Πάνω σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα, γύρω από την πολύπαθη κατάσταση του ελληνικού σιδηρόδρομου, για τα οποία απαιτούνται ξεκάθαρες απαντήσεις μετά την τραγωδία στα Τέμπη, καλείται πλέον να εργαστεί η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που ανέλαβε τη διερεύνηση των αιτιών του δυστυχήματος.
Παράλληλα με το έργο της δικαιοσύνης, τα μέλη της Επιτροπής θα εξετάσουν γιατί, εν έτει 2023, στους ελληνικούς σιδηροδρόμους και μάλιστα στην κεντρική γραμμή που διασχίζει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, δεν υπάρχουν όλες οι δικλείδες ασφαλείας, όπως η σηματοδότηση, η τηλεδιοίκηση, οι αυτοματισμοί για την έγκαιρη ειδοποίηση που θα μπορούσαν να αποτρέψουν το …κακό. Διότι, όπως φάνηκε στην πράξη, εκτός από το ανθρώπινο λάθος η ανεπάρκεια της υποδομής ήταν ο παράγοντας εκείνος που συνέβαλε καθοριστικά στην πρόκληση της πρωτοφανούς τραγωδίας.
Η αναζήτηση της αλήθειας για το τι φταίει για τη διαχρονική «γύμνια» του δικτύου είναι μείζονος σημασίας. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η χώρα μας έχει παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου, βάσει των ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Αν και η παραπομπή δεν αφορά αυτό καθ’ αυτό το ζήτημα εντούτοις είναι γνωστή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η ολιγωρία της χώρα μας.
Τα «τυφλά» τμήματα του σιδηροδρομικού δικτύου, στην κεντρική γραμμή της χώρας
Καθώς, εδώ και χρόνια η εγκατάσταση και λειτουργία του ETCS (European Traffic Control System- Αυτόματης Προστασίας Συρμών), του συστήματος τηλεματικής που «παρακολουθεί» σε πραγματικό χρόνο τη θέση των συρμών και παρέχει συστήματα αυτόματης πέδησης, προχωρά με ρυθμούς «χελώνας». Αποτέλεσμα είναι, παρά την επανεκκίνηση των έργων το τελευταίο διάστημα, σημαντικά τμήματα του σιδηροδρομικού δικτύου να παραμένουν «τυφλά».
Σύμφωνα με πληροφορίες και όπως αποκαλύπτει το iefimerida.gr η κατάσταση του δικτύου ETCS σήμερα έχει ως εξής:
• Εκτός από τα τμήμα Λάρισα – Πλατύ, όπου έλαβε χώρα το πρόσφατο πολύνεκρο δυστύχημα, άλλα τρία τμήματα που αφορούν στον κεντρικό άξονα της χώρας παραμένουν υπό κατασκευή. Αυτά είναι ΣΚΑ- Οινόη, Οινόη- Τιθορέα, Λειανοκλάδι- Δομοκός.
Η ανάδοχος κοινοπραξία έχει υποβάλει αίτημα για τη μετάθεση της προθεσμίας παράδοσης του έργου στις 19/9/2023. Ένα έργο που ανατέθηκε και ανελήφθη το 2014 και έπρεπε να έχει παραδοθεί το 2019. Μέχρι σήμερα τα τρένα εξακολουθούν να κινούνται, σε ένα ποσοστό της τάξης του 30% όπως αναφέρουν σχετικές πηγές, χωρίς τη λειτουργία της τηλεδιοίκησης, του συστήματος ETCS.
Μέχρι και το 2017 το έργο παρέμενε στον «αέρα»
Σημειώνεται ότι η ιστορία της αναβάθμισης του δικτύου και προσαρμογής του στις ευρωπαϊκές προσταγές, ξεκίνησε στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2014, οπότε και υπογράφηκε σύμβαση που προέβλεπε την ολοκλήρωση της ανάταξης και αναβάθμισης του συστήματος σηματοδότησης/τηλεδιοίκησης, για τον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας.
Στη σύμβαση προβλεπόταν η εκτέλεση των εργασιών εντός των επόμενων δύο ετών. Ωστόσο, μέχρι το 2017 το έργο παρέμενε στον «αέρα» σχεδόν στο σύνολο του, με εξαίρεση την εγκατάσταση ETCS στο κομμάτι του δικτύου TX1- ΤΧS- Θεσσαλονίκη και επιπλέον του κομματιού ΣΚΑ- Οινόη ως προς τη σηματοδότηση.
Στη συνέχεια με επέμβαση της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας από το 2018 και για δύο περίπου χρόνια τα έργα αναβάθμισης διακόπηκαν. Η νέα διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. που ανέλαβε στα τέλη του 2019 απέστειλε στο Ελεγκτικό Συνέδριο τη συμπληρωματική σύμβαση του έργου, για επανέλεγχο με αποτέλεσμα την περαιτέρω καθυστέρηση των εργασιών. Η συμπληρωματική σύμβαση υπογράφτηκε τελικά τον Μάιο του 2021, οπότε και το έργο της αναβάθμισης ξεμπλόκαρε.
Τα έργα ξεμπλόκαραν μετά το 2020 αλλά δεν απέτρεψαν την τραγωδία
Την περίοδο 2020-2023, εν μέσω πανδημίας και λοιπών καθυστερήσεων, αναβαθμίστηκαν ως προς την τηλεδιαχείριση και τη σηματοδότηση τα εξής τμήματα του σιδηροδρομικού δικτύου:
- Τιθορέα- Λειανοκλάδι,
- Παλαιοφάρσαλος- Λάρισα,
- Πλατύ – ΤΧ1
- ΤΧ1 Στρυμώνας- Προμαχώνας
Και επιπλέον ως προς τη σηματοδότηση το τμήμα: Λειανοκλάδι- Δομοκός.
Παρά το γεγονός ότι το έργο προχώρησε, φτάνοντας στο 70% του συνόλου, σύμφωνα με σχετικές πηγές, σημαντικά τμήματα, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, παρέμεναν και παραμένουν υπό κατασκευή. Ανάμεσα σ’ αυτά και το επίμαχο σημείο στα Τέμπη.
Η νέα τραγωδία σημειώθηκε εννέα χρόνια μετά την ανάθεση και την ανάληψη του έργου που έπρεπε να είχε παραδοθεί από το 2019 (!). Αντ’ αυτού το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και τα τρένα συνεχίζουν να κινούνται με αυξημένο ρίσκο.