[ΦΩΤΟ-Ενα μποτοξάκι στα πεταχτά, χωρίς να χρειαστεί να βγεις από το αυτοκίνητό σου. Αυτά μόνο στο Μαϊάμι, παρακαλώ!]Ο Νίκος Φίλης δεν είναι, βεβαίως, ογκολόγος – τελειόφοιτος της Νομικής είναι ο άνθρωπος και πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ. Μιλάει μεταφορικά, λοιπόν, όταν χαρακτηρίζει «καρκίνωμα» τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, που αποκαθίστανται με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας στη Βουλή. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από τα πρακτικά της Βουλής, για του λόγου το αληθές, αλλά και επειδή ο ίδιος εξηγεί πώς ακριβώς εννοεί τον χαρακτηρισμό.
«Το δεύτερο βάθρο, υποτίθεται, του νομοσχεδίου είναι τα πειραματικά και πρότυπα σχολεία. Ενα δίκτυο σχολείων για τα παιδιά μιας μειοψηφικής, μορφωτικής και κοινωνικής ελίτ, που θα λειτουργεί με ξεχωριστές προδιαγραφές και προνομιακές ρυθμίσεις σε σχέση με τα υπόλοιπα σχολεία, σαν ένα καρκίνωμα στα σπλάχνα της δημόσιας εκπαίδευσης, που θα τρέφεται από την αφαίμαξη των άλλων σχολείων, των σχολείων των πολλών και των αδυνάμων. Το ξαναλέω, σχολείο που δεν έχει πολλών επιπέδων μαθητές, με έφεση για μάθηση, με λιγότερη έφεση, καλούς και κακούς, δεν προχωράει. Εσείς τι κάνετε; Γκετοποιείτε τα παιδιά. Οσα θεωρείτε ότι είναι υψηλής, υποτίθεται, έφεσης για μάθηση και κοινωνικών προκριματικών για μάθηση –είναι διπλό το θέμα– τα πάτε σε κάποια σχολεία, τα οποία θα μεγαλώνει ο αριθμός τους συν τω χρόνω, και αφήνετε τη μεγάλη μάζα των παιδιών στα σχολεία χωρίς δυνατότητες μιας διδασκαλίας, μιας μαθησιακής διαδικασίας που θα ανεβάζει συνολικά το επίπεδο της νέας γενιάς. Γι’ αυτό μιλάω για καρκίνωμα στα σπλάγχνα των σχολείων».
Ο πρώην υπουργός Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, κάτοχος της ιστορικής πρωτοτυπίας να είναι ο μόνος υπουργός που επαύθη με εντολή Αρχιεπισκόπου, βασίζει όλο τον συλλογισμό του εναντίον των προτύπων σχολείων σε ένα κατάφωρο ψεύδος του αισχρότερου είδους: την πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Ισχυρίζεται ότι τα σχολεία αυτά απευθύνονται σε μια οικονομική ελίτ, όταν γνωρίζει πολύ καλά ότι ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Για τα παιδιά της οικονομικής ελίτ υπάρχουν τα καλά ή λιγότερο καλά ιδιωτικά σχολεία, που προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες στους μαθητές τους, μεταξύ των οποίων και η σωστή κοινωνική δικτύωση. (Μεταξύ μας, αυτός είναι πλέον ο σοβαρότερος λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι, από λαϊκές τραγουδίστριες μέχρι καταδικασμένους νονούς του εγκλήματος, στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία αυτά.)
Δεν στρέφεται εναντίον των ιδιωτικών, όμως, ο Φίλης. Ισως κρίνει ότι οι γονείς των παιδιών που φοιτούν σε αυτά τιμωρούνται ήδη επαρκώς, αφού πληρώνουν διπλά και τριπλά την εκπαίδευση των παιδιών τους, μέσω των υποχρεωτικών για όλους φόρων κατ’ αρχάς και, ύστερα, μέσω των διδάκτρων. Οχι! Ο Ν. Φίλης δεν στρέφεται εναντίον αυτών των σχολείων, τα οποία ας σημειωθεί ότι αναπτύχθηκαν ιδιαιτέρως την περίοδο που το ΠΑΣΟΚ είχε καταργήσει τα πρότυπα – με άλλα λόγια, κάλυψαν το κενό που άφηναν τα πρότυπα.
Ο λόγος είναι ότι το πραγματικό συμφέρον του Ν. Φίλη βρίσκεται στην όξυνση των κοινωνικών διαφορών, όσο και αν ο ίδιος παριστάνει ότι μιλάει για λογαριασμό των πολλών και των αδύναμων. Θέλει, επίσης, τους πολλούς και τους αδύναμους εγκλωβισμένους στη μιζέρια τους, τους θέλει να αισθάνονται μειονεκτικά, χωρίς διεξόδους προόδου και κοινωνικής ανέλιξης, επειδή έτσι γίνονται ευεπίφοροι στην κομπλεξική ιδεολογία του φθόνου, που η επικράτησή της στην πολιτική κουλτούρα ενός τόπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αν πρόκειται να τον κυβερνήσουν Τσίπρες και Φίληδες.
Από την πλευρά του, πάντως, έχει δίκιο που αναστατώνεται ο Ν. Φίλης με την προοπτική της δημιουργίας μιας ελίτ, μέσω των προτύπων και πειραματικών σχολείων. Δικαίως τον τρομάζει αυτή η ιδέα, διότι θα είναι μια ελίτ αξιοκρατική, η οποία θα συντίθεται από εκείνους που ο ίδιος θεωρεί αδυνάμους και έχει αναλάβει να εκπροσωπεί αυθεντικά τα συμφέροντά τους. Αυτό είναι το πρόβλημα που ενοχλεί τον Ν. Φίλη: η δυνατότητα της κοινωνικής προόδου μέσω της ατομικής προόδου, διότι αυτό ακριβώς προσφέρει μακροπρόθεσμα η λειτουργία, με κριτήρια αντικειμενικά και αξιοκρατικά, ενός δικτύου προτύπων και πειραματικών σχολείων. Η δυνατότητα της ατομικής διαφοροποίησης από τη μάζα τον τρελαίνει, γι’ αυτό και ανεβάζει σε τέτοιο ύψος ή, μάλλον, γι’ αυτό κατεβάζει σε τέτοιο βάθος τον τόνο της κριτικής του. Χωρίς μάζα για να την καθοδηγεί, το είδος του Φίλη δυσκολεύεται να υπάρξει.
Τα επιχειρήματα του Ν. Φίλη υπέρ της εξισωτικής μεταχείρισης όλων των μαθητών, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, είναι παραπειστικά, χονδροειδέστατα και τιμωρητικά εις βάρος όσων έχουν την ατυχία να διακρίνονται για τις ικανότητές τους. Είναι, επίσης, ανορθολογικά, διότι ανορθολογισμός είναι να θεωρείς κοινωνικά δίκαιο ότι σκορπίζεις εξίσου σε όλους τους πεπερασμένους πόρους του κράτους, αντί να τους επενδύεις με σκοπό τη μέγιστη απόδοση. Οι ελίτ είναι απαραίτητες σε μια δυναμική και εξελισσόμενη κοινωνία: οι καλοί σέρνουν μαζί τους και τους υπόλοιπους, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν την κρίσιμη μάζα για να το κάνουν. Σημασία, επομένως, έχει ο βαθμός στον οποίο αυτή η ελίτ ορίζεται με κριτήρια αντικειμενικά και αξιοκρατικά.
Το κουσούρι του αλησμόνητου Αριστείδη Μπαλτά προήχθη (κατόπιν εξετάσεων άραγε;) σε καρκίνωμα από τον Νίκο Φίλη. Σε τελευταία ανάλυση, η προσέγγιση του δεύτερου στο ζήτημα της αριστείας φωτίζει τη βασική διαφορά ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες της Δύσης και στον τύπο της κοινωνίας που οραματίζονται ο Φίλης και οι φίλοι του. Είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια ανοικτή κοινωνία και σε μιαν άλλη, κλειστή και καθοδηγούμενη από την ελίτ του κόμματος: τη σωστή ελίτ!
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ