Ειδική αποζημίωση, αναστολές πληρωμών, εκπτώσεις φόρων και μείωση ενοικίων έως και τον Ιούνιο -Παρατείνεται η προστασία των δανειοληπτών για άλλους 3 μήνες, αλλά σχεδιάζεται να καλύψει επιπλέον και άλλους δανειολήπτες - Μοντέλο αλά Γερμανικά για να σωθούν οι θέσεις εργασίαςΤα μέτρα στήριξης της οικονομίας αλλά και των εργαζομένων που επλήγησαν από την πανδημία του κορωνοϊού ανακοινώνει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Πρόκειται για ένα δεύτερο κύμα μέτρων το οποίο αφορά στην επιστροφή στην κανονικικήτα και το οποίο απλώνει ένα επιπλέον δίχτυ προστασίας στο σύνολο των Ελλήνων πολιτών.
Νέο σύστημα επιδότησης δανειοληπτών, είναι το καινοτόμο μέτρο που περιλαμβάνει το πακέτο στήριξης που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για την β΄φάση αντιμετώπισης της επιδημίας, από τον Μάιο και μέχρι το τέλος του έτους.
Ο νέος νόμος, όχι μόνο παρατείνει την προστασία των δανειοληπτών για άλλους 3 μήνες, αλλά σχεδιάζεται να καλύψει επιπλέον και άλλους δανειολήπτες. Δηλαδή όχι μόνον όσους είχαν κόκκινα δάνεια έως 31.12.2018, εκ των οποίων μέχρι τέλος Μαρτίου μόλις 3.000 είχαν υποβάλει αιτήσεις. Το νέο σχέδιο θα επιδοτεί σημαντικό μέρος για όλα τα κόκκινα δάνεια, παλαιά και νέα, προ ή μετά το 2018, ακόμα και όσα δημιουργηθούν μέσα στο 2020 και προέκυψαν ή θα προκύψουν λόγω Κορωνοϊου. Αλλά θα τεθούν και δικλείδες ασφαλείας για να αποκλειστούν οι συστηματικοί κακοπληρωτές.
Μεταξύ άλλων, με βάση τις ανακοινώσεις των υπουργών κ.κ. Χρήστου Σταϊκούρα, Γιάννη Βρούτση και ‘Αδωνη Γεωργιάδη:
1. Άμεσα θα δοθούν ή δόθηκαν ήδη:
- έκτακτη οικονομική ενίσχυση των 800 ευρώ που πήραν 800.000 μισθωτοί.
- την επόμενη εβδομάδα, θα δοθούν και σε άλλες, ειδικές κατηγορίες δικαιούχων (οικοδόμους, ηθοποιούς, ξεναγούς)
- Σήμερα πιστώθηκε η έκτακτη οικονομική ενίσχυση των 800 ευρώ σε 374.000 ελεύθερους επαγγελματίες. Ακολουθεί, τις επόμενες ημέρες, η καταβολή και για τους υπόλοιπους, μετά από έλεγχο των αιτήσεων.
- Πιστώθηκε ήδη η έκτακτη οικονομική ενίσχυση των 600 ευρώ σε 155.000 επιστήμονες. Ενώ άνοιξε το σύστημα και για τους υπόλοιπους δικαιούχους των σχετικών κλάδων.
- επιστρεπτέα προκαταβολή σε περισσότερες από 90.000 επιχειρήσεις με 430.000 εργαζόμενους, που έκλεισαν με κρατική εντολή ή επλήγησαν: θα ενισχυθούν, εκτιμούμε μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας, με περίπου 1 δισ. ευρώ. Από αυτές, η συντριπτική πλειοψηφία, για την ακρίβεια το 99% αυτών, απασχολεί μέχρι 50 εργαζόμενους. Θα βοηθηθούν πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, εισπράττοντας ποσά τουλάχιστον της τάξεως των 2.000, των 4.000, των 8.000 και των 15.000 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων τους.
2. Για τη συνέχεια:
- Παρατείνεται η προστασία για 3 μήνες έως τέλος Ιουλίου 2020. «Είναι η τελευταία ευκαιρία για όσους δεν έχουν ενταχθεί ως τώρα» όπως είπε ο κ.Σταϊκούρας, πριν ισχύσει το νέο πλαίσιο. Οι δυνητικοί δικαιούχοι υπολογίζονται σε 90.000 δικαιούχοι και όχι μόλις 3.000 που έκαναν αιτήσεις. Εκτός από την παράταση, με το νέο σύστημα ενισχύονται οι συνεπείς δανειολήπτες που έχουν πληγεί, το σύνολο πριν και μετά το 2018, ενώ περιορίζεται ο κίνδυνος νέας γενιάς κόκκινων δανείων καλύπτονται πολλαπλάσιοι δανειολήπτες, αλλά για πρώτη φορά και οι καθόλα συνεπείς ως τώρα.
- Η αποζημίωση ειδικού σκοπού θα συνεχιστεί για όσους εργαζόμενους παραμείνουν σε καθεστώς προσωρινής αναστολής της σύμβασής τους, σε συνάρτηση με το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει η αναστολή. Οι επιχειρήσεις που κάνουν χρήση του μέτρου αυτού υποχρεούνται να μην προβούν σε μειώσεις του προσωπικού τους, ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση των θέσεων εργασίας και του είδους της σύμβασης εργασίας.
- Οι αναστολές βεβαιωμένων οφειλών προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία εξακολουθούν να υφίστανται, τον μήνα Μάιο, για το σύνολο των μέχρι σήμερα πληττόμενων επιχειρήσεων.
- Η έκπτωση 40% επί του ενοικίου της επιχείρησης, όπως και της πρώτης κατοικίας και της φοιτητικής κατοικίας τέκνων των εργαζομένων της, συνεχίζει να υφίσταται και τον μήνα Μάϊο, για το σύνολο των μέχρι σήμερα πληττόμενων επιχειρήσεων.
Για τις επιχειρήσεις που θα ανοίξουν τον Μάιο, το συγκεκριμένο μέτρο δεν θα επαναληφθεί για τους επόμενους μήνες. Αυτό σημαίνει ενδεχομένως και ότι όσοι παραμείνουν κλειστοί θα έχουν μείωση και τον Ιούνιο.
- Δρομολογείται, εντός των επόμενων δύο μηνών, μία δεύτερη επιστρεπτέα προκαταβολή, όπου μπορούν να συμμετάσχουν όλες οι επιχειρήσεις.
- Υλοποιούνται εντός του Μαΐου, στοχευμένες κλαδικές πολιτικές, σε τομείς που υφίστανται τα μεγαλύτερα οικονομικά πλήγματα, όπως είναι, ενδεικτικά, ο τουρισμός, οι μεταφορές και τμήματα του πρωτογενούς τομέα.
Το συνολικό κόστος των μέτρων που βρίσκονται σε εφαρμογή ή θα υλοποιηθούν το προσεχές διάστημα ανέρχεται σε περίπου 12,5 δισ. ευρώ, και η προστιθέμενη αξία τους σε 17,5 δισ. ευρώ.
Σε αυτό το πλαίσιο μέτρων θα προστεθούν, το επόμενο διάστημα, νέες πρόνοιες που συνδέονται και με την αξιοποίηση Ευρωπαϊκών ταμείων, όπως είναι:
- η ενίσχυση της απασχόλησης μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος SURE,
- η αξιοποίηση εγγυοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων,
- το νέο πλαίσιο επιδότησης των δανειοληπτών που έχουν πληγεί από τον κορονοϊό,
- η ενίσχυση κλάδων της οικονομίας, όπου απαιτείται, μέχρι το τέλος του έτους.
Οι ανακοινώσεις του Άδωνι Γεωργιάδη
Ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης ξεκίνησε σημειώνοντας ότι αντιμετωπίσαμε με επιτυχία το υγιειονομικό θέμα της πανδημίας και γίναμε παγκόσμιο θετικό παράδειγμα. Ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ των ΗΠΑ έστειλε συγχαρητήρια επιστολή.
Η δεύτερη φάση, είναι πιο ανηφορική: Η αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και της παγκόσμιας ύφεσης. Αυτή η φάση θα διαρκέσει μακρό χρονικό διάστημα.
Το υπουργείο Ανάπτυξης έχει προχωρήσει σε σκληρή προετοιμασία, με αύξηση παραγωγής αντισηπτικών και μασκών, σε προσιτές τιμές. Όσο και στα οικονομικά εργαλεία «που χτίσαμε σε χρόνο ρεκόρ».
Τρία εργαλεία για τις επιχειρήσεις
1. Το πρώτο εργαλείο που θέσαμε μέσω του ΤΕΠΙΧ ΙΙ , δηλαδή η παροχή κεφαλαίου κίνησης έως μισό εκατ. ευρώ σε όλες τις ενήμερες επιχειρήσεις που δεσμεύονται να διατηρήσουν θέσεις εργασίας. Μέσα σε 3 ημέρες, έχουν κατατεθεί στις τράπεζες 8.336 αιτήσεις δανείων και έχουν δεσμευτεί το ποσό του 1,286 δισ. ευρώ για παροχή ρευστότητας. Το πρόγραμμα συνεχίζεται, με επιδοτούμενα επιτόκια για επιχειρήσεις με έως 250 εργαζομένους.
2. Αρχές Μαΐου θα τεθεί σε λειτουργία το δεύτερο εργαλείο, παροχής εγγυημένου κεφαλαίου κατά το 25% του ετήσιου τζίρου ή μέχρι το διπλάσιο της μισθοδοσίας, επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους. Για το πρόγραμμα αυτό λάβαμε έγκριση από την Κομισιόν για αύξηση προϋπολογισμού, έτσι ώστε το κόστος δανεισμού να πέσει ακόμα χαμηλότερα. Κι εκεί υπάρχει δέσμευση για τις θέσεις εργασίας.
3. Στην πλατφόρμα της ΜΟΔ έχουν ήδη εγκριθεί 5.205 αιτήσεις επιχειρήσεων και είναι ήδη σε φάσεις επεξεργασίας άλλες 25.000 αιτήσεις με 600.000 εργαζόμενους.
Η επιδότηση των τόκων προς τις επιχειρήσεις δεν θα επιστραφεί ποτέ.
Την επόμενη εβδομάδα θα έχουμε δύο νέους κύκλους εντάξεων στον αναπτυξιακό νόμο και 350 εκατ. ευρώ νέας επιχειρηματικότητας.
Σε συνεννόηση με την Κομισιόν θα επεκτείνουμε τα προγράμματα φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων του αναπτυξιακού νόμου για τις μικρές επιχειρήσεις (έως 50 εργαζόμενους) με αύξηση των επιδοτήσεων. Θα καλύψουμε όλες τις αιτήσεις που έκαναν ιδιωτικές επιχειρήσεις που θέλουν να υλοποιήσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια.
Πιστεύουμε ότι με όλα αυτά τα εργαλεία, παροχής ρευστότητας για μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, με την επιδότηση επιτοκίων, με την έγκριση όλων των σχεδίων του αναπτυξιακού και την προκήρυξη νέου κύκλου αιτήσεων για τον αναπτυξιακό, θα φτιάξουμε ένα πάρα πολύ ισχυρό πλέγμα οικονομικής δραστηριότητας που θα αντισταθμίσει τη μείωση της δραστηριότητας .
Ευχαριστώ και την ΑΑΔΕ για τη συνεργασία στην πληρωμή των 8000 ευρώ στους ελεύθερους επαγγελματίες και τους απασχολούμενους. Η διαδικασία του ΕΣΠΑ είχε μεγάλη γραφειοκρατία, ενώ χρειάστηκε να αλλάξουμε την απόφασή μας για να περιλάβουμε και επιχειρήσεις που έχουν έως 20 εργαζόμενους, από μέχρι 5 που είχαμε στην αρχή.
Μοντέλο αλά Γερμανικά με μειωμένο ωράριο και ευρωπαϊκή επιδότηση για να σωθούν οι θέσεις εργασίας
Mε το βλέμμα στραμμένο στα crash test των πρώτων είκοσι ημερών όσον αφορά στην καταναλωτική κίνηση και τον τζίρο, ξεκινά σταδιακά από αύριο η πρώτη φάση επανεκκίνησης της οικονομίας. Την ίδια ώρα οι εργαζόμενοι θα έρθουν αντιμέτωποι με ένα νέο πρωτόγνωρο τοπίο στις εργασιακές σχέσεις , την απειλή της ανεργίας και την επέλαση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.
Σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες οι επιχειρήσεις που ανοίγουν οφείλουν να απασχολήσουν τουλάχιστον το 40% του προσωπικού τους προκειμένου οι εργαζόμενοι να «εξέρχονται» σταδιακά από την ασπίδα προστασίας των 800 ευρώ. Ο εργοδότης μπορεί να διακόπτει την αναστολή σύμβασης του εργαζόμενου προκειμένου να επανεργοποιηθεί στο πόστο του εφόσον η αναστολή έχει διαρκέσει κατ’ ελάχιστον δεκαπέντε (15) ημέρες. Το υπόλοιπο 60% του προσωπικού μπορεί να παραμείνει σε καθεστώς αναστολής της σύμβασης.
Σ΄αυτήν την πρώτη φάση επανέρχονται στην εργασία 68.528 μισθωτοί και επαγγελματίες, περίπου το 10% του συνόλου που επηρεάστηκε απ’ την αναστολή λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Το πρώτο πακέτο της 45ήμερης αναστολής (ανάλογα με το πότε ανέστειλε την λειτουργία της η κάθε επιχείρηση) βρίσκεται στην τελική ευθεία για τον τερματισμό του. Ωστόσο οι εργοδότες θα έχουν την δυνατότητα να παρατείνουν την αναστολή μέρους των συμβάσεων όχι μεγαλύτερου του 60%, για ένα μήνα ακόμη και όχι πέραν της 31η Μαΐου 2020. Το ύψος της ειδικής αποζημίωσης για τους μισθωτούς που θα παραμείνουν σε αναστολή και κατά την διάρκεια της παράτασης του ενός μήνα, θα υπολογισθεί αναλογικά στα 534 ευρώ. Για την επανάληψη των μέτρων στο πλαίσιο της παράτασης αναμένεται να ακολουθηθεί η πεπατημένη του πρώτου «πακέτου» στήριξης, δηλαδή αιτήσεις στις ήδη υπάρχουσες ηλεκτρονικές πλατφόρμες.
Βασική προϋπόθεση για την παράταση της αναστολής είναι να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας με τις ίδιες μορφές συμβάσεων. Σε περίπτωση που ο εργοδότης παρατείνει την αναστολή συμβάσεων περισσοτέρων από το 60% , υποχρεούται να καταβάλλει ο ίδιος τις αποδοχές των εργαζομένων αυτών.
Ο υπουργός εργασίας Γιάννης Βρούτσης διαβεβαίωσε ότι η αναστολή και η χορήγηση αποζημίωσης ειδικού σκοπού θα παραταθεί για όσο διάστημα χρειαστεί ( δηλαδή και τον Ιούνιο) για τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που εξακολουθούν να παραμένουν κλειστές για υγειονομικούς λόγους.( πχ καφέ και εστιατόρια που σερβίρουν σε εσωτερικό χώρο θα επαναλειτουργήσουν 1η Ιουλίου).
Εναλλακτικά ο εργοδότης μπορεί να ανακαλεί προσωρινά την αναστολή συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων τους με σκοπό την αντιμετώπιση εκτάκτων, κατεπειγουσών, μη αναβαλλόμενων και στανελαστικών αναγκών. Η προσωρινή επάνοδος πρέπει να δηλώνεται με ειδικό έντυπο στο ΠΣ Εργάνη.
Την ίδια ώρα οι επιχειρηματίες εκφράζουν τον προβληματισμό τους καθώς η κίνηση των καταναλωτών αναμένεται μειωμένη εξαιτίας της αρνητικής ψυχολογίας.
« Το πρώτο διάστημα προτεραιότητά μας είναι να επενδύσουμε στην ασφάλεια , ακολουθώντας τα πρωτόκολλα, γάντια, μάσκες, αποστάσεις ασφαλείας. Ο πελάτης πρέπει να αισθάνεται ασφαλής.- επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας- Οι πρώτες 20 ημέρες θα είναι για μας crash test όσον αφορά στην καταναλωτική κίνηση και τους τζίρους. Δεν έχουμε πρόθεση να απολύσουμε υπαλλήλους ούτε ασπαζόμαστε τις δυσοίωνες προβλέψεις περί λουκέτων.»
Παράλληλα με την παράταση των αναστολών, αναμένεται να ενεργοποιηθούν και άλλα εργαλεία ευελιξίας της αγοράς εργασίας ευρύτερου χρονικού ορίζοντα προκειμένου να διατηρηθούν σ΄αυτή τη δύσκολη συγκυρία στο ακέραιο οι θέσεις εργασίας .
Ένα από τα πρώτα «εργαλεία» που έχει ήδη νομοθετηθεί στη χώρα μας είναι η δυνατότητα της χρήσης της εκ περιτροπής εργασίας για τους επόμενους 6 μήνες προκειμένου να αποκατασταθεί σταδιακά η ομαλότητα στην αγορά . Σύμφωνα με τη διάταξη, οι επιχειρήσεις που αναστέλλουν τις συμβάσεις εργασίας μέρους των εργαζομένων τους και όχι του συνόλου, μπορούν για τους υπόλοιπους εργαζόμενους που δεν μπαίνουν σε αναστολή να κάνουν χρήση του μέτρου της εκ περιτροπής εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος θα απασχολείται τουλάχιστον δύο εβδομάδες το μήνα και θα αμείβεται με το 50% του μισθού του. Δηλαδή μια επιχείρηση που απασχολεί 10 άτομα, θα έχει τη δυνατότητα να διατηρεί τα 5 σε καθεστώς αναστολής της σύμβασης ενώ τα άλλα 5 θα εργάζονται με εκ περιτροπής εργασία.
Το μέτρο της εκ περιτροπής εργασίας εφαρμόζεται ήδη στη χώρα μας σε μονάδες παραγωγής, στο χονδρικό εμπόριο και στα logistics.
Για να αποκατασταθεί μέρος των «κομμένων» αμοιβών , το υπουργείο εργασίας μελετά σχέδιο προσαύξησης των μισθών των εργαζομένων που εργάζονται υπό καθεστώς ευέλικτων μορφών εργασίας με στόχο να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας όταν παρέλθει το διάστημα της απαγόρευσης των απολύσεων.
Το σχέδιο βασίζεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Sure το οποίο προβλέπει καταβολή προσαύξησης έως και το 60% του «κομμένου» ονομαστικού μισθού με αντίστοιχη προσαύξηση έως και το διπλάσιο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών.
Σύμφωνα με το υπουργείο εργασίας το πρόγραμμα Sure ύψους 1,5 δις θα ενεργοποιηθεί άμεσα ,ίσως και πριν από τον Ιούνιο προκειμένου να μην μείνουν ακάλυπτο οι εργαζόμενοι με ευέλικτες μορφές.
Σε ποιες επιχειρήσεις θα «κουμπώσει» το γερμανικό μοντέλο
Mέρος το προγράμματος Sure αποτελεί το γερμανικό μοντέλο απασχόλησης Kurzarbeit που βρίσκεται στο τραπέζι του Υπουργείου Εργασίας μαζί με άλλα εναλλακτικά μέτρα με στόχο την ανάσχεση του νέου κύματος απολύσεων που διαφαίνεται στον ορίζοντα εξαιτίας της κρίσης.
Το μοντέλο kurzarbeit (μερική απασχόληση) προβλέπει την επιδότηση έως το 60% του απολεσθέντος καθαρού μισθού του μερικώς απασχολούμενου και αυξάνεται αν ο εργαζόμενος έχει παιδί , προστατευόμενο μέλος στην οικογένεια.
Καθοριστικό είναι ότι δεν εφαρμόζεται το ίδιο ευέλικτο ωράριο για όλους τους εργαζόμενους. Για άλλον η απασχόληση μπορεί να είναι μηδέν ώρες , για άλλον 10 εβδομαδιαίως. Επίσης η απασχόληση μειωμένου χρόνου δεν χρειάζεται να εισαχθεί για ολόκληρη την επιχείρηση. Μπορεί να περιοριστεί σε μεμονωμένα τμήματά της.
Το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί για περιορισμένο διάστημα, πχ για 6 μήνες και να επεκταθεί ανάλογα με τη διάρκεια της κρίσης. Μάλιστα εάν και εφόσον ο δικαιούχος του επιδόματος βρει δεύτερη εργασία , δε χάνει το επίδομα αν το συνολικό του μηνιαίο εισόδημα δεν υπερβαίνει τον αρχικό μισθό που έπαιρνε από την κύρια εργασία του πριν από τις περικοπές.
«Το μοντέλο του Kurzarbeit, αν εφαρμοσθεί στην Ελλάδα για έξι μήνες – μας εξηγεί ο κ. Χρήστος Ιωάννου, διευθυντής του τομέα απασχόλησης του ΣΕΒ- θα είναι κυρίως χρήσιμο για παραγωγικές επιχειρήσεις, κλάδων προστιθέμενης αξίας κυρίως της βιομηχανίας που έχουν επενδύσει στην εξειδίκευση του προσωπικού τους. Εξάλλου και στη Γερμανία εφαρμόζεται για να αποτρέψει τις απολύσεις ειδικευμένων εργαζομένων σε περιπτώσεις που η αναταραχή είναι προσωρινή λόγω απώλειας πωλήσεων και παραγγελιών. Για παράδειγμα το μοντέλο έχει αξιοποιηθεί στην αυτοκινητοβιομηχανία αλλά και στις πλημμύρες στη Γερμανία το 2002.
Ευπαθείς επιχειρήσεις, χαμηλής προστιθέμενης αξίας, εντάσεως εργασίας, κυρίως εποχιακής και μερικής απασχόλησης (π.χ. σε εστίαση, καταλύματα) που είχαν μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας των Μάρτιο, κυρίως λόγω εποχιακών προσλήψεων που δεν έγιναν δύσκολα θα ανταποκριθούν στους στόχους της διατήρησης των θέσεων εργασίας του Kurzarbeit αυτούς τους 6 μήνες.»
« Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, δε προλαβαίνουμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα - εξομολογείται ο κ. Γιάννης Δαβερώνης , πρόεδρος της Ένωσης Εστιατορίων και Συναφών Καταστημάτων Αττικής - Δεν ξέρω τελικά πόσοι θα ανοίξουν τα καταστήματα την 1η Ιουνίου. Το μέτρο του μειωμένου ωραρίου η της εκ περιτροπής απασχόλησης δε μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί. Πως θα διαλέξω ποιον εργαζόμενο θα κρατήσω στον « πάγο» με 800 ευρώ και ποιον θα χρησιμοποιήσω να δουλεύει με μειωμένο ωράριο και κρατική επιδότηση όταν ανοίξουν τα καταστήματα; Θα δημιουργήσω δυσαρέσκεια στο προσωπικό. Επιπλέον αν λειτουργεί το 1/3 των τραπεζιών , το τζίρος θα είναι περιορισμένος. Θετικό μέτρο η έκπτωση κατά 40% του μισθώματος των καταστημάτων. Όμως χωρίς καθόλου εισόδημα πως θα πληρώσουμε το υπόλοιπο 60%; Θα πρέπει το κράτος να ενισχύσει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων και να μειώσει το ΦΠΑ στην εστίαση. Διαφορετικά εκτιμώ ότι ένα στα πέντε καφέ και εστιατόρια θα κλείσουν το επόμενο διάστημα.»