Έπεσε ένα κεφάλι, βασιλιά κεφάλι. Και πιο πολύ από όλους οι Γάλλοι πόνεσαν κι ακόμα πονούν… Ήταν λάθος; Η Ιστορία το ψάχνει.
Στις 20 του Γενάρη του 1793 έκανε παγωνιά αφόρητη στο Παρίσι. Στις βασιλικές φυλακές ο Λουδοβίκος XVI περίμενε υπομονετικά να μάθει την ετυμηγορία των δικαστών. Είχε πια μεσημεριάσει, όταν ο δικηγόρος του έκπτωτου βασιλιά, ο Ρεϊμόν Ντε Σεζ, μπήκε στο κελί με δάκρυα να κυλούν στα μάγουλά του. Ο Λουδοβίκος κατάλαβε. Το τέλος ήταν κοντά. «Η ποινή είναι εκτελεστή εντός 24 ωρών», πρόλαβε να ψελλίσει ο δικηγόρος για να λάβει μια παρηγορητική χειρονομία από τον Λουδοβίκο…
Μια μέρα σαν σήμερα, 21 Ιανουαρίου του 1793, ο Λουδοβίκος διέσχιζε με τα πόδια την αυλή της φυλακής. Έξω τον περίμενε μια άμαξα όπου μέσα, ο εξομολογητής του έδειχνε να έχει περισσότερη αγωνία από τον μελλοθάνατο. Όλα έγιναν γρήγορα και ήσυχα, όπως συμβαίνει συνήθως… στις αστικές οικογένειες. Ο έκπτωτος βασιλιάς ανέβηκε με σταθερό βήμα τα σκαλοπάτια, έφθασε στο αριστερό άκρο του ικριώματος και απευθύνθηκε στο πλήθος που παραληρούσε: «Πεθαίνω αθώος. Συγχωρώ όλους τους εχθρούς μου και ελπίζω ότι ο θάνατός μου θα φανεί χρήσιμος στους ανθρώπους», είπε και κατέβασε το κεφάλι.
Ο αξιωματικός διέταξε τον δήμιο. Τα τύμπανα ήχησαν, σκεπάζοντας την οχλοβοή. Ο Λουδοβίκος έβαλε το κεφάλι του στη γκιλοτίνα και η λεπίδα έπεσε με έναν ανατριχιαστικό θόρυβο. Ήταν 10:22 όταν το κεφάλι ενός βασιλιά κύλησε στο καλάθι, «υπό πανηγυρισμούς» επισήμανε δημοσιογράφος, που ωστόσο δήλωσε ευτυχής γιατί «η δημόσια τάξη δεν έχει διαταραχθεί».
Αυτός ο άνθρωπος που «δεν είχε την απαραίτητη δύναμη για να διατηρήσει την ισχύ του και το θάρρος του δεν τον βοήθησε για να απωθήσει τους εχθρούς του, αυτός ο άνθρωπος του οποίου το, εκ φύσεως, συνεσταλμένο μυαλό δεν γνώριζε ούτε πώς να αξιοποιεί τις δικές του ιδέες, ούτε καν να υιοθετεί τις ιδέες των άλλων, έδειξε ότι είναι απόλυτα ικανός για την πιο εκπληκτική συμπεριφορά: του να υποφέρει και να πεθάνει με αξιοπρέπεια», έγραψε κυνικά η μυθιστοριογράφος και φιλόσοφος Μαντάμ Ζερμαίν ντε Σταλ, λίγα χρόνια μετά.
Μια μέρα σαν σήμερα, λοιπόν και μια εκτέλεση άνοιξε ένα βαθύ τραύμα στο υποσυνείδητο των υπερήφανων Γάλλων, που ακόμα και σήμερα δεν λέει να κλείσει…