Εφημερίδες και περιοδικά επέλεξαν να βγουν στο περίπτερο με εικαστικά που σημάδεψαν τον χρόνο και έμειναν χαραγμένα στην μνήμη για την ένταση που έβγαζαν, τους τίτλους και τις φωτογραφίες τουςΕίναι κάποιες στιγμές που ένα εξώφυλλο περιοδικού ή το πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας σε «σημαδεύει», σε ωθεί να το κοιτάς ξανά και ξανά, σου μένει και το συζητάς για εβδομάδες και μήνες.
Ειδικά όταν σε συγκλονίζει, όπως συνέβη με το κυριακάτικο πρωτοσέλιδο των New York Times, που δεν είχε τίποτε άλλο εκτός από χίλια ονόματα ανθρώπων που πέθαναν από τον κορωνοϊό και λίγες λέξεις για το ποιοι ήταν.
Δεν υπήρχε τίποτε άλλο στην πρώτη σελίδα τους. Κανένα story, καμία φωτογραφία, κανένα άρθρο, μόνο αυτά τα ονόματα και ο τίτλος για τις ΗΠΑ και τον αριθμό των 100,000 θυμάτων που πλησιάζει καθημερινά.
Κι αν αυτό είναι κάτι που μια εφημερίδα μπορεί να το κάνει, φαντάζει ίσως αδιανόητο για ένα περιοδικό σαν το Esquire, που φημίζεται για τα stories του.
Και ήταν ένα τέτοιο story που «γέννησε» ένα από τα πλέον εμβληματικά εξώφυλλα του τον Οκτώβριο του 1966, όταν κυκλοφόρησε το συγκεκριμένο τεύχος.
Ο art director του περιοδικού-ο τρομερός Ελληνοαμερικανός γραφίστας George Lois-διάβασε πολύ προσεχτικά το κομμάτι του John Sack για την ιστορία της μονάδας Μ Company, την οποία ακολούθησε από την αρχή της εκπαίδευσης μέχρι την πρώτη αποστολή της στο Βιετνάμ.
Ο Sack, παραγωγός ειδήσεων στο CBS ήξερε ότι η τηλεόραση και οι εφημερίδες-με ελάχιστες εξαιρέσεις-δεν μπορούσαν να αποδώσουν την πραγματική εικόνα για την ζωή στο στρατό και έτσι έγραψε στον διευθυντή του Esquire την ιδέα του να ακολουθήσει μια μονάδα από την πρώτη μέρα της εκπαίδευσης μέχρι την πρώτη μέρα της μάχης.
Το ρεπορτάζ του γραμμένο σε 33 χιλιάδες λέξεις ήταν συγκλονιστικό, περιγράφοντας την μετάλλαξη των νεαρών αμερικανών που κατατάσσονταν στον στρατό, 18άρηδες και 20άρηδες, χωρίς να έχουν ιδέα τι θα αντιμετωπίσουν.
Ο Lois αποφάσισε το αδιανόητο. Να βγει το τεύχος χωρίς φωτογραφία και χωρίς κανένα άλλο «χτύπημα» στο εξώφυλλο, παρά μόνο το θέμα του Sack.
Ήταν Οκτώβριος του 1966 όταν οι Αμερικανοί είδαν το μαύρο εξώφυλλο του Esquire στο οποίο δέσποζε η φράση: «Oh my God we hit a little girl», δηλαδή «Ω Θεέ μου, χτυπήσαμε ένα κοριτσάκι».
Από κάτω με μικρότερα γράμματα ακολουθούσαν άλλες 11 λέξεις: «The true story of M Company.From Fort Dinx to Vietnam» η οποία μεταφράζεται ως εξής: «Η αληθινή ιστορία της Μονάδας Μ. Από το Φορτ Ντινξ στο Βιετνάμ».
Από το Time στην Liberation
Ήταν ένα εξώφυλλο που σόκαρε την Αμερική, ίσως επειδή αποτύπωνε μόνο με λέξεις την ωμότητα του πολέμου, συνεπικουρούμενο από το εκπληκτικό κείμενο του Sack.
Ο Lois έγραψε ιστορία με αυτή του την έμπνευση και δεν ήταν η πρώτη φορά, αφού είναι υπεύθυνος και για ένα ακόμη εκπληκτικό εξώφυλλο του περιοδικού.
Σε αυτό ο Μοχάμεντ Άλι, φωτογραφήθηκε φορώντας σορτσάκι και παπούτσια πυγμαχίας να αναπαριστά το μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού, τον οποίο τρύπησαν με βέλη.
Ήταν άλλο ένα εξαιρετικό δείγμα της αισθητικής του και ενός περιοδικού που τόλμησε να κάνει εξώφυλλα που έγραψαν ιστορία, όπως αυτό μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου.
Μια μέρα που σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορία της Αμερικής και έγινε η θλιβερή αφορμή για ορισμένα εκπληκτικά εξώφυλλα όπως αυτά του New York και του People.
Αρκετά χρόνια μετά η έλευση του Ντόναλντ Τραμπ στον προεδρικό θώκο, έδωσε την ευκαιρία στον art director του Time να τοποθετήσει το κεφάλι του νέου πλανητάρχη κάτω από το γράμμα Μ έτσι ώστε να προσομοιάζει στον Διάβολο!
Στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, η γαλλική «Liberation» είναι υπεύθυνη για ορισμένα συγκλονιστικά εξώφυλλα, όπως π.χ. αυτό με το οποίο οι συντάκτες της διαμαρτύρονταν για τον εσωτερικό πόλεμο που είχε ξεσπάσει στην εφημερίδα.
Έτσι διαμαρτυρήθηκαν στην πρώτη σελίδα γράφοντας: «Είμαστε εφημερίδα, όχι ένα εστιατόριο, όχι κοινωνικό δίκτυο, όχι πολιτιστικός χώρος, όχι τηλεόραση, όχι μπαρ…».
Ακολούθησαν μυθικά εξώφυλλα, όπως αυτό μετά τους βομβαρδισμούς αμάχων στην Συρία, η πρώτη σελίδα για την τρομοκρατική επίθεση στο μετρό των Βρυξελλών και το πρωτοσέλιδο για την πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων.
Από κοντά την ακολουθεί ο The Independent, η βρετανική εφημερίδα που είναι υπεύθυνη για ορισμένα εμβληματικά εξώφυλλα.
Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν αυτό για την εκτέλεση του δημοσιογράφου Alan Henning από τον Isis, την οποία το Χαλιφάτο βιντεοσκόπησε και φωτογράφησε.
Η εφημερίδα επέλεξε να μην δημοσιεύσει τις φωτό της φρίκης και η πρώτη της σελίδα ήταν ένα μαύρο φόντο με λίγες λέξεις από την σύνταξη που τόνιζαν: «Σκοτώθηκε on camera με μοναδικό σκοπό την προπαγάνδα. Εδώ θα διαβάσετε την είδηση, όχι την προπαγάνδα».
Όταν λίγα χρόνια μετά αποφασίστηκε η αναστολή της έκδοσης του «The Independent» το τελευταίο εξώφυλλο του κυριακάτικου περιοδικού του «The New Review» κυκλοφόρησε με το σήμα της εφημερίδας.
Ένας αετός που στα νύχια του κρατάει το φύλο δέσποζε μέσα σε κόκκινο φόντο στο εξώφυλλο ενώ ακριβώς από κάτω ακολουθούσε ο τίτλος «The bird has flown», δηλαδή «Το πουλί πέταξε».`
Διονύσης Θανάσουλας
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ