Εντονες αντιδράσεις από γιατρούς και εργαζόμενους έχει προκαλέσει το νομοσχέδιο για τη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση που αναμένεται να ψηφιστεί αύριο, Δευτέρα, από την Ολομέλεια της Βουλής.
Την αντίθεσή τους στον νέο τρόπο λειτουργίας των δομών Ψυχικής Υγείας διατυπώνουν περισσότεροι από 150 φορείς και σωματεία, ανάμεσά τους και Οργανισμοί για τις εξαρτήσεις.
Γιατροί και εργαζόμενοι στα ψυχιατρικά νοσοκομεία και τις ψυχιατρικές κλινικές της χώρας, δηλώνουν αντίθετοι με τη διοικητική μεταφορά όλων των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ξενώνες παρακολούθησης ασθενών, οικοτροφεία, κέντρα ψυχικής υγείας) από τα ίδια τα δημόσια νοσοκομεία στις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ), καθώς και οι εργαζόμενοι στους οργανισμούς ΚΕΘΕΑ και «18 Άνω», που υποστηρίζουν ότι καταργούνται στην πράξη όλα τα δωρεάν στεγνά θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης με την ένταξή τους στον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, ο οποίος είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου.
Σύμφωνα με όσα καταγγέλλουν, το νομοσχέδιο δημιουργεί ένα «υδροκέφαλο» σύστημα, σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες του συστήματος ψυχικής υγείας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος πρόκλησης «χάους». Η διοικητική «υπερ-δομή», με δεδομένο ότι καταγράφονται σοβαρές ελλείψεις στα νοσοκομεία, κατά βάση σε προσωπικό, εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει προβλήματα, με έμμεσο αντίκτυπο στους ασθενείς.
Η ανεξαρτησία των δομών Ψυχικής Υγείας από τα νοσοκομεία στα οποία ανήκουν έως σήμερα σημαίνει ότι το εξειδικευμένο νοσηλευτικό ίδρυμα δεν θα έχει την εποπτεία ενός ξενώνα, για παράδειγμα, την οποία θα έχει ο Υποδιοικητής της Υγειονομικής Περιφέρειας, με ο,τι αυτό συνεπάγεται για τους ασθενείς. Επιπλέον, η διαχείριση των δομών από τις ΥΠΕ, δίνει την ευχέρεια στους αρμόδιους Υποδιοικητές να μετακινούν προσωπικό κατά βούληση, με κίνδυνο οι ασθενείς να χάνουν τον γιατρό που τους παρακολουθεί. Με βάση την τεράστια έκταση των Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ (Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας) που δημιουργούνται με το νέο νόμο, ένας ψυχίατρος ή παιδοψυχίατρος θα μπορεί αρχικά να εργαστεί σε μια πόλη και στη συνέχεια να μετακινηθεί σε μια άλλη πόλη εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.
Το σκεπτικό του Υπουργείου Υγείας για τις προωθούμενες διατάξεις είναι ο καλύτερος έλεγχος των δομών Ψυχικής Υγείας, κλινών και υπηρεσιών, με σκοπό την ορθολογική κατανομή και εξυπηρέτηση των ψυχικά πασχόντων. Να υπάρχει, δηλαδή, μια κεντρική γνώση πού υπάρχουν κενά κρεβάτια, πού μπορούν να εισαχθούν ασθενείς, πού υπάρχουν ανάγκες.
«Χωρίς να υποτιμάται η σημασία που έχει μια διοικητική μεταρρύθμιση δεν θεωρούμε ότι θα λύσει τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας στη χώρα μας, όπως είναι η τεράστια υποστελέχωση, η μεγάλη έλλειψη κλινών, η έλλειψη κοινοτικών μονάδων που θα μείωναν την επιβάρυνση των νοσοκομείων προάγοντας την πρόληψη και την επανένταξη, η ανεπαρκής πρωτοβάθμια φροντίδα ψυχικής υγείας, η υποβάθμιση της κτιριακής και υλικοτεχνικής υποδομής, κυρίως των ψυχιατρικών νοσοκομείων κλπ», σημειώνει σε επιστολή που έστειλε στον Υφυπουργό Υγείας, αρμόδιο για θέματα Ψυχικής Υγείας, Δημήτρη Βαρτζόπουλο, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία.
«Είναι φανερό, από το μοντέλο διάρθρωσης και λειτουργίας κάθε Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ., ότι δημιουργείται μια διοικητική «υπερδομή», οργανωμένη στα πρότυπα ενός «υπερνοσοκομείου» που εκτείνεται σε όλο τον γεωγραφικό χώρο που καλύπτει μια Δ.Υ.Πε.. Η διοικητική αυτή «υπερδομή» είναι απομακρυσμένη χωροταξικά αλλά και λειτουργικά από τις μονάδες ψυχικής υγείας που εποπτεύει, αδυνατώντας να δώσει άμεσες λύσεις σε προβλήματα που θα αφορούν την λειτουργία των μονάδων αυτών», προσθέτει η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία στις θέσεις της.
Ο πρόεδρος της ΕΨΕ, Βασίλης Μποζίκας, μιλώντας στο protothema.gr, σημειώνει πως οι ψυχίατροι διατηρούν στάση αναμονής για το πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη το νομοσχέδιο. Η πρώτη ανάγνωση δείχνει πως δεν αγγίζει τους ασθενείς, «ίσα ίσα προσπαθεί να κάνει πιο ομαλή τη μετάβαση από τη μία μονάδα στην άλλη», όπως λέει. Εάν, όμως, υποτεθεί ότι η ΥΠΕ ξεκινά τις μετακινήσεις γιατρών, τότε είναι πιθανό να δημιουργείται ένα θεραπευτικό κενό στους ασθενείς, οι οποίοι θα χάσουν το γιατρό τους, σύμφωνα με τον ίδιο. Τονίζει, βέβαια, ότι σπάνια στο δημόσιο υπάρχει σταθερότητα στον θεράποντα.
Ένα προβληματικό σημείο είναι η... απομόνωση των εξωτερικών δομών των ψυχιατρικών νοσοκομείων και κλινικών από τα νοσοκομεία. Τέτοιες δομές είναι οι ξενώνες. Έως σήμερα, την ευθύνη για τους ξενώνες είχε το νοσοκομείο, ενώ τώρα θα έχει η Υγειονομική Περιφέρεια που δεν έχει την κατάλληλη ειδίκευση.
Επίσης, «η απόσυρση των ψυχιάτρων από όλες τις επιτροπές των γενικών νοσοκομείων (ψυχιατρικούς τομείς, επιστημονικά και διοικητικά συμβούλια νοσοκομείων) θα οδηγήσει στην επιστημονική απομόνωσή τους από τους συναδέλφους των άλλων ειδικοτήτων, αλλά και σε σημαντική υποστροφή της όποιας προόδου έχει επιτευχθεί, με τη δημιουργία των ψυχιατρικών κλινικών στα γενικά νοσοκομεία, στην αναγνώριση της ανάγκης για ολιστική φροντίδα των ασθενών και στην καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής νόσου», όπως αναφέρει η επιστολή της Ψυχιατρικής Εταιρείας προς τον αρμόδιο Υπουργό Υγείας.
'Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα που δίνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ), Μιχάλης Γιαννάκος, είναι η διοίκηση των δομών ψυχικής υγείας του νοσοκομείου Κέρκυρας από την ... Πάτρα. «Η αρμόδια διεύθυνση για την Ψυχική Υγεία μέσα στην ΥΠΕ είναι δυνατόν να διοικεί τις υπηρεσίες Κέρκυρας από την Πάτρα;», διερωτάται ο κ. Γιαννάκος, και προσθέτει στο protothema: «Όπως ακριβώς έγινε με τα Κέντρα Υγείας που αποσυνδέθηκαν από τα νοσοκομεία και μεταφέρθηκαν στις ΥΠΕ, χωρίς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, έτσι θα γίνει και σε αυτή την περίπτωση. Θα δημιουργηθεί διοικητικό και λειτουργικό χάος. Είναι αδύνατο να λειτουργήσει αυτό το σχήμα».
Ενιαίος Οργανισμός για τις εξαρτήσεις
Για το νομοσχέδιο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης αντιδρούν περισσότεροι από 150 φορείς και σωματεία, ανάμεσά τους και Οργανισμοί για τις εξαρτήσεις. Μάλιστα, στα μέσα της εβδομάδας διοργανώθηκε συλλαλητήριο – συναυλία στο Σύνταγμα.
Οι εργαζόμενοι σε ΚΕΘΕΑ και «18 Άνω» υποστηρίζουν ότι καταργούνται στην πράξη όλα δωρεάν στεγνά θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης, αφού οι συγκεκριμένες υπηρεσίες, που έχουν η καθεμία τα αυτοτελή χαρακτηριστικά της, αντικαθίστανται από τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, ο οποίος θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου.
Αντίθετη άποψη έχει, όμως, ο Πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ, Ψυχίατρος Χρίστος Λιάπης. «Πρόκειται για ένα ρηξικέλευθο το νομοσχέδιο. Αντιλαμβάνομαι τις όποιες αντιρρήσεις και ανησυχίες αλλά θα παρακαλούσα, να θυμηθούμε ότι και το Φθινόπωρο του 2019 και την Άνοιξη του 2021, είχε αναπτυχθεί έντονη κινδυνολογία ότι δήθεν κλείνει το ΚΕΘΕΑ και ότι αποσαθρώνεται το μοντέλο της «στεγνής» απεξάρτησης στη χώρα, αλλά τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Αποτελεί σωστή μεταρρυθμιστική επιλογή η θεσμοθέτηση ενός Οργανισμού που θα διατηρεί και θα αναπτύσσει τον πλουραλισμό των θεραπευτικών μοντέλων και θα προσφέρει κοινή πύλη εισόδου για κάθε εξαρτημένο συνάνθρωπό μας ώστε, με βάση τα συμπεράσματα της επιστημονικής έρευνας, να κατευθύνεται στο καταλληλότερο μοντέλο θεραπείας, λαμβάνοντας υπόψη και τη δικιά του προτίμηση», σημειώνει στο «ΘΕΜΑ».
Μαρία-Νίκη Γεωργαντά
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ