Είκοσι μέρες μετά τη δραστική νομισματική προσαρμογή της οποίας υπήρξε εμπνευστής, ο αρμόδιος υπουργός Σπύρος Μαρκεζίνης αναχώρησε για τις Ηνωμένες Πολιτείες…
Τον Μάιο του 1953 ο Μαρκεζίνης έχει συναντήσεις με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Φόστερ Ντάλλες (με τον οποίο δεν φαίνεται να τα πηγαίνει πολύ καλά) αρχικώς και ακολούθως με τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ. Το κυρίαρχο θέμα -εκτός από τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, ελληνοτουρκικά και ΝΑΤΟ- είναι η ανόρθωση της Ελλάδας και η αμερικανική συμμετοχή στη διαδικασία.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλλες με τον Σπύρο Μαρκεζίνη κατά τη συνάντηση τους στις ΗΠΑ. Αρχείο Μαρκεζίνη, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος.
Ο Μαρκεζίνης είχε φτάσει στην Ουάσιγκτον επικεφαλής μιας αποστολής, απαρτιζόμενης από σημαντικούς παράγοντες της εγχώριας οικονομικής ζωής. Μεταξύ άλλων συνοδευόταν από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Μαντζαβίνο και τον Αμερικανό εκπρόσωπο στη Νομισματική Επιτροπή της Ελλάδος, Al Constanzo. Στόχος της επίσκεψης ήταν η υποβολή αιτήματος πρόσθετης οικονομικής βοήθειας.
Κατά τη συζήτηση του με τον Ντάλλες, ο Μαρκεζίνης επέμεινε ότι τα διακόσια περίπου εκατομμύρια δολάρια που ζητούσε η ελληνική αντιπροσωπεία ήταν ποσό «ασήμαντο», καθώς αντιστοιχούσαν στο ένα δέκατο των χρημάτων που είχαν ήδη δοθεί στη χώρα από τους Αμερικανούς. Ήταν στρατηγικής σημασίας η συνέχιση αυτής της ενίσχυσης που «θα απέβαινε προς όφελος των Αμερικανών» υποστήριξε ο Μαρκεζίνης και υπενθύμισε στον Ντάλλες ότι «η Ελλάς διέθετε για στρατιωτικές δαπάνες, κατ’ αναλογίαν, πολύ περισσότερα από τους άλλους εταίρους του ΝΑΤΟ». Η διαπραγμάτευση δεν κατέληξε κάπου. Δυσαρεστημένος ο Μαρκεζίνης ζήτησε λίγο αργότερα από τον Έλληνα αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ, Αλέξη Κύρου να τηλεγραφήσει στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο την εκτίμηση του ότι η χώρα «θα πληρώσει πολύ ακριβά τον νέο υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ».
Παρ’ όλα αυτά, το ταξίδι του Μαρκεζίνη αποδείχθηκε ενδιαφέρον και πολλαπλώς επικερδές. Στη δεξίωση που παρέθεσε η ελληνική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον, ο υπουργός Συντονισμού συζήτησε με τον Ντ. Ροκφέλερ της «Chase Manhattan Bank» την πρόθεση του τελευταίου να χρηματοδοτήσει το μετρό της Αθήνας. Η μελέτη για την κατασκευή του έργου ετοιμαζόταν ήδη από τους Ελληνικούς Ηλεκτρικούς Σιδηροδρόμους (ΕΗΣ).
Ο Μαρκεζίνης είχε φτάσει στην Ουάσιγκτον επικεφαλής μιας αποστολής, απαρτιζόμενης από σημαντικούς παράγοντες της εγχώριας οικονομικής ζωής. Μεταξύ άλλων συνοδευόταν από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Μαντζαβίνο και τον Αμερικανό εκπρόσωπο στη Νομισματική Επιτροπή της Ελλάδος, Al Constanzo. Στόχος της επίσκεψης ήταν η υποβολή αιτήματος πρόσθετης οικονομικής βοήθειας.
Κατά τη συζήτηση του με τον Ντάλλες, ο Μαρκεζίνης επέμεινε ότι τα διακόσια περίπου εκατομμύρια δολάρια που ζητούσε η ελληνική αντιπροσωπεία ήταν ποσό «ασήμαντο», καθώς αντιστοιχούσαν στο ένα δέκατο των χρημάτων που είχαν ήδη δοθεί στη χώρα από τους Αμερικανούς. Ήταν στρατηγικής σημασίας η συνέχιση αυτής της ενίσχυσης που «θα απέβαινε προς όφελος των Αμερικανών» υποστήριξε ο Μαρκεζίνης και υπενθύμισε στον Ντάλλες ότι «η Ελλάς διέθετε για στρατιωτικές δαπάνες, κατ’ αναλογίαν, πολύ περισσότερα από τους άλλους εταίρους του ΝΑΤΟ». Η διαπραγμάτευση δεν κατέληξε κάπου. Δυσαρεστημένος ο Μαρκεζίνης ζήτησε λίγο αργότερα από τον Έλληνα αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ, Αλέξη Κύρου να τηλεγραφήσει στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο την εκτίμηση του ότι η χώρα «θα πληρώσει πολύ ακριβά τον νέο υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ».
Παρ’ όλα αυτά, το ταξίδι του Μαρκεζίνη αποδείχθηκε ενδιαφέρον και πολλαπλώς επικερδές. Στη δεξίωση που παρέθεσε η ελληνική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον, ο υπουργός Συντονισμού συζήτησε με τον Ντ. Ροκφέλερ της «Chase Manhattan Bank» την πρόθεση του τελευταίου να χρηματοδοτήσει το μετρό της Αθήνας. Η μελέτη για την κατασκευή του έργου ετοιμαζόταν ήδη από τους Ελληνικούς Ηλεκτρικούς Σιδηροδρόμους (ΕΗΣ).
Η ορκωμοσία της κυβέρνησης Παπάγου, τον Δεκέμβριο του 1952. Από δεξια εικονίζονται ο Αλ. Παπάγος, ο Εμ. Τσουδερός, ο Παν. Κανελλόπουλος και ο Σπ. Μαρκεζίνης. Αρχείο Μαρκεζίνη, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος.
Στο μεταξύ πίσω στην ελληνική πρωτεύουσα η λειτουργία του σιδηρόδρομου είχε σταματήσει από το 1938. Η επανεκκίνηση του κρινόταν ως ύψιστης σημασίας. Ο Ροκφέλερ υποσχέθηκε να δαπανήσει ένα εκατομμύριο δολάρια ανά χιλιόμετρο. Στην πρώτη φάση των εργασιών προβλεπόταν η επέκταση του δικτύου από την πλατεία Κυριακού (σημ. Βικτωρίας) μέχρι την Κηφισιά. Σε δεύτερο στάδιο ο σιδηρόδρομος θα έφθανε έως τη Ραφήνα προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του λιμανιού της που από τότε προοριζόταν ως συμπληρωματικό του Πειραιά. Παράλληλα, θα κατασκευάζονταν δύο ακόμη γραμμές, μία προς το Παγκράτι και μία προς το Περιστέρι.
Έναν σχεδόν χρόνο μετά (αρχές Απριλίου 1954) ο Μαρκεζίνης αποχώρησε από την κυβέρνηση και το σχέδιο με τη συγκεκριμένη μορφή εγκαταλείφθηκε. Το έργο βέβαια είχε δρομολογηθεί. Η υλοποίηση του ολοκληρώθηκε επί πρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή το 1957 με πολλές τροποποιήσεις.
Πηγές-Βιβλιογραφία:
-Εφημερίδα «Ελευθερία», Απρίλιος-Μάιος 1953, Αρχείο Τύπου Βιβλιοθήκης Φ. Σ Παρνασσός.
-Σπυρίδωνος Β. Μαρκεζίνη, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος, τόμος Γ, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα, 1994.
-Πάνος Καζάκος, Η ελληνική οικονομία 1949-1967, Ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, σελ. 223-237, Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ, Αθήνα, 2000.
Στο μεταξύ πίσω στην ελληνική πρωτεύουσα η λειτουργία του σιδηρόδρομου είχε σταματήσει από το 1938. Η επανεκκίνηση του κρινόταν ως ύψιστης σημασίας. Ο Ροκφέλερ υποσχέθηκε να δαπανήσει ένα εκατομμύριο δολάρια ανά χιλιόμετρο. Στην πρώτη φάση των εργασιών προβλεπόταν η επέκταση του δικτύου από την πλατεία Κυριακού (σημ. Βικτωρίας) μέχρι την Κηφισιά. Σε δεύτερο στάδιο ο σιδηρόδρομος θα έφθανε έως τη Ραφήνα προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του λιμανιού της που από τότε προοριζόταν ως συμπληρωματικό του Πειραιά. Παράλληλα, θα κατασκευάζονταν δύο ακόμη γραμμές, μία προς το Παγκράτι και μία προς το Περιστέρι.
Έναν σχεδόν χρόνο μετά (αρχές Απριλίου 1954) ο Μαρκεζίνης αποχώρησε από την κυβέρνηση και το σχέδιο με τη συγκεκριμένη μορφή εγκαταλείφθηκε. Το έργο βέβαια είχε δρομολογηθεί. Η υλοποίηση του ολοκληρώθηκε επί πρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή το 1957 με πολλές τροποποιήσεις.
Πηγές-Βιβλιογραφία:
-Εφημερίδα «Ελευθερία», Απρίλιος-Μάιος 1953, Αρχείο Τύπου Βιβλιοθήκης Φ. Σ Παρνασσός.
-Σπυρίδωνος Β. Μαρκεζίνη, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος, τόμος Γ, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα, 1994.
-Πάνος Καζάκος, Η ελληνική οικονομία 1949-1967, Ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, σελ. 223-237, Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ, Αθήνα, 2000.
Επιμέλεια: Μαρία Σαμπατακάκη - Ομάδα "hιστορισταί"
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ