Το όνομά του-θρύλος για τους Σοβιετικούς και τον κόσμο ολόκληρο: Αντρέι Σαχάροφ! Έκανε όμως ένα μοιραίο λάθος: έλεγε ό,τι σκεπτόταν…
Τι κι αν ήταν ένας λαμπρός επιστήμων με παγκόσμια αναγνώριση; Τι κι αν ήταν εκείνος που- ουσιαστικά- δημιούργησε την πρώτη σοβιετική βόμβα υδρογόνου. Ποιος νοιάστηκε αν ήταν συγγραφέας του Συντάγματος της Ένωσης Σοβιετικών Δημοκρατιών της Ευρώπης και της Ασίας, βουλευτής της ΕΣΣΔ και κάτοχος βραβείου Νόμπελ Ειρήνης για το 1975;
Όταν ο Αντρέι Σαχάροφ τόλμησε να κατακρίνει δημόσια την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν το 1980, μια μέρα σαν σήμερα- 22 Ιανουαρίου του 1980- συνελήφθη και εξορίστηκε στο Γκόρκι του Νίζνι Νόβγκοροντ· του αφαιρέθηκαν όλοι οι τιμητικοί τίτλοι και ετέθη σε κατ’ οίκον περιορισμό!
Ο Αντρέι Σαχάροφ γεννήθηκε το 1921 και ήταν γιος του Ρώσου καθηγητή Φυσικής Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Σάχαροφ και της Γιεκατερίνα Αλεξέγιεβνα Σοφιάνο, κόρης του στρατιωτικού Αλεξέι Σεμιόνοβιτς Σοφιάνο, ελληνικής καταγωγής. Ο Ζάχαροφ σπούδασε στο Τμήμα Φυσικής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, Λομονόσοφ. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Σαχάροφ ασχολήθηκε με τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων και το 1948 συμμετείχε στο πρόγραμμα κατασκευής της σοβιετικής ατομικής βόμβας.
Ο Σαχάροφ με τον Χένρι Κίσινγκερ. /copyright Ap Photos
Από το 1950 ως το 1953 ήταν αρωγός στην προσπάθεια κατασκευής της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου. Ο Αντρέι Σαχάροφ τιμήθηκε με το Βραβείο Λένιν το 1950 και έγινε το νεότερο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ.
Το 1968, ο Σαχάροφ δημοσίευσε κρυφά δοκίμιό υπό τον τίτλο: «Σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την ελευθερία του πνεύματος»· με τα γραφόμενά του τασσόταν υπέρ ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Σαχάροφ υπερασπίστηκε την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας μετά την εισβολή των Σοβιετικών το 1968 και στήριξε τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν το 1970 όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Αντρέι Σαχάροφ ίδρυσε την Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας, ενώ το 1975 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το οποίο παρέλαβε η σύζυγός του, καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα.
Mετά τον κατ' οίκον περιορισμό, και προς το τέλος του 1986 απελευθερώθηκε και τάχθηκε υπέρ της Περεστρόικα. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το Βραβείο Σαχάροφ σε πρόσωπα ή οργανισμούς για τη «διά βίου αφοσίωσή τους στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών». Ο Σαχάροφ πέθανε το βράδυ της 14ης Δεκεμβρίου 1989 από καρδιακή προσβολή.
Ο Σαχάροφ υπερασπίστηκε την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας μετά την εισβολή των Σοβιετικών το 1968 και στήριξε τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν το 1970 όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Αντρέι Σαχάροφ ίδρυσε την Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας, ενώ το 1975 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το οποίο παρέλαβε η σύζυγός του, καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα.
Mετά τον κατ' οίκον περιορισμό, και προς το τέλος του 1986 απελευθερώθηκε και τάχθηκε υπέρ της Περεστρόικα. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το Βραβείο Σαχάροφ σε πρόσωπα ή οργανισμούς για τη «διά βίου αφοσίωσή τους στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών». Ο Σαχάροφ πέθανε το βράδυ της 14ης Δεκεμβρίου 1989 από καρδιακή προσβολή.