει επίσης τις αυξήσεις μισθών που δόθηκαν στο Δημόσιο (πχ στο υπουργείο Οικονομικών) αλλά και την αύξηση κατά 11% στον κατώτατο μισθό. Λέει ότι αναμενόταν πιο «ισορροπημένη» αύξηση και πως ναι μεν, προσωρινά, θα ωφελήσει τους εργαζόμενους, την αγορά (λόγω αύξησης της κατανάλωσης) και τα κρατικά έσοδα (από αυξήσεις εισφορών και φόρων), αλλά τελικά θα πλήξει την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση στη χώρα μας.
6. «Κάντε προσλήψεις εφοριακών στην ΑΑΔΕ»
Η Κομισιόν «επείγεται» να αυξηθεί το στελεχιακό προσωπικό της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων πάνω από τις 13.000, για τη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Επισημαίνουν ότι πρέπει να ενισχυθούν οι έλεγχοι για «ζωντανές» υποθέσεις φοροδιαφυγής, οι εισπράξεις από τις οποίες είναι κάτω από τον στόχο.
7. «Πιάστε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% μέχρι και το 2022»
Αν και πρόωρο να εξαχθούν συμπεράσματα από τον Φεβρουάριο για το πώς θα κλείσει η χρονιά, η Έκθεση υπογραμμίζει ότι «μεσοπρόθεσμα» στόχος είναι να επιτυγχάνεται 3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα κάθε χρόνο, για μια 4ετία ακόμα.
8. «Μειώστε το αφορολόγητο το 2020»
Αντίθετα με τις 120 δόσεις, η κυβέρνηση στέλνει «ανάμικτα μηνύματα» ("mixed signals") για τις προθέσεις της να μειώσει το αφορολόγητο από 1.1. 2020. Η Κομισιόν διαβλέπει, έτσι, ότι η κυβέρνηση θα περιλάβει την κατάργηση του μέτρου στις προεκλογικές εξαγγελίες της. Αν καταργηθεί όμως η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η Κομισιόν προειδοποιεί πως δεν θα εφαρμοστούν και οι «φιλικές για την ανάπτυξη» μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στις επιχειρήσεις, με βάση τις οποίες έχουν προϋπολογιστεί η ανάκαμψη, τα πλεονάσματα και η βιωσιμότητα του χρέους για να σταθεί ξανά η χώρα στις αγορές.
9. «Αυξήστε ξανά τις αντικειμενικές το καλοκαίρι»
Η Έκθεση λέει πως ίσως δεν χρειαστούν φέτος ξανά νέες μετρήσεις από εκτιμητές όπως έγιναν πέρυσι, καθώς τα περσινά στοιχεία επαρκούν για να αλλάξουν οι αντικειμενικές. Στην πράξη όμως, μεγάλο μέρος των αυξήσεων στις τιμές της εφορίας που έπρεπε να γίνουν, δεν πέρασε στο 2018 για να μη φανούν οι επιπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ και να μην αλλάξουν κλιμάκιο (ή να αλλάξουν μόλις ένα κλιμάκιο) οι πιο πολλές περιοχές της χώρας. Συνεπώς με την επόμενη αύξηση που θα δεχθουν, θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο ο ΕΝΦΙΑ, ενώ κάτοικοι των περιοχών αυτών θα αποκλειστούν από κοινωνικά επιδόματα λόγω περιουσιακών κριτηρίων, όπως συνέβη και στα τέλη του 2018. Αυτό σημαίνει πως, αν δεν κάνει τον Μάιο εκλογές, τον Ιούνιο ή Ιούλιο η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να αλλάζει τις τιμές ζώνης των ακινήτων, με συνέπειες που θα φανούν άμεσα τον Αύγουστο.
10. «Καθαρίστε τις τράπεζες από "κόκκινα" δάνεια»
Η Έκθεση τονίζει πως η κυβέρνηση έπρεπε εγκαίρως να «τρέξει» όλα τα δυνατά μέτρα για μείωση των «κόκκινων» δανείων και, αν δεν είχε αργήσει να προωθήσει το σχέδιο του ΤΧΣ και της Τραπέζης της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα θα ήταν μικρότερα και δεν θα ανέκυπταν οι κίνδυνοι που τώρα τρέχει να προλάβει για το τραπεζικό σύστημα.
Όπως επισημαίνεται, μόλις τον Ιανουάριο του 2019 συστήθηκε κοινή Ομαδα εργασίας ΥΠΟΙΚ-ΤτΕ. Δεν είναι τυχαίο ίσως λοιπόν ότι μόλις την προπαραμονή δημοσίευσης της Έκθεσης, ο υπουργός Οικονομικών έσπευσε να επισκεφθεί τον διοικητή της ΤτΕ κύριο Γιάννη Στουρνάρα στο γραφείο του, για να δείξει πως κινείται αναζητώντας λύσεις που δεν έχει βρει ως τώρα.
Χάνει το κράτος από παντού
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι επόπτες ανησυχούν -και θεωρούν ύποπτο- γιατί αυξήθηκαν 10% (από 710 σε 782 εκατ. ευρώ) μέσα σε ένα χρόνο τα ποσά επιδότησης για Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) και διαπιστώνουν εκτίναξη του αριθμού των μονοπρόσωπων νοικοκυριών! Διαβλέπουν «κομπίνες» και για αυτό ζήτησαν από τις ελληνικές αρχές να διεξάγουν έρευνα πώς και γιατί άλλαξε η οικογενειακή κατάσταση τόσων πολλών σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα!
Επιπλέον η Έκθεση επισημαίνει ότι, αν και έχει ασήμαντο δημοσιονομικό αντίκτυπο, η αναστολή αύξησης του ΦΠΑ στα 5 ακριτικά νησιά (Λέρος, Χίος, Λέσβος, Κως, Σάμος) παραβιάζει τη συμφωνία του Eurogroup και ενδεχομένως να επιδράσει αρνητικά στις αποφάσεις της 11ης Μαρτίου για τη χώρα μας. Συνδέουν δε την επιλογή της Κυβέρνηση με το τεράστιο «κενό ΦΠΑ» (VAP Gap) που μόνον στην Ελλάδα δεν μειώνεται τα τελευταία χρόνια.