Δεν είναι η πρώτη φορά που το inside story ασχολείται με τις απευθείας αναθέσεις για τις ασφυκτικά γεμάτες φυλακές. Η αρχή έγινε τον Απρίλιο-Ερωτήματα για τις συμβάσεις απολύμανσης και απεντόμωσης των φυλακών εν μέσω κορονοϊού, όταν εντοπίσαμε ότι την απολύμανση και απεντόμωση των καταστημάτων κράτησης της χώρας ανέλαβε μία εταιρεία διοργάνωσης συνεδρίων, που άλλαξε το καταστατικό της λίγο πριν υπογράψει την σύμβαση. Όπως αποδείχθηκε τον Ιούλιο-Τρίτοι και όχι ο ανάδοχος πραγματοποίησαν τις απεντομώσεις στις φυλακές σε νέο ρεπορτάζ, τις απεντομώσεις πραγματοποίησαν τρίτες εταιρείες και όχι η ανάδοχος, παρότι απαγορευόταν ρητά από τη σύμβαση. Υπηρεσίες που σε προηγούμενες αναθέσεις κόστιζαν €260-500, όταν τη δουλειά ανέλαβε μια ΙΚΕ διοργάνωσης συνεδρίων (και την έφερε σε πέρας με υπεργολαβίες σε αδειοδοτημένες εταιρείες), έφτασαν κατά μέσο όρο στα €4.200 ανά φυλακή. Σήμερα ασχολούμαστε με δύο νέες αναθέσεις της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής, μία για rapid tests και άλλη μία για γάντια λάτεξ, που εγείρουν νέα ερωτήματα.
Σύμβαση #1: Τα κινέζικα rapid tests των 15 ευρώ
Η «Προμήθεια Rapid Test για την ανίχνευση αντιγόνου του SARS-CoV-2 για την κάλυψη των αναγκών των Καταστημάτων Κράτησης της Χώρας και του ΙΑΑΑ Βόλου» ανατέθηκε απευθείας (στη βάση του άρθρου 3 του ν. 4682/2020) στις 25 Νοεμβρίου στην εταιρεία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚ. ΠΑΤΑΣ. Την επομένη, η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου υπέγραψε τη σχετική σύμβασηΑΔΑΜ 20SYMV007723572 με τον ανάδοχο για την προμήθεια 9.240 rapid tests «SARS-CoV-2 Antigen Kit (Colloidal Gold)» προς €15 το ένα (τιμή χωρίς ΦΠΑ), με συνολικό συμβατικό τίμημα στα €138.600 και προθεσμία παράδοσης την 15η Δεκεμβρίου.
Σύμφωνα με τη σχετική ευρωπαϊκή βάση δεδομένων-COVID-19 In Vitro Diagnostic Devices and Test Methods Database, κατασκευάστρια εταιρεία του rapid test με τη συγκεκριμένη εμπορική ονομασία-COVID-19 In Vitro Diagnostic Medical Device - detail SARS-CoV-2 Antigen Kit (Colloidal Gold) είναι η εταιρεία Goldsite Diagnostics Inc. με έδρα στην Σεντζέν της Κίνας. Σε γραπτή μας επικοινωνία στις 29 Νοεμβρίου με την κινεζική εταιρεία, στην οποία συστηθήκαμε ως ενδιαφερόμενοι αγοραστές, μας ενημέρωσαν ότι η τιμή ανά κιτ για παραγγελία 10.000 τεμαχίων διαμορφώνεται ως εξής:
- $2,85 το τεστ για συσκευασία του ενός
- $2,6 το τεστ για συσκευασία των πέντε
- $2,3 το τεστ για συσκευασία των 25
Ρωτήσαμε επίσης για τα ποσοστά ευαισθησίας και ειδικότητας του τεστ, καθώς αυτές οι πληροφορίες δεν αναγράφονται ούτε στη σελίδα του προϊόντος στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων, ούτε στην μπροσούρα που μας έστειλαν. Η απάντηση που λάβαμε είναι ότι «το το τεστ μας έχει ευαισθησία 93,02% και ειδικότητα 100%».
Σε επόμενη ερώτησή μας για το κόστος των μεταφορικών, η εκπρόσωπος της εταιρείας μας ζήτησε να διευκρινίσουμε αν η παραγγελία μας αφορά συσκευασίες του ενός τεστ ή των 25, διότι όπως μας εξήγησε η μεγαλύτερη συσκευασία έχει πιο φθηνά μεταφορικά. Απαντήσαμε ότι ενδιαφερόμαστε για την ακριβότερη επιλογή, δηλαδή του ενός. Σε αυτήν την περίπτωση το κόστος των μεταφορικών, σύμφωνα με άλλον εκπρόσωπο της Goldsite Diagnostics που μας απάντησε, ανέρχεται περίπου στα $3.350.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία που αντλήσαμε, προκύπτει ότι ότι αν αγοράζαμε από την κατασκευάστρια εταιρεία την ίδια ποσότητα με αυτήν που προμηθεύτηκε η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής, δηλαδή 9.240 τεστ, σε συσκευασία του ενός (που είναι πιο ακριβή), προς $2,85 το ένα συν τα μεταφορικά θα καταλήγαμε σε κόστος περίπου $30.000, δηλαδή περίπου €25.000 (τα ποσά έχουν στρογγυλοποιηθεί προς τα πάνω). Ή αλλιώς €113.600 λιγότερα απ’ ό,τι κόστισε η προμήθεια για τις ελληνικές φυλακές.
Οι απαντήσεις του αναδόχου των rapid tests
Αν λοιπόν συγκρίνουμε τις τιμές που μας έδωσε η Goldsite Diagnostics συν τα μεταφορικά με το ποσό που αναγράφεται στη σύμβαση της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής με την εταιρεία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΙΚ. ΠΑΤΑΣ, προκύπτει ανατίμηση της τάξης του 454%.
Θέσαμε τα παραπάνω στοιχεία υπόψιν του επιχειρηματία Γεωργίου Πατά, ζητώντας του να μας ερμηνεύσει ως προμηθευτής πού οφείλεται η τεράστια απόκλιση μεταξύ των τιμών που μας έδωσε η κινεζική εταιρεία και της τιμής που χρέωσε εκείνος στη σύμβαση που υπέγραψε με τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής.
«Σας έχει γνωρίσει κάποιος ότι εμείς αγοράζουμε κατευθείας από την εταιρεία [Goldsite Diagnostics] και όχι από τη δευτερογενή αγορά; Επειδή όλοι θέλουμε να βγάλουμε όσο γίνεται περισσότερα χρήματα και αυτό είναι το ελεύθερο εμπόριο, σαφέστατα και θα θέλαμε να αγοράσουμε κατευθείαν από την πηγή, όμως ο χρόνος ο οποίος είχαμε να παραδώσουμε και η ποσότητα ήταν τέτοια που δεν μπορούσαμε να έχουμε εγγυημένη παράδοση μέσα στους χρόνους τους οποίους μας έθετε η σύμβαση ρισκάροντας να αγοράσουμε κατευθείαν από την πηγή [Goldsite Diagnostics]. Αποτέλεσμα, να πρέπει να βρούμε την ποσότητα αυτή στη δευτερογενή αγορά. Οπότε σαφέστατα και η τιμή είναι πολύ πιο ακριβή» ανέφερε στο inside story ο κ. Πατάς.
Ζητώντας του να σχολιάσει ότι η κινεζική εταιρεία στην ηλεκτρονική μας αλληλογραφία υποστηρίζει ότι ο χρόνος παράδοσης στην Ελλάδα είναι περίπου μία εβδομάδα (συν 3-5 ημέρες να φύγουν από το εργοστάσιο) κι ότι ο ίδιος είχε προθεσμία μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου (δηλαδή 20 ημέρες από την υπογραφή της σύμβασης), ο κ. Πατάς αποκρίθηκε: «Έχετε κάνει ποτέ εισαγωγή; Όταν θα κάνετε εισαγωγή θα δείτε πως όταν ένα εργοστάσιο λέει 7 εργάσιμες ημέρες δεν είναι ποτέ 7 εργάσιμες ημέρες. Και όταν μιλάμε για αποστολή, αυτή την στιγμή από την Κίνα προς την Ελλάδα, όπου οι καθυστερήσεις μόνο στα τελωνεία μπορεί να ξεπεράσουν τις 4-5 ημέρες, για την ακρίβεια οι 4-5 ημέρες είναι το fast service, μπορεί να περιμένουμε και 10 ημέρες για να εκτελωνιστούν στην Ελλάδα, όταν στην Ελλάδα μπορεί να στο κρατήσει το τελωνείο άλλες τόσες ημέρες για να κάνει τη διασάφηση και να ζητήσει όλα αυτά τα έγγραφα που χρειάζονται για ένα τέτοιο προϊόν, πώς μπορώ εγώ να υπογράψω μία σύμβαση με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα που ήταν δεσμευτικός, ρισκάροντας να πάω στο εργοστάσιο;».
Ζητήσαμε από τον κ. Πατά να μας ενημερώσει από ποια εταιρεία αγόρασε τα rapid tests τα οποία πούλησε με τη σειρά του στη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής, αλλά αρνήθηκε ακόμη και να μας πει αν πρόκειται για ελληνική εταιρεία ή όχι, λέγοντας ότι δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει πληροφορίες για τους προμηθευτές του. Ρωτήσαμε την τιμή που αγόρασε ο ίδιος, ισχυρίστηκε ότι ήταν €14 και πούλησε στα €15. «Αυτό είναι κάτι που αν κληθώ από οποιονδήποτε και πρέπει να το αποδείξω σαφέστατα και αποδεικνύεται από τα τιμολόγια τα οποία θα παρουσιαστούν», υποστήριξε.
«Είναι η πρώτη δουλειά που παίρνω από το Δημόσιο, πιθανότατα για να μου έδωσαν εμένα τη δουλειά οι προσφορές των άλλων ήταν υψηλότερες. [Η τιμή] είναι ξεκάθαρα χρόνος παράδοσης και ποσότητα. Αυτά τα περίπου 10.000 κομμάτια δεν βρίσκονταν στον χρόνο αυτό. Η Κίνα ήταν πάρα πολύ παρακινδυνευμένο έως αδύνατο να φτάσει εντός του χρονικού ορίζοντα», ανέφερε ο κ. Πατάς.
Σε τι τιμές προμηθεύτηκαν rapid tests άλλοι φορείς του Δημοσίου
Πάντως από έρευνα μας στη Διαύγεια και το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ-Αναζήτηση Αιτημάτων - Kimds) σε περισσότερες από 40 αναθέσεις και συμβάσεις-Αναλυτικά οι πληροφορίες για αναθέσεις και συμβάσεις που έγιναν από τις αρχές Νοεμβρίου έως και τις 3 Δεκεμβρίου, διαπιστώσαμε ότι οι τιμές στις οποίες προμηθεύτηκαν λοιποί δημόσιοι φορείς rapid test άλλων κατασκευαστριών εταιρειών είναι σημαντικά χαμηλότερες από το τίμημα ανά κιτ στη σχετική σύμβαση της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Επομένως συνάγεται το συμπέρασμα ότι στην αγορά υπήρχαν και υπάρχουν πιο οικονομικές επιλογές από τα €15 ανά τεστ.
Για παράδειγμα, το ΙΦΕΤ-Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας στις 27 Νοεμβρίου υπέγραψε-Rapid test Covid: Aσύλληπτα κέρδη, αδιαφανείς διαγωνισμοί, οφσόρ ανάδοχοι | Εφημερίδα των Συντακτών σύμβασηΑΔΑΜ 20SYMV007742460 για την προμήθεια 2 εκατ. rapid tests προς €5 το ένα (χωρίς ΦΠΑ). Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι Τριφυλίας, Ανάφης, Λήμνου, Πόρου, Ληξουρίου, Κυθήρων, Ξάνθης) προμηθεύτηκαν αθροιστικά μέσα στον Νοέμβριο 8.791 τεστ προς €7 το ένα. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου υπέγραψε δύο συμβάσεις, την 1η και την 3η Δεκεμβρίου, για την προμήθεια συνολικά 30.500 rapid tests προς €8 το ένα (χωρίς ΦΠΑ). Πάνω από €11 ήταν η προμήθεια των Δήμων: Ευρώτα (1.000 τεστ, €11 το ένα), Αγίου Ευστρατίου (60 τεστ, €11,3), Ιεράπετρας (500 τεστ, €11,6), Μακρακώμης (100 τεστ, €13) και Παρανεστίου (200 τεστ, €14). Πάνω από την τιμή που υπέγραψε η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής (€15) ήταν μόνο ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας που πλήρωσε €17 το ένα για 500 τεστ.
Οι απαντήσεις της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής
Θέσαμε το ρεπορτάζ υπόψιν της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Απαντώντας στις ερωτήσεις του inside story, η κ. Νικολάου αναφέρει ότι «η επιλογή της εταιρείας έγινε [...] επειδή πληρούσε όλα τα κριτήρια που θέτουμε και φυσικά επειδή κατέθεσε την χαμηλότερη τιμή. Οι επόμενες τρεις προσφορές ήταν €15 (χωρίς ΦΠΑ) επίσης από μια εταιρεία, €15,65 από μία δεύτερη και €16,68 μια τρίτη εταιρεία. Δεν επελέγη η δεύτερη εταιρεία που κατέθεσε προσφορά επίσης €15 διότι δεν είχε τους σωστούς ΚΑΔ. Παράλληλα, η εταιρεία ΠΑΤΑΣ δραστηριοποιείται στο χώρο των υγειονομικών υλικών από το 1996 ενώ έχει σχετικό ΚΑΔ από το 2008. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ειδικά για τα rapid test τίθενται επιπλέον προδιαγραφές, για ευνόητους λόγους, όπως να έχουν τις σωστές πιστοποιήσεις ασφαλείας. Κάτι που η εν λόγω εταιρεία μάς εξασφάλιζε».
Οι πιστοποιήσεις
Η κινεζική κατασκευάστρια εταιρεία των rapid test που προμηθεύτηκαν οι φυλακές διαθέτει σήμανση CE, που σημαίνει ότι το συγκεκριμένο προϊόν μπορεί να διακινηθεί εντός της ΕΕ βάσει της κοινοτικής οδηγίας 98/79/ΕΚ. Όπως μας ενημέρωσαν από την Κοινή Επιτροπή Αξιολόγησης, που επιμελείται την ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για τα ιατροτεχνολογικά βοηθήματα που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση in vitro της COVID-19, «σύμφωνα με την οδηγία, για συσκευές COVID-19 που έχουν σχεδιαστεί για επαγγελματική χρήση, ο κατασκευαστής μπορεί να τοποθετήσει το σήμα CE στο προϊόν αφού έχει διασφαλίσει τη συμμόρφωση της συσκευής με την οδηγία και συντάσσει δήλωση συμμόρφωσης. Για συσκευές COVID-19 που έχουν σχεδιαστεί για χρήση από απλούς ανθρώπους (αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι), ο κατασκευαστής πρέπει επίσης να υποβάλει αίτηση σε τρίτο φορέα που ονομάζεται κοινοποιημένος οργανισμός, ο οποίος θα κάνει πρόσθετη επαλήθευση και θα εκδώσει πιστοποιητικό».
Ως προς τις φθηνότερες τιμές που βρήκαμε σε αναθέσεις και συμβάσεις άλλων δημόσιων φορέων και οργανισμών που προμηθεύτηκαν μεγάλες ποσότητες, η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής απαντά το εξής:
«Όπως σε όλα τα υγειονομικά υλικά, η τιμή διαμορφώνεται από το πόσο η προσφορά μπορεί να καλύψει τη ζήτηση. Σε περιόδους έξαρσης της πανδημίας η ζήτηση για rapid test σε όλο τον κόσμο είναι τεράστια και δεν μπορεί να καλυφθεί από τους κατασκευαστές. Μέχρι τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα γίνονταν λίγα τεστ, δεν ξεπερνούσαν τα 5-7 χιλιάδες, καθημερινά. Πλέον καθημερινά διεξάγονται πάνω από 25 χιλιάδες, η ζήτηση είναι τεράστια, όπως και από όλες τις χώρες. Το αποτέλεσμα είναι να ανεβαίνουν οι τιμές εν μέσω έξαρσης της πανδημίας, τιμές οι οποίες δεν έχουν ΚΑΜΙΑ σχέση με άλλες περιόδους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και στην Κίνα δεν έχουν μεγάλη διαθεσιμότητα με αποτέλεσμα πολλές χώρες να καταφεύγουν σε άλλες που έχουν απόθεμα και το οποίο διαθέτουν σε υψηλότερες τιμές. Επομένως, άλλη ήταν η τιμή ενός τεστ π.χ. πριν από 4 μήνες κι άλλη τώρα όπου η ζήτηση είναι τεράστια».
Υπενθυμίζουμε ότι η έρευνά μας στη Διαύγεια και το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) έγινε σε περισσότερες από 40 αναθέσεις και συμβάσεις-Αναλυτικά οι πληροφορίες για αναθέσεις και συμβάσεις που έγιναν από τις αρχές Νοεμβρίου έως και τις 3 Δεκεμβρίου, δηλαδή τις τελευταίες εβδομάδες, με την πανδημία σε πλήρη έξαρση.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού πάντως δεν φαίνεται να συμφωνεί με την ανάλυση αγοράς που κάνει η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής, αφού σε δελτίο Τύπου-Δελτίο Τύπου - Αξιολόγηση συλλεχθέντων στοιχείων για τα τεστ του Κορωνοϊού - Covid-19 | Επιτροπή Ανταγωνισμού της Παρασκευής 4 Δεκεμβρίου, ως προς την αξιολόγηση συλλεχθέντων στοιχείων για τα τεστ του Covid-19 εκτιμά ότι «λόγω της σταδιακής ομαλοποίησης της αγοράς και της αύξησης της προσφοράς, ενδέχεται να έχει μειωθεί το κόστος αγοράς των εν λόγω εξετάσεων, γεγονός που διερευνάται κατά την τρέχουσα περίοδο επικαιροποίησης των στοιχείων της έρευνας για την περίοδο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 2020».
Μέσα στις δημόσιες αναθέσεις που βρήκαμε για rapid test, είναι και αυτή του Καταστήματος Κράτησης Νιγρίτας στις 19 Νοεμβρίου για 300 rapid test «Panbio COVID-19 AG RAPID T Device» της γνωστής Abbott, προς €7 το ένα. Ως προς αυτό, η κ. Νικολάου απαντά ότι «όπως γνωρίζετε, υπάρχουν διαφορετικών ειδών τεστ, σε διαφορετικές τιμές, όπως τα τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων αλλά και το rapid test ολικών αντισωμάτων. Αναφορικά με τα τεστ στη Νιγρίτα, θα πρέπει να τονίσουμε ότι αφορά σε προμήθεια μικρού αριθμού απλών rapid test που πωλούνται σε χαμηλότερη τιμή. Αντίθετα, τα τεστ αντιγόνου τα οποία προμηθευτήκαμε στη συνέχεια σε μεγάλες ποσότητες –και παρά την έλλειψη στην παγκόσμια αγορά– είναι πολύ ακριβότερα από αυτά του ΚΚ Νιγρίτας. Σε κάθε περίπτωση, για όλες τις συμβάσεις που υπογράφει η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής υπάρχουν φάκελοι με όλα τα στοιχεία (γραπτές προσφορές, τιμολόγηση, έρευνα αγοράς) που επιβεβαιώνουν την απόλυτη διαφάνεια με την οποία διενεργούνται οι διαδικασίες».
Υπάρχουν και άλλοι δημόσιοι φορείς και οργανισμοί που πλήρωσαν περισσότερα από τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής, όμως στις τιμές περιλαμβανόταν η ανάθεση υπηρεσιών διενέργειας των τεστ σε ιδιωτικές κλινικές, διαγνωστικά κέντρα και μικροβιολόγους. Κυμαίνονταν από €15 ανά τεστ για 1.500 εργαζόμενους του Δήμου Θεσσαλονίκης, έως €50 για 13 εργαζόμενους της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Καστοριάς.
Ποιος θα κάνει τα τεστ στους κρατουμένους;
Όπως γράφει και η Goldsite Diagnostics στην μπροσούρα του rapid test που προμηθεύτηκαν οι φυλακές όλης της χώρας «αυτό το προϊόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό». Δεδομένης της χρόνιας έλλειψης επαρκούς αριθμού νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού στις ελληνικές φυλακές, όπου η εξάπλωση του κορονοϊού είναι ανησυχητική-Θετικοί στον ιό 53 κρατούμενοι στη Λάρισα | Καθημερινή και έχουν καταγραφεί ήδη δύο θάνατοι-Προειδοποίηση για θανάτους και εξεγέρσεις στις φυλακές λόγω Covid | Καθημερινή κρατουμένων από COVID-19, ρωτήσαμε τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής πώς και ποιος θα κάνει τις απαραίτητες δειγματοληψίες μέσα στα κέντρα κράτησης.
Σύμφωνα με την κ. Νικολάου, από έρευνα αγοράς που έγινε «διαπιστώσαμε ότι αρκετά διαγνωστικά κέντρα μάς κατέθεταν προσφορά στα €20 ανά τεστ. Να σημειωθεί εδώ ότι ακόμη και σήμερα, όπου έχει επιβληθεί πλαφόν €10, υπάρχουν διαγνωστικά κέντρα που ζητούν €40 τελική τιμή, διότι προσθέτουν την παροχή υπηρεσιών (νοσοκόμες, λήψη υλικού κ.λπ.) Στο ερώτημά σας για το εξειδικευμένο προσωπικό που πρέπει να λάβει τα δείγματα στις φυλακές, η απάντηση είναι ότι πράγματι απαιτείται συγκεκριμένο προσωπικό για να μπει στις φυλακές. Η Γενική Γραμματεία δεν μπορεί να επιτρέψει την ανεξέλεγκτη είσοδο στα Καταστήματα Κράτησης για λόγους ασφαλείας και απορρήτου. Θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να ληφθούν τα τεστ (π.χ. σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ) και παράλληλα να συνεχίζεται απρόσκοπτα η λειτουργία των φυλακών».
Σύμβαση #2: Γάντια λάτεξ στα 11 σεντς το ένα
Σειρά έχει η προμήθεια γαντιών. Η σύμβασηΑΔΑΜ 20SYMV007707601 «Προμήθεια γαντιών για την αντιμετώπιση της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στα Καταστήματα Κράτησης της χώρας και του ΙΑΑΑ Βόλου» υπογράφηκε από τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου και τον ανάδοχο στις 24 Νοεμβρίου, με ημερομηνία παράδοσης την 1η Δεκεμβρίου. Αφορούσε την απευθείας ανάθεση για την προμήθεια 1.230.000 γαντιών λάτεξ με πούδρα μίας χρήσεως με πιστοποίηση CE σε πακέτα των 100 από την εταιρεία Arthromed Plus. Συμβατικό τίμημα ανά τεμάχιο (συσκευασία των 100 γαντιών) ορίστηκαν τα €11,2 ήτοι €0,11 το γάντι (χωρίς ΦΠΑ). Τιμή υψηλή, αν τουλάχιστον συγκριθεί με αυτές που μπορεί να βρει ένας απλός καταναλωτής online-Γάντια μιας Χρήσης λάτεξ με πούδρα Large 100 τμχ | Skroutz.gr για ένα πακέτο με 100 γάντια λάτεξ (πιστοποίηση CE έχουν όλα όσα εμπορεύονται εντός ΕΕ). Σε αναζήτησή μας στη Διαύγεια και στο ΚΗΜΔΗΣ διαπιστώσαμε ότι η συγκεκριμένη εταιρεία είχε προμηθεύσει στο παρελθόν (ανάθεση 29 ΜαΐουΑΔΑ ΡΠΘΟ6-Ζ26) και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας με 7.400 γάντια λάτεξ με πούδρα, έναντι €0,03 το ένα. Σε άλλη σύμβαση που υπέγραψε στις 24 Σεπτεμβρίου με το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΙπποκράτειοΑΔΑΜ 20SYMV007475897 για 137.500 χειρουργικά γάντια λάτεξ, η τιμή ήταν στα €0,075 το τεμάχιο. Επίσης, στο ηλεκτρονικό κατάστημα της εταιρείας έως και την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου ένα κουτί 100 γαντιών λάτεξ με πούδρα και χώρα παραγωγής την Πολωνία πωλούνταν (κατόπιν παραγγελίας) προς €6 (με ΦΠΑ).
Από την έρευνά μας στη Διαύγεια αλλά και στο ΚΗΜΔΗΣ, διαπιστώσαμε επίσης ότι οι τιμές άλλων πρόσφατων συμβάσεων για γάντια λάτεξ που έχουν συναφθεί μεταξύ προμηθευτών και δημόσιων φορέων, οργανισμών και ιδρυμάτων κινούνται συνήθως χαμηλότερα έως αρκετά χαμηλότερα από την τιμή που υπέγραψε η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής με την Arthromed Plus. Εξετάσαμε περισσότερες από 60 αναθέσεις και συμβάσεις προμήθειας υπουργείων, δήμων, περιφερειών, νοσοκομείων και πανεπιστημίων από τις αρχές Σεπτεμβρίου έως τις 4 Δεκεμβρίου (οι 39 από αρχές Νοεμβρίου-Αναλυτικά οι πληροφορίες για αναθέσεις και συμβάσεις).
Για παράδειγμα, ο ΕΟΔΥ στις 21 Σεπτεμβρίου προμηθεύτηκεΑΔΑΜ 20SYMV007345992 2.640.000 εξεταστικά γάντια λάτεξ με πούδρα για κάλυψη αναγκών των ΚΟΜΥ έναντι €0,0498 το ένα. Πηγαίνοντας πιο πίσω στην αναζήτηση, η μόνη προμήθεια γαντιών λάτεξ με πούδρα που εντοπίσαμε και ξεπέρασε σε τιμή αυτή της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής ήταν τα 10.000 τεμάχια που αγόρασε στις 24 ΙουνίουΑΔΑΜ 20SYMV007341949 η Νοσηλευτική Μονάδα Κυπαρισσίας του Νοσοκομείου Μεσσηνίας, με τιμή μονάδας στα €0,125.
Οι απαντήσεις της Σοφίας Νικολάου για τα γάντια
Θέσαμε τα παραπάνω στοιχεία υπόψιν της κ. Σοφίας Νικολάου, αλλά και του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη την Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου, διατυπώνοντας μέσω email τα εξής ερωτήματα:
Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή της Arthromed Plus EE ως αναδόχου;
Η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής έκρινε ως συμφέρουσα την τιμή των €0,112 ανά γάντι στη σύμβαση που υπέγραψε; Τι σχετική έρευνα αγοράς προηγήθηκε;
Πού αποδίδετε το γεγονός της σημαντικής απόκλισης στις τιμές πώλησης της ίδιας της εταιρείας;
Πόσες άλλες προσφορές, από ποιες εταιρείες και σε τι τιμή έλαβε η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής πριν προχωρήσει στη συγκεκριμένη προμήθεια;
Η κ. Νικολάου στις γραπτές απαντήσεις που απέστειλε την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου τονίζει ότι μεταξύ σειράς προϋποθέσεων που πρέπει ως γενική αρχή να πληρούν οι εταιρείες που επιλέγονται, «βασική απαίτηση και απαράβατος κανόνας της Γενικής Γραμματείας, πέραν της χαμηλότερης τιμής, είναι να μπορούν οι εταιρείες να ικανοποιήσουν άμεσα τις προμήθειες υλικών. Οι 17 χιλιάδες κρατούμενοι και εργαζόμενοι δεν μπορούν να μένουν απροστάτευτοι εν μέσω πανδημίας [...] Κάθε εταιρεία υποχρεούται να δεσμευτεί για την παράδοση της προμήθειας στην ημερομηνία που θέτει η Γενική Γραμματεία. Πρόκειται για κανόνα που τίθεται στην έναρξη της διαδικασίας και που κανείς δεν μπορεί να παραβεί, αλλιώς αποκλείεται ακόμη κι αν προσφέρει χαμηλότερη τιμή».
Συγκεκριμένα για την επιλογή της Arthromed Plus, η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής αναφέρει:
«Α. Η συγκεκριμένη εταιρεία κατέθεσε προσφορά €11,20 για κάθε κουτί 100 γαντιών (χωρίς ΦΠΑ). Η επόμενη προσφορά άλλης εταιρείας ήταν €12,10 ανά κουτί και η τρίτη προσφορά ήταν €12,35. Καμιά άλλη εταιρεία δεν ήρθε με χαμηλότερη προσφορά την παρούσα χρονική στιγμή.
Β. Υπήρξε απόλυτη δέσμευση ότι θα παραδώσει το υγειονομικό υλικό άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση.
Γ. Ο ενδελεχής έλεγχος που έγινε από τις νομικές και οικονομικές υπηρεσίες έδειξε ότι πληρούσε τις προϋποθέσεις που έχουμε θέσει».
Στην ερώτησή μας για το αν έγινε έρευνα αγοράς η κ. Νικολάου απαντά: «Ναι, όπως και σε όλες τις προμήθειες. Κατά την έρευνά μας διαπιστώσαμε ότι για μια τόσο μεγάλη ποσότητα γαντιών οι τιμές ήταν υψηλότερες από αυτήν που κατέθεσε η εν λόγω εταιρεία. Χαμηλότερες τιμές μπορεί να βρει κανείς μόνο εφόσον ζητά ένα, δύο ή τρία κουτιά γαντιών που είναι διαθέσιμα στην αγορά. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα γάντια, όπως και τα περισσότερα υγειονομικά υλικά, λόγω της έξαρσης της πανδημίας, έχουν μετατραπεί σε “χρηματιστηριακό προϊόν”. Ήτοι, η απίστευτη ζήτηση παγκοσμίως δεν μπορεί να καλυφθεί από την προσφορά.
Το ερώτημά σας για τις “σημαντικές αποκλίσεις” δεν είναι ορθό. Κι αυτό διότι άλλες είναι οι τιμές πώλησης των γαντιών όταν δεν υπάρχει πανδημία ή όταν έχει μειωθεί η ζήτηση (όπως π.χ. μέχρι τον Οκτώβριο), κι άλλες όταν παρατηρείται “φρενίτιδα” ζήτησης από όλες τις χώρες [...] Επομένως, αν έχουν υπάρξει συμβάσεις με άλλα υπουργεία και φορείς σε τιμές €0,03 ή €0,05 ανά γάντι, αυτές αφορούν άλλες περιόδους με εντελώς διαφορετικές συνθήκες από αυτές που επικρατούν από τα τέλη Οκτωβρίου με την έξαρση της πανδημίας. Ή πρόκειται για γάντια με εντελώς διαφορετικές προδιαγραφές [...] Να τονίσουμε ότι ειδικά για την προμήθεια γαντιών υπάρχει κι ένας άλλος παράγοντας που καθορίζει τις τιμές. Τα γάντια μεγέθους small έχουν μικρότερη ζήτηση, δεν είναι εμπορεύσιμα, κι έχουν χαμηλότερη τιμή από τα medium και large. Αν επομένως στην έρευνά σας βρήκατε φθηνότερες τιμές πιθανότατα να αφορούν τα small, κάτι που ενδεχομένως σας παραπλάνησε».
Εδώ είναι αναλυτικά οι απαντήσεις της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής κ. Νικολάου προς το inside story-Οι απαντήσεις της κ. Νικολάου.
Οι προμήθειες των άλλων
Επαγγελματίας του χώρου επιβεβαίωσε μιλώντας στο inside story την άνοδο των χρηματιστηριακών τιμών του φυσικού λάτεξ-Daily Prices | Association of Natural Rubber Producing Countries σε σχέση με την προ κορονοϊού εποχή, καθώς και τις σημαντικές δυσκολίες στην εξασφάλιση και την έγκαιρη αποστολή μεγάλης ποσότητας εμπορεύματος, λόγω της πρωτόγνωρης παγκόσμιας ζήτησης εξαιτίας της πανδημίας, σε συνδυασμό με το προσωρινό λουκέτο σε μεγάλα εργοστάσια γαντιών όπως της Μαλαισίας-Covid-19: World's top latex glove maker shuts factories | BBC (παράγοντες που επικαλέστηκε η κ. Νικολάου στις απαντήσεις της), που οδηγούν σε αλλεπάλληλες αυξήσεις της τιμής του προϊόντος. Η εταιρεία του επίσης προμηθεύει το δημόσιο, σε τιμές που μέχρι στιγμής βέβαια δεν έχουν ξεπεράσει τα €0,089 ανά γάντι (λάτεξ με πούδρα). Όπως προκύπτει από την έρευνά μας, εντός Νοεμβρίου υπέγραψε επτά συμβάσεις για την προμήθεια συνολικά 1.135.000 γαντιών. Στις πέντε συμβάσεις (η τελευταία στις 30 Νοεμβρίου) οι τιμές ήταν στα €0,64-0,68/γάντι και σε δύο ανήλθε στα €0,089.
[Alfredo Estrella/AFP]
Και άλλοι δύο γνωστοί παίκτες της ελληνικής αγοράς, στις αθροιστικά εννέα συμβάσεις που έχουν υπογράψει εντός Νοεμβρίου εξακολουθούν να διαθέτουν σε δημόσιους φορείς γάντια λάτεξ σε τιμές μονάδας οι οποίες κινούνται στην πλειονότητά τους κάτω από τα €0,07 (μόνο μία ήταν στα €0,073 για 191.000 γάντια). Επίσης, σε όσες συμβάσεις εξετάσαμε, για γάντια λάτεξ με πούδρα δεν εντοπίσαμε διαφοροποίηση στις τιμές ανάλογα το μέγεθος (small, medium. large). Το μόνο που διαπιστώσαμε είναι ότι τα γάντια λάτεξ χωρίς πούδρα, τα χειρουργικά με μακριά μανσέτα και τα αποστειρωμένα είναι συγκριτικά πιο ακριβά από τα απλά γάντια μίας χρήσης με πούδρα.
Με βάση πρόσφατη σύμβαση νοσοκομείου, παρόμοια ποσότητα με αυτήν που προμηθεύτηκαν οι φυλακές πωλήθηκε σχεδόν στη μισή τιμή. Η σύμβαση αυτήΑΔΑΜ 20SYMV007744338 υπογράφηκε στις 20 Νοεμβρίου, δηλαδή μόλις τρεις ημέρες πριν τη σύμβαση της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Το Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Άγιος Παντελεήμων-Γενικό Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής Η Αγία Βαρβάρα προμηθεύτηκε 1.500.000 γάντια λάτεξ με πούδρα προς €0,064 το ένα (75% πιο ακριβή η προμήθεια των φυλακών). Ως προς τις προδιαγραφές που έθεσε το νοσοκομείο και αναγράφονται στη σύμβαση, είναι πολύ πιο συγκεκριμένες και πιο αυστηρές από αυτές της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Στις 2 Νοεμβρίου ακόμη ένα νοσοκομείο, το Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Άγιος Ανδρέας, υπέγραψε σύμβασηΑΔΑΜ 20SYMV007757875 για 1.110.398 γάντια προς €0,055 το ένα.
Εννέα ημέρες μετά την κεντρική σύμβαση γαντιών για τις φυλακές όλης της χώρας που υπέγραψε η κ. Νικολάου και δύο ημέρες μετά την καταληκτική ημερομηνία παράδοσής τους από την ανάδοχο Arthromed Plus, στις 3 Δεκεμβρίου, το Αγροτικό Κατάστημα Κράτησης Κασσάνδρας Χαλκιδικής προχώρησε σε δική του ανάθεσηΑΔΑΜ 20AWRD007768726 για την προμήθεια 10.000 γαντιών λάτεξ, επίσης σε τιμή πιο οικονομική απ’ ό,τι η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής (€0,087 το γάντι). Η δε αρμόδια για τις φυλακές Γενική Γραμματεία στις 4 Δεκεμβρίου με σύμβαση που υπέγραψε με άλλη εταιρείαΑΔΑΜ 20SYMV007779655, προχώρησε και στην προμήθεια 794.000 γαντιών νιτριλίου (που ως υλικό είναι πιο ακριβό από το λάτεξ) προς €0,175 το ένα ή €138.950-Ανακοίνωση Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής σχετικά με δηλώσεις βουλευτή συνολικό συμβατικό τίμημα (χωρίς ΦΠΑ). Η προθεσμία παράδοσης που έθεσε είναι και πάλι πολύ στενή (11 Δεκεμβρίου), τη στιγμή π.χ. που το Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Άγιος Παντελεήμων στη δική του σύμβαση για γάντια λάτεξ προβλέπει την τμηματική παράδοση του εμπορεύματος.
Με βάση πρόσφατη σύμβαση νοσοκομείου, παρόμοια ποσότητα με αυτήν που προμηθεύτηκαν οι φυλακές πωλήθηκε σχεδόν στη μισή τιμή. Η σύμβαση αυτήΑΔΑΜ 20SYMV007744338 υπογράφηκε στις 20 Νοεμβρίου, δηλαδή μόλις τρεις ημέρες πριν τη σύμβαση της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Το Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Άγιος Παντελεήμων-Γενικό Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής Η Αγία Βαρβάρα προμηθεύτηκε 1.500.000 γάντια λάτεξ με πούδρα προς €0,064 το ένα (75% πιο ακριβή η προμήθεια των φυλακών). Ως προς τις προδιαγραφές που έθεσε το νοσοκομείο και αναγράφονται στη σύμβαση, είναι πολύ πιο συγκεκριμένες και πιο αυστηρές από αυτές της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Στις 2 Νοεμβρίου ακόμη ένα νοσοκομείο, το Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Άγιος Ανδρέας, υπέγραψε σύμβασηΑΔΑΜ 20SYMV007757875 για 1.110.398 γάντια προς €0,055 το ένα.
Εννέα ημέρες μετά την κεντρική σύμβαση γαντιών για τις φυλακές όλης της χώρας που υπέγραψε η κ. Νικολάου και δύο ημέρες μετά την καταληκτική ημερομηνία παράδοσής τους από την ανάδοχο Arthromed Plus, στις 3 Δεκεμβρίου, το Αγροτικό Κατάστημα Κράτησης Κασσάνδρας Χαλκιδικής προχώρησε σε δική του ανάθεσηΑΔΑΜ 20AWRD007768726 για την προμήθεια 10.000 γαντιών λάτεξ, επίσης σε τιμή πιο οικονομική απ’ ό,τι η ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής (€0,087 το γάντι). Η δε αρμόδια για τις φυλακές Γενική Γραμματεία στις 4 Δεκεμβρίου με σύμβαση που υπέγραψε με άλλη εταιρείαΑΔΑΜ 20SYMV007779655, προχώρησε και στην προμήθεια 794.000 γαντιών νιτριλίου (που ως υλικό είναι πιο ακριβό από το λάτεξ) προς €0,175 το ένα ή €138.950-Ανακοίνωση Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής σχετικά με δηλώσεις βουλευτή συνολικό συμβατικό τίμημα (χωρίς ΦΠΑ). Η προθεσμία παράδοσης που έθεσε είναι και πάλι πολύ στενή (11 Δεκεμβρίου), τη στιγμή π.χ. που το Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Άγιος Παντελεήμων στη δική του σύμβαση για γάντια λάτεξ προβλέπει την τμηματική παράδοση του εμπορεύματος.
Οι απαντήσεις του αναδόχου των γαντιών
Την επομένη της αποστολής των ερωτημάτων μας στην κ. Νικολάου και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, δηλαδή την Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου, απευθυνθήκαμε τηλεφωνικά στον επιχειρηματία Στέφανο Γώγο, διαχειριστή της Arthromed Plus, ζητώντας του να μας ερμηνεύσει από την πλευρά του την απόκλιση που διαπιστώσαμε μεταξύ:
- των τιμών ανά γάντι που είχε χρεώσει η εταιρεία του τον Μάιο το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
- των τιμών που βρήκαμε στην ιστοσελίδα της και
- της τιμής στην πρόσφατη σύμβαση που σύναψε με τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής
Πράγματι, το μήνυμα στο οποίο αναφέρεται-arthromed.gr άρχισε να εμφανίζεται από την Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου, μία ημέρα μετά την κρούση μας στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Γεγονός που συμπεριλήφθηκε στις απαντήσεις της κ. Νικολάου την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου.
Και οι υπόλοιπες απαντήσεις του κ. Γώγου βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος με αυτές της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής. Όπως μας εξηγεί ο επιχειρηματίας, «η Μαλαισία έχει κλείσει τα εργοστάσιά της. Αυτή την στιγμή ό,τι γάντι και να πάρεις πρέπει να το πληρώσεις $8-10 (τη συσκευασία των 100), συν τους δασμούς, συν τα μεταφορικά. Το γάντι είναι χρηματιστηριακό προϊόν, από την ημέρα που εμφανίστηκε ο κορονοϊός οι τιμές μετατοπίζονται πάνω-κάτω συνέχεια. Έχουμε δώσει γάντια με €6, με €10, με €15, αναλόγως ποιο κοντέινερ έχει έρθει, πότε έφτασε και πόσο κλειστή είναι η αγορά της Κίνας. Από την ημέρα που εμφανίστηκε ο κορονοϊός το γάντι δεν πάει μόνο χρηματιστηριακά (σ.σ.: δεν εξαρτάται μόνο από τη χρηματιστηριακή τιμή του λάτεξ). Πάει ανάλογα με τη ζήτηση που υπάρχει. Αυτή τη στιγμή δεν δουλεύουν τα εργοστάσια. Εκτός του ότι οι τιμές είναι στο Θεό δεν υπάρχει και προϊόν να πεις ότι “θα πάω να το πληρώσω σήμερα €10 και θα το πάρω”. Με όποιο εργοστάσιο και να μιλήσετε στη Μαλαισία ή στην Κίνα για γάντια θα σας πουν ότι “για το 2020, για το 2021 η παραγωγή μας είναι κλειστή, δεν παίρνουμε καινούργιες παραγωγές”. Κι εμείς αναγκαζόμαστε ό,τι βρίσκουμε να προσπαθούμε να το παίρνουμε. Είναι πολύ βασικός ο μήνας, η εβδομάδα, η μέρα που θα πάρεις το (γάντι) λάτεξ. Αυτή τη στιγμή εκτός του προβλήματος (της τιμής) του γαντιού έχεις και πρόβλημα με τις μεταφορικές. Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη μόνο του κάνει παραγγελίες και παίρνει προσφορές. Μπορεί να πάρει προσφορές και απ’ όποιον θέλουν να πάρουν, δεν είναι υποχρεωμένοι να πάρουν από μένα».
Ως προς τις τιμές του Μαΐου (ανάθεση ΥΕΘΑ σε Αrthromed Plus προς €0,03/γάντι) ο κ. Γώγος αναφέρει ότι πρέπει να ήταν από προηγούμενη εισαγωγή εμπορεύματος, προ κορονοϊού.
Η αποδοτικότητα των δημόσιων προμηθειών
Με δεδομένο ότι το κατάστημα κράτησης Νιγρίτας κατάφερε να πετύχει καλύτερη τιμή στα rapid test που προμηθεύτηκε (€8/κιτ φθηνότερα από τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής), μία απορία που γεννάται είναι γιατί δεν επιλέχθηκαν εγκαίρως ενδεχομένως πιο χρονοβόρες αλλά οικονομικά πιο αποδοτικές λύσεις. Όπως η απ’ ό,τι φαίνεται οικονομικότερη «αποκεντρωμένη» προμήθεια rapid test από το κάθε κατάστημα κράτησης ή, στην περίπτωση των γαντιών, η τμηματική ανάθεση της προμήθειας μεγάλης ποσότητας (που σύμφωνα με τη ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής και τον ανάδοχο είναι πιο ακριβές από τις μικρότερες ποσότητες λόγω ελλείψεων στην παγκόσμια αγορά) σε περισσότερους προμηθευτές, που ενδεχομένως να είχαν στο στοκ τους μικρότερες ποσότητες σε πιο οικονομικές τιμές και οι οποίες αθροιστικά να έφταναν εν τέλει τα 1.230.000 γάντια για να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες των φυλακών.
https://insidestory.gr/article/covid19-nees-promitheies-fotia-fylakes